ناصر ایمانی، کارشناس مسائل سیاسی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با تحلیل سخنان روز گذشته مقام‌معظم‌رهبری در جمع مردم تبریز که از دو رویکرد غلط نسبت به انتخابات انتقاد کردند و با توجه به اینکه ایشان دو مقوله مشارکت حداقلی و ارتباط دادن برجام و سیاست خارجی به انتخابات را نقد کردند، به تحلیل چرایی غلط‌بودن این دو رویکرد ناظر به انتخابات ۱۴۰۰ پرداخت که مشروح آن در ادامه از نظرتان می‌گذرد.
رهبر انقلاب روز گذشته دو رویکرد انتخاباتی درباره مشارکت حداقلی از نگاه اصولگرایان و نگاه به خارج توسط اصلاح‌طلبان را مورد انتقاد قرار دادند، تحلیل شما از این دو نکته برای انتخابات پیش‌رو چیست؟
ابتدا باید این نکته را مطرح کرد که موضوع لزوم مشارکت حداقلی صرفا مرتبط به اصولگرایان نیست و بحث درباره کسانی است که نگاه حداقلی دارند؛ چراکه نباید این امر را منحصر به اصولگرایان کنیم، درحالی‌‌که برخی از افراد دیگر نیز به این نگاه اعتقاد داشته و دارند.
در بین برخی سیاسیون درمورد مساله نگاه حداقلی به مشارکت، دیدگاهی وجود دارد که معتقد است اگر انتخابات به مساله مشروعیت نظام وصل شود، هر انتخاباتی مانند این است که یک رای‌گیری برای نظام جمهوری اسلامی محسوب می‌شود و بنابراین اگر آرا پایین باشد یعنی نظام جمهوری اسلامی مشروعیت کمتری دارد، لذا این یک نوع دیدگاه است.
بنابراین ما نباید این دو موضوع را با یکدیگر مربوط کرده و اجازه دهیم انتخابات با بسیاری از کشورهای غربی که درصد مشارکت هم پایین است، اما براساس اصول دموکراتیک و به شکل قراردادی انجام می‌شود، مقایسه شود که حتی اگر افراد کمی در آن قرارداد شرکت کنند باز هم مشروعیت قانونی دارد.
فارغ از مشروعیت، مشارکت بالا تز همیشگی رهبر انقلاب بوده است
رهبری از ابتدا با این دیدگاه مخالف و معتقد بودند در نظام جمهوری اسلامی صرف‌نظر از اینکه هر انتخاباتی به مشروعیت نظام مربوط است یا خیر، باید مشارکت بالا باشد؛ چراکه بالابودن مشارکت نشان‌دهنده فعال‌بودن مردم در عرصه سیاسی و اجتماعی است، بنابراین همیشه از نظر مقام‌معظم‌رهبری روال این‌گونه بوده است. البته از نظر مرحوم امام نیز دقیقا همین تفکر وجود داشت و ایشان قائل بودند مردم حق انتخاب دارند و این حق انتخاب مردم بههیچوجه نباید مخدوش شود. درمورد این نگرانی که برخی معتقدند ممکن است با مشارکت بالا امکان مردم برای انتخاب صحیح گرفته شود، ایشان و رهبری اعتقاد دارند این حق مردم است که اشتباه کنند.
مردم اگر به مصلحت هم انتخاب نکنند بعدا متوجه می‌شوند انتخاب‌شان صحیح نبوده است
بنابراین این حق مردم است که هر فردی را می‌خواهند انتخاب کنند، البته باید مردم را راهنمایی کرد و تذکر داد اما چنانچه این انتخاب از نظر برخی افراد، انتخاب به‌مصلحت نباشد، مردم بعدا متوجه می‌شوند این انتخاب صحیح نبوده است اما در هر صورت تصمیم‌گیرنده مردم هستند و بنابراین آن چیزی که مسئولان نظام باید به‌دنبال آن باشند افزایش مشارکت است ولاغیر، از این‌رو مسئولان باید تلاش کنند مردم را راهنمایی کنند تا بیشتر در انتخابات شرکت کنند.
مهم‌ترین راه افزایش مشارکت، اطمینان‌خاطر مردم از کارآمدی نظام است
ملزومات این مشارکت اعم از کارآمدی و معرفی تیم و... چیست؟ یا حتی نقش شورای نگهبان چقدر تعیین‌کننده است؟
هریک از این موارد درصدی در افزایش مشارکت نقش دارند اما مهم‌ترین نقش این است که مردم درمجموع از کارآمدی نظام اطمینان‌خاطر داشته باشند، لذا این مهم‌ترین فاکتور است؛ مردم اگر احساس کنند نظام کارآمد نیست یا به‌نوعی کم‌کارآمد است، در میزان مشارکت‌شان در انتخابات تاثیر مستقیم دارد.
به‌نظر بنده بیشترین عامل و فاکتور مهم برای افزایش مشارکت مردم دلگرم‌بودن آنها به نظام سیاسی خود، کارآمدی نظام سیاسی و امیدواری به آینده کشور است و این فاکتورها از تمام فاکتورهای دیگر مهم‌تر است؛ اینکه برخی از جریانات سیاسی مسائل دیگری مانند نقش شورای نگهبان و امثال آن را مطرح می‌کنند درحالی است که تاثیر آنها بسیار محدودتر از این است که مردم با دلگرمی احساس کنند نظام سیاسی‌شان یک نظام کارآمد است و آینده درخشانی در انتظار آنهاست.
رهبری تفکری که ارتباط با آمریکا و مذاکره و ماجرای برجام را برای پیروزی در انتخابات می‌خواستند نیز نقد کردند و فرمودند طرف مقابل فقط باید عمل کند و وعده کافی است. در این باره چه نظری دارید؟
یکی از افتخارات جمهوری اسلامی پس از پیروزی انقلاب این است که تاثیرگذاری کشورهای خارجی، براساس شعار نه شرقی نه غربی درمورد انتخابات و صحنه سیاسی به صفر رسید و برخلاف بسیاری از کشورهای دیگر دنیا میزان تاثیر خارجی روی انتخابات نزدیک به صفر بوده است.
هشدار رهبری زنگ‌خطر درباره تاثیرگذاری جریانات خارجی بر عرصه سیاسی ایران است
اما در سال‌های اخیر این نگرانی به‌وجود آمده که کشورهای خارجی به‌طور غیرمستقیم یا حتی مستقیم بر عرصه سیاست ایران تاثیرگذاری دارند که این زنگ‌خطر است و ما بههیچوجه نباید اجازه دهیم که برخی از بزرگان سیاسی یا جریان‌های سیاسی به‌نوعی نگاه به خارج از کشور داشته باشند.
این تاثیرگذاری چگونه انجام می‌گیرد؟
اینطور که با حرکت‌های سیاسی‌ای که در کشورهای دیگر انجام می‌شود، بخواهند انتخابات ایران را تحت‌تاثیر قرار دهند. از زمانی که مساله برجام مطرح شد این اتفاق تا حدودی در کشور افتاد و برخی از کاندیداهای ریاست‌جمهوری مساله موفقیت برجام و تاثیر آن بر زندگی مردم یا عرصه سیاست خارجی کشور را مطرح کردند و بعد از آن مجددا در انتخابات بعدی این موضوع مطرح شد که اگر کشورهای خارجی ایران را تحریم کنند یا نکنند و نظر آنها چه باشد در ایران چه اتفاقاتی می‌افتد؛ لذا این مساله آرام‌آرام تاثیرگذاری دولت‌ها و کشورهای خارجی را در عرصه سیاست ایران پررنگ‌تر کرد و این یک خطر برای کشور بود که اکنون باید به‌صورت جدی با آن مقابله کرد.
تبلور عرصه سیاسی کشور، انتخابات است و بههیچوجه نباید اجازه دهیم که نوعی تاثیر از یک کشور خارجی داشته باشیم، به‌طوری‌که اگر یک دولت خارجی موضعی بگیرد، تمایل به یک کاندیدا در ایران بیشتر یا کمتر شود. بنابراین باید سعی کنیم این اتفاق هیچ‌گاه در عرصه سیاسی رخ ندهد؛ چراکه کاملا مغایر با مساله استقلال کشور است و به استقلال سیاسی کشور ضربه می‌زند. استقلال سیاسی دقیقا به‌معنای عدم‌تاثیرپذیری از اتفاقات کشورها و قدرت‌های خارجی است.
از سوی دیگر رهبری هم تاکید داشتند طرف مقابل دیگر باید عمل کند و وعده‌دادن برای برجام کافی است.
بله، کشورهای اروپایی و آمریکا دیگر فقط باید عمل کنند، اما نکته مهم دیگر این است که اجازه ندهیم کشورهای غربی به شکل مستقیم یا غیرمستقیم بر مسائل سیاست خارجی عرصه انتخابات ایران تاثیرگذاری داشته باشند؛ چراکه اگر کشورهای غربی و قدرت‌های بزرگ به‌ویژه ایالات‌متحده چنین احساسی را داشته باشند فقط کافی است در مدت کوتاهی پیش از انتخابات یک حرکت سیاسی انجام دهند تا عرصه انتخابات به شکل دیگری تبدیل یا مشارکت و تمایل مردم به یک کاندیدا دچار تغییر شود؛ لذا این امر خطرناک و برخلاف استقلال کشور است.
نویسنده: احسان فرجی، خبرنگار