به گزارش «فرهیختگان»، بالاخره بعد از کش‌وقوس‌های فراوان بر سر برگزاری یا عدم برگزاری کنکور سراسری سال 99، این اتفاق افتاد و دو روز پیش هم به رسم هرساله نتایج و رتبه‌های داوطلبان به همراه کارنامه نتایج اولیه آنها منتشر شد. حرف درباره خود نتایج و تحلیل وضعیت رتبه‌ها و موفقیت دانش‌آموزان و... بسیار است و البته بخش زیادی از آن هم طی همین چند روز گفته شده، منتها پرونده کنکور 99 هنوز باز است؛ هم برای دانش‌آموزان، هم خانواده‌ها و هم البته برای منتفعان این بازار بزرگ درآمدزایی! بعد از اعلام نتایج و به‌منظور پیگیری راند دوم و شاید پایانی درآمدزایی منتفعان کنکور سراسری سراغ افراد و موسسات شناخته‌شده در حوزه انتخاب رشته رفتم. به‌قول یکی از دوستان، این مرحله حکم تفاله‌های مانده از روغن موتور ماشین را دارد که دستگاه مکش روغن می‌گیرد. این سرمایه‌داران و پول‌دربیارهای بازار کنکور حالا به ته‌دیگ کنکور 99 رسیده‌اند و حسابی هم سرشان شلوغ است.
کافی است تلفن را بردارید و به چندنفر از آنهایی که جزء شناخته‌شده‌ترین‌ها هستند زنگ بزنید، چندباری حتما پشت خط شنونده بوق اشغال خواهید بود! ولی بالاغیرتا کار جالب و بی‌دردسری است، بعد این همه سال برگزاری کنکور و این همه تجربه و این جامعه آماری، هیچ مرجع و نهاد رسمی‌ای، نرم‌افزار یا سامانه‌ای، چیزی را رونمایی نکرده که دانش‌آموزان به آن مراجعه کنند و بی‌دردسر و استرس انتخاب رشته‌شان را انجام دهند، بعد یک عده از همین ولنگاری سوءاستفاده می‌کنند و بازاری راه انداخته‌اند که بیا و ببین؛ چه پول‌هایی از بچه‌های مردم می‌گیرند و چه تضمین‌های الکی می‌دهند و چه سرمایه‌ای به هم می‌زنند تا فلان دانش‌آموز را بفرستند بهمان دانشگاه! من که هرسال این موقع حسابی عصبی می‌شوم، وقتی می‌بینم این‌طور از همه‌چیز این کنکور پول درمی‌آورند و عده‌ای هم بی‌دغدغه این هزینه‌ها را می‌پردازند. گوسفند هم با اینکه از کله‌وپاچه‌اش نمی‌گذریم، اینقدر آورده و مصرف ندارد که کنکور برای عده‌ای از این زرنگ‌ها پول و سرمایه می‌آورد.
آغاز فاز دوم کاسبی کنکور
چندوقت پیش جدولی در همین روزنامه منتشر و در آن از ابتدا تا انتهای پروسه کنکور و نظام آموزشی سرمایه‌دارانه را تشریح کردیم. از مدارس لاکچری و هزینه‌های گزاف شهریه‌های این مدارس شروع کردیم و گفتیم تا اینکه رسیدیم به کلاس‌های خصوصی و عمومی و مشاوره و پانسیون و اردوی مطالعاتی و... . اعداد عجیب‌وغریب بود و بسته‌های متنوعی را هم در اختیار مخاطب می‌گذاشت. امروز اما قصد مرور دوباره آن را نداریم و صرف درباره آخرین مرحله هزینه‌ای خانواده‌ها پیش از ورود فرزندان‌شان به دانشگاه یعنی مرحله انتخاب رشته حرف می‌زنیم. ابتدا با چند نفر از دانش‌آموزان کنکوری حرف زدم، همان‌هایی که امسال حد اعلایی از استرس و نگرانی را ابتدا در پروسه برگزار شدن یا نشدن کنکور تجربه کردند و حالا هم نگران آینده و دانشگاهی هستند که قرار است در آن مشغول به تحصیل بشوند. رتبه‌ها رتبه‌های متفاوتی است، یکی از آنان رتبه سه‌رقمی دارد و تقریبا خیالش از رشته و دانشگاهی که می‌خواهد برود راحت شده، دیگری اما رتبه‌اش کمی از سه‌رقمی بودن فاصله دارد و تاحدودی نگران است، الباقی اما رتبه‌هایشان دورتر و دورتر است؛ آنقدر دورتر که با اعداد و ارقام و تعداد صفرهای رتبه‌هاشان با هم شوخی هم می‌کنند. اما نقطه مشترک و نهایی همه اینها، در این روزهای اول بعد از اعلام نتایج مساله انتخاب رشته است؛ اینکه چه کار بکنند تا با رتبه‌ای که دارند بهترین انتخاب‌ها را داشته باشند و بهترین دانشگاه‌ها قبول شوند.
همین نگرانی و همین استرس نسبت به آینده دقیقا نقطه‌ای است که عده‌ای مدت‌هاست منتظر آن هستند تا با هر ترفندی که شده آن را به پول تبدیل کنند. کاری که استارتش را از چندوقت پیش زده‌اند و حالا فقط روزانه پیامک واریز پول به حساب‌هایشان را چک می‌کنند. با این داوطلبان که حرف می‌زدم، هیچ‌کدام خودشان خیلی کمتر از این مدعیان انتخاب رشته تخصصی و تضمینی اطلاع نداشتند، به هر شکل در این فضای ملتهب و هیجانی که با تبلیغات این افراد ایجاد شده است، ماهرترین‌ها هم ترجیح می‌دهند به وضع موجود تن دهند و انتخاب رشته و آینده‌شان را به این افراد بسپارند و خودشان شانه خالی کنند. اسم چند نفری از شاخص‌ترین‌ها را که البته از قبل هم می‌شناختم‌شان گرفتم و رفتم سراغ جست‌وجوی راه ارتباطی‌شان. صفحات اینستاگرام همه‌شان فعال و پر بود از تصاویر و اطلاعیه‌هایی مبنی‌بر آغاز ماراتن نفسگیر انتخاب رشته. شماره‌های تماس‌شان هم روی صفحات بود، حتما با این سطح از درگیری امکان ارتباط با خود این افراد نبوده و الان وقت سر خاراندن ندارند. با این اوصاف، به گفت‌وگو با منشی، مسئول هماهنگی و هر سمت و نقش دیگری که هستند، مجبور شدم. عایدی این گفت‌وگو شد یک جدول از هزینه‌ها به‌علاوه چند موضوع که در ادامه و به‌اختصار به آنها اشاره می‌کنم. این مرحله را شاید بتوان فاز دوم کاسبی در بازار کنکور دانست.
130 هزار تومان برای وبینار، 2 میلیون هم انتخاب رشته!
ابتدا با گروه آموزشی «مسیر موفقیت» که تحت مدیریت «ایمان. س» است تماس گرفتم. چند روزی است که صفحه اینستاگرام‌شان را پیگیری می‌کنم. مدام اطلاعاتی درباره انتخاب رشته و نحوه ثبت‌نام و... در صفحه بارگذاری می‌شود. بعد از سلام و احوالپرسی و اعلام رتبه و رشته کنکور، اطلاعاتی از پروسه انتخاب رشته در اختیارم قرار می‌گیرد. طبق اعلام یکی از مسئولان این گروه آموزشی، ایمان. س ابتدا یک وبینار برای انتخاب رشته برگزار خواهد کرد که هزینه حضور در این وبینار برای هر نفر 130 هزار تومان است. بعد از آن، انتخاب رشته خصوصی هم برای هر نفر که به انجام این کار توسط او تمایل داشته باشد (البته ایمان. س صرفا تایید نهایی انتخاب رشته را انجام خواهد داد که در این رابطه در ادامه بیشتر می‌نویسم) با پرداخت دومیلیون تومان می‌تواند پک کامل انتخاب رشته این گروه آموزشی را داشته باشد.
انتخاب رشته یک میلیون‌وچهارصدی زیر نظر آقای «د»
«امیر. د» یکی دیگر از چهره‌های شناخته‌شده و پرکار درحوزه کنکور است. او نیز در این چندوقت اخیر به روال هرسال پروسه جذب مشتری برای انجام انتخاب رشته را کلید زده است. مرکز برنامه‌ریزی «راهبرد اندیشه» زیرنظر امیر. د در پاسخ به تماس من و دررابطه با چگونگی انجام انتخاب رشته توسط این چهره شناخته‌شده، گفت: «هزینه کلی انجام انتخاب رشته یک میلیون و 400 هزار تومان و فرآیندش چندمرحله‌ای است. ابتدا فرمی در اختیار شما قرار می‌گیرد، سپس فرم را پر و همراه کارنامه کنکور برای ما ارسال می‌کنید. در این بین البته کارشناس ما هم با شما تماس می‌گیرد تا به سوالات‌تان دررابطه با فرم و... پاسخ دهد. در آخر زیرنظر آقای امیر. د انتخاب رشته انجام و فایل آن برای شما ارسال می‌شود.»
«آقای پ» فقط تایید نهایی را انجام می‌دهند
یکی دیگر از چهره‌های شناخته‌شده بازار کنکور و ماجرای انتخاب رشته «محمدرضا. پ» است. با مجموعه تحت مدیریت او تماس گرفتم و مثل موارد قبلی ابتدا اطلاعات اولیه را دادم و بعد از آن هزینه‌های انجام انتخاب رشته را جویا شدم. مسئول پاسخ‌دهنده بعد از کلی سوال و جواب (شاید برای من بی‌ربط) گفت: «پروسه انتخاب رشته به دوصورت حضوری و غیرحضوری انجام می‌شود. برای حضوری‌ها یا غیرحضوری‌ها ابتدا سه فیلم آموزشی به‌صورت آنلاین پخش و یک پرسشنامه شخصیتی هم از افراد گرفته می‌شود که این مراحل کاملا مجازی است. اما در مرحله بعد حضوری‌ها که می‌آیند اینجا و غیرحضوری‌ها هم تلفنی‌ها با یک مشاور به‌صورت کامل انتخاب رشته را انجام می‌دهند. بعد از این در یک مرحله ناظر و در مرحله‌ای دیگر ناظر ارشد انتخاب رشته را تایید می‌کنند و مرحله آخر خود آقای پ تایید نهایی را انجام می‌دهند. هزینه برای طرح حضوری 950 هزار تومان و مجازی 750 هزار تومان است.»
انتخاب رشته در هلدینگ آموزشی «دکتر.ن»
یکی از جالب‌ترین مواجهات، مواجهه من با یک هلدینگ آموزشی بود؛ هلدینگ آموزشی «دکتر.ن»! فکرش را بکنید، آنقدر این بازار می‌صرفد و درآمدساز است که هلدینگ هم می‌زنند و دفتر و دستکی و برو و بیایی! خلاصه با این هلدینگ تماس گرفتم و جویای مدل و امکان و چگونگی انتخاب رشته توسط «دکتر. ن» شدم. مثل قبلی‌ها خانم با ناز و کرشمه‌ای تلفن را برداشت و بعد از گرفتن اطلاعات کامل شخصی، رشته و رتبه و شماره تماس و... گفت: «ابتدا به سایت هلدینگ مراجعه و ثبت‌نام کنید، بعد از آن با شما تماس می‌گیرند. انتخاب رشته هم توسط خود دکتر ن به‌صورت حضوری انجام می‌شود. هزینه انجام انتخاب رشته هم یک میلیون و 250 هزار تومان است.»
یک میلیون و 400 برای انتخاب‌رشته دستی توسط «مهندس.غ»
گروه آموزشی پاد گزینه بعدی برای انتخاب‌رشته بود. سعید- غ به‌عنوان چهره شناخته‌شده این حوزه و از مبتکران و منتفعان فضای کنکوری مورد اعتماد و استقبال خیلی از کنکوری‌هاست. با این موسسه تماس گرفتم و بعد از طی همان مراحل تکراری اپراتوری که پشت تلفن بود، گفت: «انتخاب‌رشته ما 6 مرحله است. دو مرحله ابتدایی به‌صورت آنلاین است که در آن به توضیح کامل انتخاب‌رشته و دفترچه و آخرین تغییرات کنکور پرداخته می‌شود. بعد از این مراحل، چهار مرحله دیگر می‌ماند که حضوری است. یک مرحله آزمون رغبت‌سنج گرفته می‌شود تا تمایلات شما سنجیده شود. مرحله بعد مهندس خودشان با توجه به علایق شما به شهر و دانشگاه موردنظر یک پرینت کامپیوتری به شما می‌دهند و شما وارد مرحله بعد می‌شوید و پرینت را چیدمان می‌کنید و درنهایت مهندس به‌صورت دستی انتخاب‌رشته نهایی را انجام می‌دهند که هزینه کل این مجموعه یک میلیون و 400 هزارتومان است.»
950 هزارتومان هزینه انتخاب توسط «طوفان.م»
قبل‌تر‌ها در شرح وضعیت مدارس غیردولتی گفتیم تعدادی از مدارس جزء سطوح بالاتری نسبت به سایر مدارس غیردولتی هستند و الباقی به قولی رده‌های پایین‌تری هستند. در ماجرای مدرسان و منتفعان کنکور هم ماجرا از این قرار است. تا اینجا تاپ‌ترین چهره‌ها و شناخته‌شده‌ترین افراد را معرفی کردیم اما در این بازار همچون سایر بازارها دست زیاد است و عده دیگری هم حضور دارند و اتفاقا چراغ‌خاموش‌تر از دسته اول درحال کسب سود هستند. طوفان.م یکی از این چهره‌هاست. با مرکز تحت مدیریت او تماس گرفتم و دوباره همان اطلاعاتی را که به قبلی‌ها داده بودم، تکرار کردم و پاسخ‌دهنده هم یک خانم بود که در رابطه با پروسه انتخاب رشته توسط طوفان.م گفت: «هزینه انتخاب‌رشته 950 هزارتومان است که در مرحله اول علایق شما احصا می‌شود، در مرحله بعد دانشگاه‌ها و رشته‌ها به شما معرفی می‌شود و در مرحله آخر چینش توسط خود آقای «م» انجام می‌شود. به‌خاطر شرایط کرونایی حضوری یا غیرحضوری بودن با توجه به نظر داوطلب خواهد بود.»
یک میلیون و 600 هزینه انتخاب‌رشته «دکتر. ج»
آخرین گزینه‌ای که سراغش رفتم، گروه آلفا بود. امیرحسین- ج مسئولیت مرکز مشاوره و انتخاب‌رشته و... این گروه را برعهده دارد. به‌منظور انجام انتخاب‌رشته توسط دکتر «ج» با این مجموعه تماس گرفتم و دوباره خانمی که تلفن را برداشت و بعد از پرسیدن نام و رشته و... از من یک شماره تماس خواست تا فایل شرایط و هزینه‌های انتخاب‌رشته توسط دکتر «ج» را در واتساپ ارسال کند. چند دقیقه‌ای نشده بود که فایل رسید. براساس اطلاعات موجود در این فایل، هزینه ثبت‌نام انتخاب‌رشته سراسری و آزاد در رشته تجربی با هم یک میلیون و 600 هزارتومان است که البته یک میلیون و 200 هزارتومان برای سراسری و 650 هزارتومان برای دانشگاه آزاد خواهد بود. در رشته‌های ریاضی، هنر و انسانی و زبان هم این هزینه به یک میلیون و 500 هزارتومان می‌رسد.
کلی پول برای انتخاب‌رشته آن هم فقط تحت‌نظر فلانی!
در همان ابتدای ارائه جزئیات انتخاب‌رشته توسط این چهره‌های شناخته‌شده در رابطه با انجام انتخاب‌رشته توسط خود این افراد گفتم که بیشتر توضیح خواهم داد. از آنجا که مراجعه به این چهره‌ها بسیار زیاد است و تعداد قابل‌توجهی از داوطلبان به آنها رجوع می‌کنند، حتما از لحاظ زمانی در این بازه کوتاه انتخاب‌رشته، امکان انجام این کار برای همه ممکن نیست، بنابراین بسیاری از این موسسات وقتی تماس گرفتم و جویای این مساله شدم که آیا خود فلان دکتر انتخاب‌رشته را انجام می‌دهند یا خیر، گفتند: «تحت‌نظر ایشان انجام می‌شود.» این یعنی این همه پول و هزینه برای صرف تحت‌نظر فلان دکتر یا مهندس انجام شدن انتخاب‌رشته‌ای که خیلی از معلمان مدارس هم از پس انجام آن برمی‌آیند. سوای این نکته دیگر انتخاب‌رشته‌های اختصاصی است که برای افراد معرفی‌شده و مخاطبان خاص‌شان انجام می‌دهند. باوجود پیگیری‌های صورت‌گرفته به نتیجه‌ای در رابطه با هزینه این مدل از انتخاب‌رشته نرسیدم، منتها گمانه‌ها ارقام شگفت‌انگیزی را نشان می‌دهد. خلاصه اینکه عجیب بازار پرسودی است، این بازار بی در و پیکر کنکور!
* نویسنده: ابوالقاسم رحمانی، دبیرگروه جامعه