به گزارش «فرهیختگان»، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا عصر پنج‌شنبه گذشته با حضور در مقر سازمان ملل در نیویورک درخواست دولت آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران یا به‌اصطلاح مشهور در فضای سیاسی فعال‌سازی «اسنپ‌بک» را به دیان دیجانی، سفیر و نماینده دائم اندونزی در سازمان ملل متحد که اکنون ریاست دوره‌ای این شورا را هم برعهده دارد، ارائه کرد. این اقدام ایالات‌متحده در شرایطی صورت پذیرفت که جمعه هفته گذشته، 14 آگوست، در جریان تلاش برای تصویب قطعنامه‌ای به‌منظور تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران ناکام مانده بودند.
این اقدام ایالات‌متحده یعنی تلاش برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه بلافاصله با واکنش‌های قاطعی ازسوی شخصیت‌های سیاسی و کشورهای حاضر در برجام پاسخ گرفت، علاوه‌بر روسیه و چین، سه کشور اروپایی با صدور اطلاعیه‌ای از مخالفت خود با فعال‌سازی این مکانیسم سخن گفتند و از طرفی افرادی چون جوزب بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هلگا اشمید از مذاکره‌کنندگان ارشد این اتحادیه در جریان برجام و حتی وندی شرمن، معاون سیاسی وزیر امور خارجه آمریکا درجریان مذاکرات برای توافق هسته‌ای هم از غیرقانونی بودن تلاش‌های آمریکا سخن گفتند. در این میان وندی شرمن با ذکر اینکه هیچ‌گاه با فردی چون جان بولتون اشتراک‌نظر نداشته، تاکید کرد استثنایی برای این مساله وجود دارد و آن اتفاق نظری است که درخصوص استفاده از وتوی مضاعف توسط ایالات‌متحده وجود دارد. شرمن گفت استفاده اینچنینی از حق وتو دولت آمریکا را در سطح جهان تضعیف و به‌خصوص تحریم‌ها را کم‌اثر می‌کند. باوجود این اما به‌نظر می‌رسد دولت ایالات‌متحده همچنان مصر به استفاده از این امکان در روزهای آتی است.
در این خصوص چند نکته مهم وجود دارد؛
اول آنچه اینجا برای کشورهای عضو سازمان ملل از هر نکته دیگری مهم‌تر جلوه کرده، استفاده غیرقانونی و غیرحقوقی ایالات‌متحده از حق وتو و قدرت خود در شورای امنیت سازمان ملل است. بدین معنا که باوجود کناره‌گیری این کشور از برجام و در شرایطی که همه اعضای باقیمانده در توافق هسته‌ای بر سر یک تفسیر واحد اشتراک‌نظر دارند و می‌گویند آمریکا بعد از هشت می ۲۰۱۸ دیگر عضو مشارکت‌کننده در توافق هسته‌ای نیست، نمایندگان ایالات‌متحده در سازمان ملل همچنان به دروغ می‌گویند عضو مشارکت‌کننده در قطعنامه ۲۲۳۱ هستند و حالا بنا دارند با استفاده از یک رویه ناقص حقوقی شورای امنیت را دور زده و حرف خود را به کرسی بنشانند. کشورها معتقدند در چنین شرایطی باید جلوی آمریکا گرفته شود، وگرنه پس از این هریک از اعضای دارای حق وتو در شورای امنیت می‌تواند از این باگ استفاده کرده و مساله‌ای را به شورای امنیت تحمیل کند.
ناگفته نماند این مخالفت کشورها به اقدام ایالات‌متحده فارغ از نگاه‌های سیاسی آنها به شخص دونالد ترامپ است، چراکه برای مثال اگر بخواهیم آن مواضع را نیز دخیل بدانیم، روس‌ها به‌دلیل علاقه‌مندی به تکرار ترامپ در کاخ‌سفید باید رای متفاوتی می‌داشتند.
دوم هرچند خیلی‌ها می‌گویند ترامپ و تیم سیاست خارجی وی از تمامی این مخالفت‌ها مطلع بوده و آنها را پیش‌بینی می‌کرده است، اما باید گفت اکنون این حجم از مخالفت‌ها و انتقاد‌ها آنقدر زیاد شده که عملا کار برای آمریکا در شورای امنیت سخت‌تر از هر زمان دیگری است. حالا سوال اینجاست که چرا ترامپ همچنان بنا دارد این مسیر را طی کند؟ به این سوال شاید بتوان این‌گونه پاسخ داد که ترامپ با خروج از برجام و درپیش گرفتن سیاست حداکثری وارد یک قمار حداکثری شد و ادامه آن پس از ناکامی‌های اولیه شکست‌های بزرگ‌تری را برای او درپی داشت؛ یعنی عدم موفقیت در شکستن درونی ایران منجربه شکست‌های ایالات‌متحده در سطح جهان و حالا سازمان ملل شد و اکنون این کشور به جایی رسیده که نمی‌تواند از این مسیر بازگردد. درواقع امروز ترامپ در نقطه‌ای ایستاده که استفاده از وتوی مضاعف و تضعیف شورای امنیت و جایگاه ایالات‌متحده در نظام بین‌المللی را کم‌هزینه‌تر از شکست مقابل ایران می‌داند. البته اگر ترامپ در این آخری هم شکست بخورد، احتمالا جایگاه تضعیف‌شده‌تری در میان سران کشورها و حتی در انتخابات آتی این کشور خواهد داشت.
سوم منطق و استدلال آمریکایی‌ها آنقدر غیرحقوقی، ظالمانه و قلدرمآبانه است که هیچ‌کس نمی‌تواند شهادت بر صحت آن بدهد، اما برای ثبت در تاریخ باید دو مساله را درخصوص اسنپ‌بک درنظر گرفت؛ اول اینکه این فرآیند ماحصل تلاش‌های دموکرات‌هاست و آنها این چالش دائمی را برای ایران آفریدند، لذا بزک کردن آنها در ایران حتما یک مسیر انحرافی خواهد بود و دوم اینکه پذیرش چنین فرآیندی اشتباه بزرگ و خطای راهبردی تیم مذاکراتی ایران در جریان مذاکرات برجام بوده است.
وندی شرمن
شرمن در مصاحبه با شبکه تلویزیونی ام‌اس‌ان‌بی‌سی گفت: «اقدامات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور این کشور، در فعال کردن مکانیسم ماشه به‌جای منزوی کردن ایران، به انزوای بیشتر آمریکا در کل جهان ختم می‌شود. ما عملا زمانی که درباره این توافق مذاکره می‌کردیم، تصریح کردیم فقط شرکت‌کنندگان در این توافق می‌توانند از مکانیسم ماشه استفاده کنند. آمریکا در فعال‌سازی مکانیسم ماشه ضدایران موفق نخواهد بود و حتی اگر بتوانند کاری بکنند، کسی توجه نخواهد کرد.»
هلگا اشمید
دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا که سرپرستی تیم کارشناسی اتحادیه اروپا در برجام را برعهده داشت، در حساب توئیتری خود نوشت: «آمریکا به‌طور رسمى در سال 2018 از برجام خارج شده و نمى‌تواند به‌عنوان عضو توافق هسته‌اى از مکانیسم ماشه استفاده کند.» وی افزود: «اتحادیه اروپا براى حفظ و اجراى کامل برجام از هیچ کوششى فروگذار نخواهد کرد.»
جوزب بورل
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای تاکید کرد: «همان‌طور که بارها یادآور شده‌ام، آمریکا به‌طور یکجانبه مشارکت در برجام را در تاریخ ۸ می ۲۰۱۸ متوقف کرده و متعاقب آن در هیچ فعالیت مربوط‌به توافق هسته‌ای ایران شرکت نکرده است؛ بنابراین آمریکا باتوجه به اینکه کشور مشارکت‌کننده در برجام نیست، نمی‌تواند از روند بازگشت تحریم‌های پیش‌بینی شده طبق قطعنامه ۲۲۳۱ استفاده کند. به‌عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام، هر کاری انجام خواهم داد تا این توافقنامه حفظ و به‌طور کامل ازسوی همه طرف‌ها اجرا شود.»
اعضای اروپایی برجام
فرانسه، آلمان و انگلیس در بیانیه‌ای اعلام کردند: «آمریکا بعد از خروج از توافق هسته‌ای، به مشارکت خود در برجام خاتمه داده و امکان استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد. نمی‌توانیم از این اقدام که با تلاش‌های فعلی ما برای حمایت از برجام سازگاری ندارد، حمایت کنیم. از تمامی اعضای شورای امنیت می‌خواهیم از انجام کارهایی که به اختلاف‌ها در شورا عمق می‌دهند، خودداری کنند.»
نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در توئیتی نوشت: «فکر می‌کنم راه‌اندازی مکانیسم ماشه با واکنش منفی مواجه می‌شود، چون به‌واقع نوعی مسخره‌بازی است. متاسفانه نمی‌توان این ماجراجویی را که برای سازمان ملل و شورای امنیت هزینه‌های زیادی دارد، حذف کنیم.»
سخنگوی وزارت خارجه چین
هوا چون اینگ گفت: «تقاضای آمریکا فاقد اساس حقوقی و منطق است. این چیزی جز نمایشی سیاسی که توسط آمریکا طراحی شده، نیست. این درخواست حمایت اعضای شورای امنیت را دریافت نخواهد کرد و جامعه بین‌المللی نیز آن را قبول نخواهند کرد. خروج یکجانبه آمریکا نقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بود. آمریکا با خروج از برجام دیگر جزئی از طرفین برجام محسوب نمی‌شود و هیچ حقی برای درخواست فعال‌سازی مکانیسم ماشه ندارد.»
اخبار مرتبط: