به گزارش «فرهیختگان»، حسین آبنیکی، رئیس سابق مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به بررسی ابعاد حقوقی و سیاسی گزارش اخیر آژانس پیرامون فعالیت هسته‌ای کشورمان پس از حضور گروسی در تهران پرداخت که مشروح این مصاحبه در ادامه آمده است.
باتوجه به گزارش اخیر آژانس و اعلام اینکه اجازه بازدید داده شد و در عین‌حال گفتند بیش از آنچه در برجام مصوب شده بود غنی‌سازی اورانیوم انجام شده است، تحلیل شما از این گزارش و نقاط قوت و ضعف عملکرد ایران و آژانس چیست؟
این گزارش مطابق جلسه‌ای بود که یکی‌دو هفته پیش در بازدید اخیر مدیرکل آژانس و مذاکراتی که انجام شد، صورت گرفت. همان‌طور که می‌دانیم، از 15 دی 98 اعلام کردیم باتوجه به عدم اجرای یک‌سری از تعهدات توسط طرف برجام ما هم برخی تعهدات را کاهش می‌دهیم. در این کاهش تعهدات تولید اورانیوم بالای 3.67 شده است و مقدار آن بیش از مقداری است که در برجام تعهد کردیم. آژانس این مساله را در این گزارش متذکر شده است که بیش از 10 برابر از میزان قیدشده در برجام است و البته ما قبلا هم اعلام کردیم محدودیت عملیاتی را در میزان غنی‌شده و توسعه و ظرفیت و درصد غنی‌سازی را مراعات نخواهیم کرد و برنامه خود را بر اساس نیاز جلو می‌بریم.
چالش ایران و آژانس برای دسترسی به دو سایت برطرف شد
چالشی که آژانس برای دسترسی به دو سایت داشته، با تفاهمی که انجام شد، برطرف شد و الان دسترسی به یک سایت انجام شده و دسترسی به سایت بعدی و نمونه‌برداری هم قرار است به‌زودی اتفاق بیفتد. من فکر می‌کنم روابط ما با آژانس قدری به‌سمت چالش می‌رفت و با توجه به فشاری که طرف آمریکا و رژیم‌صهیونیستی وارد می‌شد، بازدید اخیر و دیدار اخیر گروسی از تهران و مذاکراتی که انجام شد، این ارتباط را به‌سمت تعادل بیشتر برد و چالش‌ها را کاهش داد.
گزارش اخیر هم نشان می‌دهد این مشکلات از ناحیه آژانس کمتر شده است و امیدوارم آژانس تحت‌تاثیر فشار آمریکا و صهیونیست‌ها کمتر عمل کرده و استقلال و بی‌طرفی خود و رویکرد تخصصی و فنی‌اش را بیشتر تقویت کند.
اگر بخواهید به نقاط‌ضعف این گزارش و عملکرد ایران هم اشاره کنید، نکته‌ای وجود دارد؟
ما فرآیند و کار خود را همچنان دنبال می‌کنیم. البته اینکه به‌طور عمومی می‌توانستیم در برجام قوی‌تر عمل کنیم، بحثش جداست، اما درحال حاضر در این شرایط ما همین چند گامی که جلو بردیم و بخشی از تعهدات و محدودیت‌های پذیرفته‌شده را کمتر کردیم، نکته مثبتی است.
آژانس باید شرایط ما را منصفانه قضاوت کند
باتوجه به اینکه نه طرف اروپایی و نه طرف آمریکایی تعهدات خاصی را نپذیرفتند و دنبال نمی‌کنند، این حق اساسی ماست که این فرآیند را به همین ترتیب جلو ببریم و عملا خواست آژانس برای آنکه آن محدودیت‌ها را در میزان مواد غنی‌شده و سطح غنی‌سازی یا فعال‌سازی ماشین‌های برتر داشته باشیم، منطقی نیست و به هرحال کشور باید نیازهای خود را در حوزه هسته‌ای و فعالیت‌هایی که در حوزه هسته‌ای نیاز است برطرف کرده و با قوت و قدرت بیشتر از این دنبال کند و آژانس هم باید شرایط ما را منصفانه موردقضاوت قرار دهد. اگر طرف آمریکایی مجاز است کامل زیر تعهد خود بزند و طرف اروپایی هم می‌تواند تمام تعهدات خود در برجام را اجرا نکند، بنابراین اگر ما هم همین مقدار تعهدات را محترم شمردیم، خیلی بیشتر از طرف اروپایی کار کردیم؛ چراکه اجرای تعهدات بین ما و طرف اروپایی در برجام متعادل نیست و ما خیلی بیشتر به تعهدات خود عمل می‌کنیم.
به‌هرحال از این جهت کشور مشکلی ندارد و فراتر از این هم می‌توانیم با توجه به نیازهایی که در صنعت هسته‌ای داریم، اقدام کنیم و جلو برویم.
آیا این گزارش باعث می‌شود پرونده ایران در نشستی که قرار است همین ماه برگزار شود، به شورای امنیت فرستاده نشود؟
عملا فکر می‌کنم آنچه آژانس روی آن فشار وارد می‌کرد و تحت تاثیر آمریکا و رژیم صهیونیستی بود، بخشی برای بازرسی‌ها بود که این ابزار از آنها گرفته شد و با تفاهمی که انجام شد دسترسی اتفاق افتاد و یکی از سایت‌ها بازرسی شده و سایت بعدی نیز در برنامه است که به‌زودی بازرسی آن انجام شود.
قضاوت براساس ادعای سیستم‌های جاسوسی رژیم‌صهیونیستی وجهه آژانس را تخریب می‌کند
بنابراین دیگر نباید بهانه‌ای از سوی آژانس وجود داشته باشد که بخواهد بیانیه بعدی خود را به‌نوعی مطرح کند که مناسب نباشد، مگر تحت‌فشار آمریکا و رژیم صهیونیستی اقدام کند که این برای وجهه آژانس بد است که شکل سیاسی به موضوع بدهد و مبتنی‌بر یک‌سری گزارش‌هایی که صرفا مبتنی‌بر ادعای سیستم‌های جاسوسی رژیم‌صهیونیستی است، قضاوت و براساس آن بیانیه صادر کند.
آژانس باید در فرآیند حرفه‌ای، فنی و تخصصی کاملا مستقل جلو برود و به‌نظر نمی‌آید فضایی که اکنون با آژانس داریم، چنین ابزار و فضایی را فراهم کند، لذا آژانس باید در بیانیه‌ای که می‌دهد نظرش کاملا مثبت باشد و چالش‌هایی که وجود داشته برطرف شده باشد.
اخبار مرتبط: