به گزارش «فرهیختگان»، فریدون عباسی، رئیس سابق سازمان انرژی اتمی است که در انتخابات اخیر به نمایندگی از مردم کازرون و کوه‌چنار، به یازدهمین مجلس شورای اسلامی راه یافت. عباسی، فیزیکدان و استاد دانشکده علوم هسته‌ای دانشگاه شهیدبهشتی است. او در قطعنامه ۱۷۴۷ شورای امنیت، با عنوان «دانشمند ارشد وزارت دفاع و مرتبط با انستیتو فیزیک کاربردی» مورد تحریم قرار گرفت. از این‌رو با وی به گفت‌وگو نشستیم و جزئیاتی از مسائل فنی و تخصصی صنعت هسته‌ای با محوریت تولید رادیوداروها را جویا شدیم. مشروح این گفت‌وگو در ادامه از نظرتان می‌گذرد.
درخصوص تولید رادیوداروها بحثی وجود دارد. گفته می‌شود تولید آنها به رآکتور آب سنگین اراک و غنی‌سازی 20 درصد ارتباط دارد، آیا از دست دادن این سطح از فناوری در تولید رادیودارو اثر داشته است؟
خیر، ربطی ندارد. رآکتور آب سنگین اراک کار نمی‌کرد و اگر کار می‌کرد می‌شد از نوترونی که در آنجا وجود داشت در کانال‌هایی که پیش‌بینی شده بود ماده‌ای همانند مولیبدن را گذاشت و رادیودارو را از آن تولید کرد، اما آن رآکتور کار نمی‌کرد. البته اینکه اگر تکمیل شده بود و امروز فعالیت می‌کرد بحث دیگری است. در این بین البته رآکتور تهران کار می‌کرد و الحمدلله سوخت آن کاملا در ایران ساخته شد و پس از تامین سوخت مورد نیاز رآکتور و فعال شدن آن نیازهای داخلی در حوزه‌های مختلف مرتبط رفع شد؛ البته اوقاتی ممکن است رآکتور نیاز به تعمیرات و بازبینی داشته باشد که عادی است و اگر رآکتور کار نکند در آنجا لازم است بخشی از مواد مورد نیاز را از خارج وارد کنیم.
نکته اینجاست که وقتی رآکتور ما کار کند مواد را گران نمی‌خریم، البته این‌طور نیست که چند برابر به ما بفروشند، اما وقتی رآکتور کار نکند شرکت‌های فروشنده طمع می‌کنند و قیمت‌ها را بالا می‌برند.
با این تفسیر آیا وضعیت تحریم‌ها و بحث برجام در این زمینه تاثیرگذار بوده است؟
تحریم از گذشته هم وجود داشت و قبلا هم تحریم بود و به ما سوخت نمی‌دادند، اما سوخت ایرانی تهیه کردیم و رآکتور را راه انداختیم و درواقع مساله تحریم را حل کردیم و با این حال می‌توانستیم رادیودارو به کشورهای دیگر نیز صادر کنیم چراکه تا حدی مازاد داشتیم.
درحال حاضر نیز می‌توانیم مشکلات کشور را حل کنیم و این موضوع خیلی ربطی به تحریم‌ها ندارد و بیشتر مشکل ما در حوزه مدیریتی است.
بنابراین این مشکل با رآکتور تهران حل شده است؟
بله، آن زمان حل شده بود و البته اراک کار نمی‌کرد و سوخت 20 درصد هم به اندازه کافی در کشور وجود دارد؛ یعنی تا سال 92 تعداد زیادی بسته‌های سوخت 20 درصد درست شده بود و رآکتور می‌توانست با سوخت ایرانی راه بیفتد.
حتی یک رآکتور دیگر را در شیراز برنامه‌ریزی کردیم تا بسازیم که کاملا طراحی و مواد و دستگاه‌های آن ایرانی بود و آن چیزی که ما پیش‌بینی کرده بودیم وابستگی به خارج نداشت و می‌توانست بخش مهمی از مشکلات را مرتفع سازد. ولی متاسفانه دولت آقای روحانی ساخت رآکتور جدید را دنبال نکرد.
آیا با این خلایی که به‌دلیل بحث کرونا و کنسل شدن پروازها وجود دارد و اشاره داشتید که ناچار هستیم تا حدی این محصول را وارد کنیم، ممکن است این مساله دچار مشکل شود؟
ممکن است چون پروازهای هوایی کم شده باشد این اتفاق بیفتد، ولی پروازهای باری نباید متوقف شده باشد و از این رو می‌تواند با هواپیمای باری وارد شود چراکه الان هواپیماهای مسافری دچار مشکل شده‌اند. البته هواپیمای باری نیز بدون مشکل نیست و کرونا سیستم خیلی از کشورها را مختل کرده است، همانند ما که اوضاع اقتصادی و کاری مردم کاهش داشته است، کشورهای دیگر هم همین مشکل را دارند و بعضا ممکن است بیشتر مشکل داشته باشند.
با توجه به بسترسازی‌ای که در دوره شما برای تولید رادیودارو انجام شد، درحال حاضر می‌توان ادعا کرد در تولید مولیبدن 99 و بحث رادیو داروها خودکفا هستیم؟
من چنین ادعایی نمی‌کنم چون اطلاع ندارم، اکنون مولیبدن داخل کشور تولید می‌شود یا خیر. مولیبدن ماده اولیه‌ای است که باید روی آن کار کنیم و من الان اطلاع ندارم که افرادی در کشور برای تولید مولیبدن خالص کار کرده باشند.
اگر نکته و جمع‌بندی خاصی در این بحث دارید، بفرمایید.
من همان‌طور که قبلا بیان کردم ما در کشور نیاز به حفظ وحدت، همدلی، انسجام مدیریت و حاکمیت تفکر علمی معقول داریم. اگر اینها را اجرایی کنیم کشور این مشکلات را پشت سر خواهد گذاشت و این موارد مسائلی نیست که انسان نتواند آنها را حل کند، از این رو توانمندی انسان‌های همدل و همراه بسیار زیاد است.
اخبار مرتبط: