به گزارش «فرهیختگان»، وضعیت نابسامان اقتصادی در بسیاری از کشور‌های دنیا از مدت‌‌ها قبل یکی از موضوع‌‌های مهم و قابل‌توجه به شمار می‌آمد که دولت‌‌ها را نگران کرده بود و به‌دنبال راه‌ چار‌ه‌ای برای برون‌رفت از آن بودند. با وجود این مشکلات، سروکله ویروس کرونا هم پیدا شد. ویروسی ناشناخته که معادلات ذهنی دنیا را برهم ریخت و باعث شد برخی کشور‌ها از نظر اقتصادی وضعیت بسیار وخیمی پیدا کنند. ماه‌‌ها قرنطینه شهر‌ها و تعطیلی دانشگاه‌‌ها از یک‌طرف و تعطیل شدن شمار زیادی از کسب‌وکار‌ها از طرف دیگر، اوضاع اشتغال و درآمد بسیاری از مردم را بر هم زد، به‌طوری‌که میلیون‌‌ها نفر در دنیا بیکار شدند. تعطیلی دانشگاه‌ها، بازگشت بسیاری از دانشجویان بین‌المللی به کشورهایشان و آنلاین شدن کلاس‌‌های درس، وضعیت درآمد و مالی دانشگاه‌‌ها را هم وخیم کرد، به‌حدی که برخی از آنها تا حد ورشکستگی پیش رفتند. درحال‌حاضر هم شماری از دانشگاه‌‌ها با حمایت‌‌های دولتی توانسته‌اند کمر راست کنند و به فعالیت خود ادامه دهند، درغیر این‌صورت بعد از اتفاق‌‌های رخ‌داده، شماری از آنها تعطیل شده بودند.

  اتهاماتی که دانشگاه سیدنی آن را رد کرد

استرالیا جزء کشور‌هایی بود که به‌ویژه در ماه‌‌های نخست شیوع جهانی کووید-19 به‌شدت تحت‌تاثیر این ویروس قرار گرفت. دانشگاه‌‌ها جزء اصلی‌ترین نقاطی بودند که این ویروس تاثیر زیادی روی آنها گذاشت. کارشناسان استرالیایی مدعی شده‌اند که قریب سه هزار شغل در این کشور درمعرض خطر نابودی است و دانشگاه‌‌ها باید با برنامه‌ریزی‌‌های صورت‌گرفته راه‌حلی برای این چالش بیندیشند. دانشگاه سیدنی به‌عنوان قدیمی‌ترین دانشگاه استرالیا و یکی از برترین مراکز آموزشی و پژوهشی دنیا علاوه‌بر تربیت مدیرانی کارآمد برای جامعه، بر تجهیز افرادی با قابلیت‌‌های کاربردی تمرکز دارد تا بتوانند در تمام سطوح جامعه ظاهر شوند. با وجود تمام چالش‌‌هایی که بحران کرونا در ماه‌‌های اخیر پیش‌روی دانشگاه‌‌ها قرار داده و بسیاری از کارشناسان ادعا می‌کنند که برخی مراکز آموزشی و دانشگاه‌‌های استرالیا به‏دنبال کاهش 30درصدی کارمندان خود هستند، به نظر می‌رسد دانشگاه سیدنی برخلاف جهت آب شنا می‌کند، به‏طوری‏که طبق برنامه‌ریزی‌‌های صورت‏گرفته خود را برای جذب هزاران کارمند آماده می‌کند.  به‌رغم اظهارنظر‌هایی که به‌تازگی در این‌باره مطرح شده، مدیران دانشگاه سیدنی عنوان کرده‌اند که هنوز پیش‌بینی درمورد تاثیر منفی بحران کرونا روی کاهش کارمندان و به‌طورکلی، نیروی کار زود است و نمی‌توان نظر قطعی داد. در این میان، آنها به‌دنبال راهکار‌هایی هستند که از طریق آنها اثرات مالی پیش‌روی دانشگاه را که ممکن است بر اثر همه‌گیری کرونا رخ دهد، خنثی کنند و مانع از بروز آن شوند.

مدیران معتقدند که اگر دانشگاه مجبور به انجام اقداماتی شود که کارکنان را تحت‌تاثیر قرار دهد، بهتر است تا اطمینان از تعداد کارکنان منتظر ماند. هر اتفاقی هم که بیفتد، ابتدا با کارمندان مشورت می‌شود و آنگاه مدیران نسبت به تغییر فرآیند‌های در دستورکار عمل کرده و تصمیم‌گیری می‌کنند. این بیانیه از سوی مدیران دانشگاه سیدنی بعد از درخواست اتحادیه آموزش عالی استرالیا از دانشگاه‌‌ها مبنی‌بر حذف سه هزار شغل صادر شد. دامین کاهیل، دستیار دبیر اتحادیه ‌بخش نیوساوت ولز می‌گوید: «کاهش این تعداد بالا از کارمندان فعالیت‌‌های دانشگاه را با چالش روبه‌رو خواهد کرد و روند زندگی آن‌دسته از کارمندانی را که از کار بیکار شده‌اند، به‌شدت تحت‏تاثیر قرار می‌دهد.» او در ادامه بر این نکته تاکید دارد که دانشگاه سیدنی باید مدارک لازم را ارائه داده و موقعیت مالی خود را به وضوح بیان کند.  به گزارش «تایم»، دانشگاه سیدنی، مرکز آموزشی ثروتمندی با ذخایر گسترده است. چنانچه مدیریت دانشگاه تصمیم بگیرد اقداماتی را درمورد تعدیل کارمندان انجام دهد، باید درمورد جایگزین‌‌هایی که قرار است به‌جای این حجم از کاهش شغل رخ دهد، با کارمندان دیدار داشته باشد. حدس و گمان‌‌ها پیرامون تعدیل کارمندان دانشگاه سیدنی از ایمیل‌‌های ارسالی از سوی رئیس دانشکده هنر و علوم اجتماعی آغاز شد. در این ایمیل‌ها، مدیریت دانشگاه از روسای دانشکده‌‌ها درباره پیشنهادهایی پرس‌وجو کرده بود مبنی‏بر اینکه آنها چه تصمیمی برای کاهش 30درصدی حجم کارمندان‌شان درپیش گرفته‌اند. رئیس دانشگاه متعاقبا تصریح کرد که هیچ تصمیم قطعی‌ای برای تعدیل نیرو و کاهش کارمندان در دستورکار نداریم اما این مساله تنها برای درک سناریو‌های مطرح‌شده، بیان شده است.

  پیشنهادهای جایگزینی برای تعدیل کارمندان

رئیس دانشگاه سیدنی این عقیده را مبنی‌بر وجود تفاوت میان سناریوی فرضی و برنامه قطعی برای تعدیل نیرو رد می‌کند. اما مساله‌ای که در اینجا وجود دارد، پذیرش این منطق نادرست است که کارمندان و دانشجویان باید هزینه بحران ایجادشده به‌دنبال عدم اختصاص بودجه مناسب دولتی به ‌بخش آموزشی را بپردازند، چراکه مدیریت دانشگاه‌‌ها در دفاع از خود ناتوان عمل کرده است. روزنامه دانشجویی Honi Soit سیدنی گزارش داده که یکی از ایده‌‌های موردبررسی این است که همه کارکنان تمام‌وقت دانشگاهی، یک هفته مرخصی بدون حقوق را داشته باشند، به‌طوری‏که با اجرای این ایده، میزان استخدام کارکنان تا حدود 20درصد کاهش می‌یابد. این پیشنهادها درصورتی مطرح می‌شود که به‌رغم کاهش ساعت تحقیق و خدمات ارائه‏شده، همچنان برگزاری کنفرانس‌‌های استادان به قوت خود باقی است.  کارمندان درخواست داشته‌اند که مدیریت دانشگاه، جایگزین‌‌هایی را برای شغل‌‌های کاهش‌یافته یا تنزل رتبه کارمندان ارائه کند. در این میان، یکی از پیشنهادها، وام‌‌های کلان دانشگاهی را شامل می‌شود که به‌نوعی، از منبع صندوق آتیه خود کارمندان به آنها پرداخت می‌شود. پیشنهاد دیگر، قوانین درحال تغییری است که به‌جای حفظ شغل کارکنان، استفاده از وام صندوق را برای کارکنان محدود می‌کند.

کاهش شغل به‌دنبال همه‌گیری کرونا در دانشگاه‌‌هایی که حدس و گمان‌‌هایی درباره تعدیل نیرو در آنها ‌زده می‌شد، بیشتر از هر چیز دانشگاه‌‌های بزرگ‌تر را در نیوساوت ولز و ویکتوریا شامل می‌شود که هرکدام از آنها با کاهش چند صد شغل در میان کارمندان خود مواجه بوده‌اند. شواهد حاکی از آن است که بیشترین تعدیل نیرو در میان کارمندان قرارداد موقت و مدت‌دار دیده می‌شود که تعداد آنها به ده‌‌ها هزار نفر هم می‌رسد.  درحالی‌که دانشگاه سیدنی تاکنون خبری از تعدیل کارمندان دائمی منتشر نکرده، مدیران در ماه آوریل اعلام کردند که انتظار می‌رود با بررسی بودجه‌‌های موقت کارکنان و خودداری از جذب کارکنان جدید یا استخدام کارکنانی با قرارداد موقت بتوانند حدود 68 میلیون دلار ذخیره کنند.  دانشگاه سیدنی در میان دیگر دانشگاه‌های استرالیا، بیشترین وابستگی را به شهریه‌های دریافتی از دانشجویان بین‌المللی دارد، به‌طوری که درآمد سال گذشته این مرکز از منبع دانشجویان بین‌المللی به حدود 925 میلیون دلار رسید که 13 درصد بیشتر از بودجه دریافتی از دولت فدرال بود و قریب 40 درصد از کل درآمد این دانشگاه را به خود اختصاص می‌داد.

  اشکال در موتور کاریابی دانشجویان آلمانی

آلمان جزء آن دسته از کشورهایی است که دانشجویان بعد از فارغ‌التحصیلی در شرکت‌ها و دانشگاه‌ها مشغول کار می‌شوند اما بحران کروناویروس با کاهش این فرصت‌های شغلی باعث شده تا تامین هزینه‌های زندگی برای بسیاری از آنها طاقت‌فرسا شود. درست است که آلمان به‌عنوان یک کشور صنعتی شناخته می‌شود اما این دلیل نمی‌شود که بحران کرونا روی این کشور تاثیری نداشته باشد و در حال حاضر شاهد آن هستیم که بسیاری از کشورهای دنیا با این چالش دست به گریبان‌ هستند. دانشجویان آلمانی جزء گروه‌هایی از جامعه هستند که در دوران کرونا با چالش یافتن شغل روبه‌رو شده‌اند، به‌طوری که گزینه‌های پیش‌رو برای اشتغال آنها بسیار کم شده و بعضی از آنها به سختی می‌توانند شغل مناسب با درآمد کافی پیدا کنند. آنها اگر به پول بیشتری برای گذران زندگی نیاز داشته باشند، می‌توانند در شغل‌های پاره‌وقتی مشغول کار شوند که به مهارت خاصی نیاز ندارد، مانند جابه‌جا کردن قفسه‌های سوپرمارکت‌ها یا جابه‌جایی بار. اما اگر مجبور به استخدام در شغلی با تجربه حرفه‌ای شوند، باید یک دوره کارآموزی را پشت‌سر بگذارند تا مهارت لازم برای کار کردن در آن شرکت یا مرکز خاص را به دست آورند. اما مساله اینجاست که کسی برای گذراندن دوره مهارت‌آموزی و کارآموزی حقوقی به آنها پرداخت نمی‌کند. این امر تنها مورد پسند دانشجویانی قرار می‌گیرد که متمول بوده و می‌توانند چند ماهی را بدون حقوق سپری کنند.

  فرصت طلایی کسب تجربه در دوران دانشجویی

دانشجویان آلمانی گزینه سومی هم پیش‌رو دارند و آن فرصت شغلی برای کار دانشجویی است که از دهه 1920 میلادی از سوی کارخانه‌ها و شرکت‌های آلمانی اجرایی شد، به‌طوری که دانشجویان مقطع کارشناسی می‌توانستند همزمان با تحصیل در دانشگاه در یک شرکت به‌طور درازمدت مشغول کار شوند و کسب تجربه کنند و در قبال این کار هم بالاتر از حداقل حقوق را دریافت می‌کردند. از دیدگاه یکی از جامعه‌شناسان دانشگاه مکدبورگ که شیوه مورد بحث را به دقت مورد بررسی و تحلیل قرار داده، این سیستم در آلمان خیلی خاص به نظر می‌رسد. جست‌وجوی آنلاین برای پیدا کردن موقعیت شغلی برای دانشجویان نتایج بسیاری را به دنبال دارد. انجام کارهایی مانند اظهارنامه مالیات بر درآمد، ایجاد گزارش‌های فروش و آزمایش ابزارهای جدید فناوری اطلاعات، به خودی خود هیجان‌انگیز نیستند اما گام‌هایی هستند که دانشجویان گاهی باید برای به دست آوردن شغل دائمی بعد از فارغ‌التحصیلی بردارند. چنین سیستمی در قانون بسیار مورد حمایت قرار گرفته است. دانشجویان شاغلی که کمتر از 20 ساعت در هفته کار می‌کنند، تحت‌پوشش هیچ نوع بیمه سلامت یا بیکاری قرار نمی‌گیرند به این معنا که آنها می‌توانند بخش بیشتر حقوق دریافتی خود را پس‌انداز کنند.  درواقع، دانشجویانی که با این شیوه مشغول کار می‌شوند در موقعیتی برد - برد قرار می‌گیرند به‌طوری که آنها در کنار تامین هزینه‌های زندگی می‌توانند کاری را انجام دهند که درباره‌اش درس می‌خوانند.

پروفسور زیگل، مدیر مرکز آموزش عالی آلمان معتقد است با این کار علاوه‌بر اینکه نیروی کار ارزان‌قیمتی مشغول کار می‌شود، اما با این اوصاف به نفع دانشجو تمام می‌شود و بهتر است در حرفه‌ای مرتبط با رشته تحصیلی‌اش مشغول شود تا اینکه در رستورانی استخدام شود. البته لازم به ذکر است تمام دانشجویان آلمانی هم از موقعیت کار دانشجویی خود لذت نمی‌برند و درست مانند دیگر کشورها، کار در رستوران‌ها، کافه‌ها و کارخانه‌ها را هم بین گزینه‌های خود در نظر می‌گیرند که فرصت مناسبی را برای ورود به بازار کار فراهم می‌کنند. اما با این اوصاف، سیستم کار دانشجویی به قدری دقیق عمل می‌کند که حدود یک‌سوم افراد استخدام شده، از موقعیت برابر کار دانشجویی در دانشگاه‌ها و سازمان‌های تحقیقاتی برخوردارند. در این میان، تعداد دانشجویان شاغل در شرکت‌های خصوصی به درستی مشخص نیست.  به گفته سخنگوی مرکز مطالعات علوم و تحقیقات آموزش عالی آلمان، با وجود این، همچنان نگرانی‌هایی از نظر برابری اجتماعی وجود دارد. به نظر می‌رسد دانشجویانی که چنین موقعیت طلایی کار دانشجویی را در دانشگاه‌ها به دست می‌آورند، بیشتر از خانواده‌های تحصیلکرده هستند.

  تاثیر کرونا بر سیستم کار دانشجویی آلمان

درست است که سیستم کار دانشجویی در آلمان تاکنون توانسته موقعیت‌های شغلی خوبی را پیش‌روی دانشجویان دانشگاه‌ها قرار دهد، اما همه‌گیری و شیوع کرونا نه‌تنها مشاغل را در بسیاری از کشورها ازجمله آلمان در معرض نابودی قرار داده، سیستم شغل‌یابی آلمان را هم برای دانشجویان تحت‌تاثیر قرار داده است. شاید جالب باشد بدانید دانشجویان آلمانی در دوران تحصیل برای تامین هزینه‌های دانشگاه و گذران زندگی به‌شدت به شغل و والدین خود وابسته هستند اما این وابستگی نسبت به حمایت‌های دولتی بسیار اندک است. طبق آخرین داده‌های به دست آمده در سال 2016، بیش از یک‌چهارم درآمد دانشجویان از درآمدهای شخصی آنها حاصل می‌شود که نسبت به سال 2012 حدود 4 درصد افزایش یافته است. درواقع، از هر 10 دانشجوی درحال تحصیل در دانشگاه، حدود هفت دانشجو مشغول کار است؛ در این میان، بیش از نیمی از درآمد آنها از قبل والدین آنها تامین می‌شود. تنها 18 درصد دانشجویان آلمانی از کمک‌های دولتی بهره‌مند می‌شوند که ترکیبی از کمک‌ها و وام‌های دولتی است اما این آمار هم سال به سال درحال کاهش است. با وجود اهمیتی که کار دانشجویی در میان دانشجویان آلمانی دارد، بحران کرونا این موقعیت را تهدید کرده است به‌طوری که بسیاری از مشاغل دانشجویی از بین رفته و شماری از آنها در حال حاضر با مشکل درآمد و تامین هزینه‌های زندگی روبه‌رو شده‌اند. 

به گفته سخنگوی یکی از سازمان‌های شبکه‌ای خدمات دانشجویی در آلمان، بحران کرونا در این کشور بیش از 40 درصد مشاغل دانشجویی را نابود کرده است. این مساله، نارضایتی دانشجویان را به همراه داشت تا اینکه دولت در ماه ژوئن دست به کار شد و کمک اضطراری دولتی چند صد یورویی را برای آنها تعیین کرد و تاکنون 150 هزار درخواست دریافت این وام اضطراری از سوی دانشجویان اعلام شده است. از آنجایی که در طرح قبلی دولت، ماهیانه 650 یورو در قالب وام به دانشجویان اعطا می‌شد، بحران کرونا و بیکار شدن بسیاری از آنها، نگرانی دولت را نسبت به بالا رفتن بدهی دانشجویان افزایش داده است. اما برخی کارشناسان براین باورند که هیچ‌کدام از این اقدامات اضطراری برای بهبود وضعیت دانشجویان آلمانی کافی نیست و همه‌گیری کرونا، استفاده از کمک‌های مکفی دولتی را به خیال تبدیل کرده است.

 * مترجم: ندا اظهری