به گزارش «فرهیختگان»، در رابطه با اصل و شرایط استفاده از سناریوی ایمنی گله‌ای و هم امکان استفاده از این سناریو در مواجهه با کووید-19 با دکتر علیرضا ناجی، استادتمام ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی و رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی آزمایشگاه ویروس‌شناسی بیمارستان مسیح دانشوری گفت‌وگویی انجام دادیم.
ایمنی گله‌ای یعنی ابتلای 50 میلیون ایرانی به کرونا که اصلا ممکن نیست
ناجی در این رابطه به «فرهیختگان» گفت: «اگر یادتان باشد چند وقت پیش در رابطه با این سناریو توضیحاتی به شما دادم و گفتم که ایمنی گله‌ای در چه شرایطی ایجاد و از آن استفاده می‌شود و ما چگونه می‌توانیم آن را به وجود بیاوریم و از آن استفاده کنیم. در ایمنی گله‌ای ماجرا به این صورت است که اگر نسبتی از جامعه (این نسبت کاملا بستگی به ماهیت بیماری و عفونت بیماری دارد) این بیماری را بگیرند و در آنها ایمنی مناسب به وجود بیاید، این افراد در جامعه سرباز‌هایی می‌شوند که سرعت گردش ویروس را پایین می‌آورند و حتی در برخی موارد به صفر می‌رسانند و بسیار بسیار کاهش می‌دهند. این‌طور آن بیماری از سکه می‌افتد و نمی‌تواند به‌صورت خیلی موثر به دیگران منتقل شود. این توضیحی مختصر در رابطه با ایمنی گله‌ای است. حالا چه شرایطی باید وجود داشته باشد که ما از این سناریو استفاده بکنیم یا در سوالی بهتر، چند درصد از مردم باید آن ویروس یا میکروب را بگیرند تا این ایمنی ایجاد شود؟ این بستگی به قدرت انتقال ویروس از شخصی به شخص دیگر دارد.
وی ادامه داد: درمورد میزان قدرت انتقال ویروس از یک فرد به فرد دیگر هم هر ویروس و میکروب شرایط مختلف و جداگانه‌ای دارد؛ این قدرت در برخی بالاتر و در برخی دیگر پایین‌تر است. مثلا در مقام مقایسه در رابطه با ویروس آنفلوآنزا این عدد و قدرت عددی معادل 1.3 است و یا در کرونا ویروس سارس2 این عدد چیزی بیش از سه است که به این معناست اگر کسی به این ویروس مبتلا شود می‌تواند سه و نهایتا کمی بیشتر از سه نفر را به این ویروس مبتلا بکند و این قدرت را دارد. برای تخمین ایمنی گله‌ای یک فرمول داریم. براساس این فرمول و ناظر بر بیماری کووید-19 و برای اینکه ایمنی گله‌ای ایجاد شود باید حدود 65درصد افراد جامعه این عفونت را بگیرند و به این ویروس مبتلا شوند تا این مساله باعث شود که ویروس کووید-19 امکان چرخیدن و شیوع نداشته باشد. این عدد برای آنفلوآنزا چیزی حدود 22درصد افراد جامعه است. خب با این اعداد یعنی اگر در جامعه ایران درنظر بگیریم و جمعیت را هم حدود 80 میلیون تخمین بزنیم، باید در جامعه‌مان نزدیک به 50 میلیون نفر به کرونا ویروس مبتلا شوند تا شاید ایمنی گله‌ای ایجاد شود. این عدد برای آنفلوآنزا چیزی حدود 15 میلیون نفر است. برای همین امسال طبق پیش‌بینی‌‌هایی که اداره مبارزه با بیماری‌‌ها انجام داده، نزدیک به 15 میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا قرار است به کشور وارد شود که برمبنای همان عددی است که من گفتم. فصل پیش‌روی ما فصل مهم و حساس و خطرناکی است و ما اگر بتوانیم آنفلوآنزا را تا حدی کنترل کنیم (بالاخره سالانه مرگ‌ومیر مربوط به آنفلوآنزا هم کم نیست) و از این واکسن‌‌ها بهینه مصرف شود، حداقل تا حدی خیال‌مان از آنفلوآنزا راحت خواهد شد.»
به رئیس جمهور اعداد اشتباهی اعلام می‌کنند
ناجی ادامه داد: شما تعداد ابتلا به کرونا در ایران را درنظر بگیرید، در مقابل تعداد جان‌باختگان را هم مرور بکنید. حالا ببینید ما می‌توانیم با ایمنی گله‌ای شرایط را مدیریت بکنیم؟ حتما نه! استفاده از ایمنی گله‌ای در رابطه با کووید-19 نه علمی است و نه اخلاقی، چون میزان مرگ‌ومیر بالا می‌رود. اگر جامعه را کنترل نکنید تعداد زیادی از افراد آلوده می‌شوند، به بیمارستان‌‌ها مراجعه می‌کنند، فشاری که به بیمارستان‌‌ها وارد می‌شود هم درنظر بگیرید، همین الان در این سطح از فشار تمام تخت‌‌های مراقبت‌‌های ویژه ما پر شده است. با این اوصاف چندین نفر از مردم جان خود را از دست می‌دهند؟ حتما عدد زیادی است و این اصلا اخلاقی نیست. نکته دیگر هم اینکه نمی‌توانیم درنظر بگیریم که در یک مقطع زمانی کوتاه این حد از عفونت بین افراد بچرخد و این همه انسان را درگیر کند، اصلا امکان‌پذیر نیست و امکانات پوشش دادن این جمعیت هم وجود ندارد. پس ایمنی گله‌ای امکان اجرایی شدن ندارد و غیراخلاقی و منسوخ است. به‌علاوه اینکه در این مدل افراد زنده سرباز‌های ما هستند، اگر ما بخواهیم این روش را اجرا بکنیم کلی کشتار به راه می‌افتد و مرگ‌ومیر ایجاد می‌شود و سرباز‌ها از آن جریان کنترلی خارج می‌شوند و وقتی آن سرباز مرد دیگر کمکی به روند ایمنی نمی‌کند. برای همین مهم این است که ما ایمنی گله‌ای را فقط و فقط با واکسن مناسب می‌توانیم ایجاد کنیم.
ناجی گفت: در رابطه با حرف روحانی درمورد آن مساله که حدود 25 میلیون نفر از هموطنان ما به کرونا مبتلا شده‌اند، باید بگویم اینها اعداد نادرستی است که به ایشان داده می‌شود و ایشان هم بیان می‌کنند و فکر می‌کنند تا چند وقت دیگر ایمنی گله‌ای ایجاد می‌شود. این اعداد هم اعداد اشتباهی هستند و هم با استفاده از ابزار‌های نادرستی احصا شده‌اند که اصلا بهینه نیستند و تخمین‌‌های نادرستی را به دست می‌دهند و این هم یکی از مشکلاتی است که در ماجرای مدیریت کرونا در کشور داریم. به هرحال ان‌شاءالله در چند ماه آینده واکسن‌‌هایی که اخباری از آنها می‌رسد، اگر نتیجه مناسبی داشته باشند، به بازار بیایند و به تولید انبوه برسند و با پیش‌بینی‌‌هایی که می‌شود جوامع پای کار بیایند. رئیس سازمان جهانی بهداشت هم در رابطه با واکسن گفت در چند ماه آینده منتظر آن هستیم و محور اصلی صحبت‌‌های او هم در رابطه با عدالت در مصرف این واکسن است و گفت باید آن را یک ثمره جهانی درنظر بگیریم و به‌جای اینکه چندین نفر در یک کشور بزنند، تعداد محدودی در همه کشور‌ها بزنند و تولید بالا برود و کار گستره جهانی پیدا کند. در هر صورت ایمنی گله‌ای را نمی‌شود برای کووید ایجاد کرد چون باید بیش از 60درصد جمعیت را با کووید درگیر کنیم که اولا امکانات ما اجازه این کار را نمی‌دهد و بعد هم اینکه تلفات زیادی خواهیم داد. اصلا خود واکسن نیز باعث نابودی ویروس نمی‌شود، ما زمان مبارزه را بیشتر می‌کنیم تا بتوانیم با تلفات و هزینه کمتری آن را پشت‌سر بگذاریم. بااین‌حال اگر این تفکر یعنی اجرای ایمنی گله‌ای در جامعه و بین مسئولان وجود دارد باید بگویم فکر بسیار خطرناک و غیرعلمی و غیراخلاقی است که اصلا امکان‌پذیر نیست.
به جای کنترل بیماری، مدام می‌گوییم مشکل اقتصادی داریم
رئیس مرکز ویروس‌شناسی بیمارستان مسیح دانشوری با انتقاد از ماجرای بازگشایی حضوری مدارس در شرایط قرمز خاطرنشان کرد: درمورد بازگشایی مدارس هم نکته‌ای وجود دارد. ما همه می‌دانیم که درواقع مشکلات زیادی در کشور داریم و قسمتی از آموزش‌وپرورش ما یک مدرسه درست و حسابی و سقف‌دار برای کودکان عزیز ایران ندارد. ما اصلا درباره این قسمت‌‌ها هم حرف نمی‌زنیم. مساله مدرسه آنلاین و مجازی در این شرایط هم بحث فکاهی و طنزگونه‌ای است. اما مطلب مهم این است که براساس واقعیت‌‌های علمی، ما اگر مدارس را باز بگذاریم و تحرکات جامعه را بیشتر بکنیم، بچه‌‌های در سنین بین 10 تا 19 بیشترین میزان انتقال و چرخش ویروس را بین خانواده‌‌ها ایجاد می‌کنند. اینها نشان‌دهنده این است که ما نباید این بازگشایی‌‌ها را انجام بدهیم. در رابطه با دانشگاه و دانشگاهیان هم وضعیت همین است. شاید این افراد بیماری خیلی شدیدی را در اکثر مواقع نگیرند ولی می‌توانند به دیگران منتقل کرده و این ویروس را در جامعه پخش کنند و مساله‌ساز شوند. برهمین اساس مساله گردش ویروس است. چرا ما اینقدر به سختی تصمیم‌گیری می‌کنیم؟ چرا کشور‌های اروپایی باوجود مصائبی که دارند، راحت‌تر تصمیم‌گیری می‌کنند؟ آنها کشور‌هایی هستند که ویروس را کنترل کرده‌اند.
ناجی در پایان گفت: من تعجبم اینجاست که اقدامات‌مان و تصمیم‌گیری‌هایمان اصلا در جهت کنترل بیماری موثر و بهینه نبوده است. بیماری ما هنوز مرحله اول شیوعش را تمام نکرده است و ما آن را کنترل نکرده‌ایم و با همان شدت و حدت جلو می‌رود و انتظار داریم همه کار‌های دیگر را هم انجام بدهیم. برای حل شدن این مسائل باید با تفکر درست علمی بیماری را کنترل کنیم و بعد آرام آرام مردم را به‌سمت عادی‌سازی شرایط سوق دهیم و بعد دوباره اگر شیوع پیدا کرد، محدودیت ایجاد کنیم. منتها ما این کار را نمی‌کنیم و سریع می‌گوییم مشکل اقتصادی داریم و... . خب چرا ما بیماری را کنترل نمی‌کنیم؟ به نظر من شکافی بین قسمت علمی و اجرایی مدیریت بیماری به‌وجود آمده است و من از دوستان جامعه علمی گلایه می‌کنم که چرا صدایشان را بلند نمی‌کنند؟ ما محدودیت مسافرت ایجاد نمی‌کنیم و مردم به مناطقی هم می‌روند که وضعیت قرمز و فراقرمز دارد.
اخبار مرتبط: