به گزارش «فرهیختگان»، «خوب است که در ماه مبارک رمضان یک رزمایش گسترده برای مواسات، همدلی و کمک مومنانه به نیازمندان و فقرا در جامعه شکل بگیرد.» این اظهارات رهبر انقلاب در نطق تلویزیونی 21 فروردین‌ماه ایشان است. سخنانی که با یادآوری اقدامات خودجوش مردم برای مقابله با کرونا باعث شد تا رزمایش کمک به نیازمندان با شعار «کمک مومنانه» پیش از آغاز ماه رمضان و در ایامی که ویروس کرونا به نوعی زندگی همه مردم را تحت‌تاثیر قرار داده، شکل بگیرد.

مقام معظم رهبری در سخنانی که به صورت مستقیم از تلویزیون پخش می‌شد با اشاره به اتفاقاتی که پس از شیوع ویروس کرونا در کشور رخ داد، گفته بودند: «ملت ایران در آزمون بیماری اخیر خوش‌درخشید و رفتار و نظم عمومی آن در به‌کار بستن توصیه‌ها خوب است. البته زندگی برای برخی قشرهای ضعیف با سختی در حال گذران است که مسئولان باید برنامه‌های کمک به آنها را هر چه سریع‌تر و بهتر اجرا و مردم نیز ماه رمضان امسال را به رزمایش گسترده کمک به نیازمندان تبدیل کنند.»

رهبر معظم انقلاب اسلامی با اشاره به مشکلات و سخت شدن شرایط زندگی برای برخی افراد جامعه به علت تبعات ناشی از کرونا گفتند: «افرادی که توانایی و تمکن مالی دارند، فعالیت‌های وسیعی را به‌منظور کمک به نیازمندان آغاز کنند، به‌خصوص که در آستانه ماه مبارک رمضان که ماه انفاق و ایثار است، قرار داریم. خوب است که در ماه مبارک رمضان یک رزمایش گسترده برای مواسات، همدلی و کمک مومنانه به نیازمندان و فقرا در جامعه شکل بگیرد و برای اثبات ارادت‌مان به امام زمان(عج) صحنه‌ها و جلوه‌هایی از جامعه مهدوی را که جامعه‌ای همراه با قسط، عدل، عزت، علم، برادری و همیاری است، به‌وجود آوریم.»

پس از سخنرانی رهبر معظم انقلاب اسلامی در روز نیمه شعبان و لزوم حمایت از اقشار ضعیف و نیازمند، همه ارگان‌های دولتی، خصوصی و مردمی با لبیک به ندای رهبری در رزمایش «کمک مومنانه» پای کار آمدند. کرونا این روزها جلوه‌ای از همراهی و همدلی مردم در کنار یکدیگر را به‌وجود آورده تا در این شرایط که عده‌ای از هموطنان با سختی زیاد روزگار سپری می‌کنند و به لحاظ اقتصادی در تنگنا هستند، در قالب همدلی و کمک مومنانه در راستای کمک به آنها گامی برداشته شود. در این میان دانشگاه آزاد اسلامی نیز در قالب یک دانشگاه با مسئولیت اجتماعی پای کار آمده است. این دانشگاه در چند سال اخیر با ورود جهادی و کمک‌رسانی بی‌وقفه به جامعه ثابت کرده است «دانشگاهی از مردم و برای مردم» است.

دانشگاه آزاد اسلامی در زمان شیوع ویروس کرونا تمام ظرفیت‌های خود را برای کمک به مردم بسیج کرده و حالا با برگزاری رزمایش کمک مومنانه در صدد است تا گامی دیگر در این راستا بردارد. سیدکاظم یکانی، مدیرکل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از برگزاری یک رزمایش با عنوان «کمک مومنانه» در دانشگاه خبر داد. به گفته او رزمایش کمک مومنانه که اخیرا در دانشگاه آزاد اسلامی آغاز شده یک نمونه از کار فرهنگی جریان‌ساز است که ظرفیت‌های متعددی را بسیج می‌کند و اثرات و برکات فرهنگی فراوانی را در پی دارد. آن‌طور که یکانی می‌گوید واحدهای دانشگاه در چارچوب امکاناتی که در اختیار دارند در رزمایش کمک مومنانه ورود خواهند کرد و ظرفیت‌های خود را در اختیار این حرکت فرهنگی قرار خواهند داد. او معتقد است این رزمایش به‌عنوان یک الگو در بیرون از دانشگاه نیز منشأ اثر خواهد بود. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

مهم‌ترین اولویت فرهنگی شما در دانشگاه آزاد اسلامی چه خواهد بود؟

فرهنگ یعنی روح حاکم بر جامعه و فضایی که به فکر و عمل تک‌تک افراد جهت می‌دهد و آن را هدفمند می‌کند؛ دین مبین اسلام و مکتب تشیع اصلی‌ترین و اساسی‌ترین منبع فرهنگی جامعه اسلامی ماست و ما تلاش می‌کنیم با بهره‌گیری از ظرفیت عظیم این منبع غنی، فضایی معنوی در دانشگاه ایجاد کنیم که نهایتا منجر به شکل‌گیری تغییراتی اساسی و اصلاح دانشگاه شود چراکه به فرموده حضرت امام(ره) اگر دانشگاه اصلاح شود جامعه اصلاح خواهد شد. پس اگر بخواهم محوری را به‌عنوان اولویت فرهنگی بیان کنم قطعا آن محور وارد‌سازی هرچه بیشتر اسلام و آموزه‌های اسلام ناب محمدی به متن زندگی دانشگاهی است.

نکته دوم سطوح متعدد کار فرهنگی در دانشگاه است که به‌عنوان یک اولویت باید به آن توجه شود؛ قطعا نمی‌توان بدون در نظر گرفتن شرایط و ملاحظات خاص جامعه دانشجویی به یک کار فرهنگی موثر و موفق اقدام کرد.

  شناسایی و آسیب‌شناسی فرهنگی اولین گام فعالیت‌های فرهنگی

 برای این منظور اولین قدم، شناسایی و آسیب‌شناسی فرهنگی و محیط دانشگاه است؛ همچنین می‌توانیم با مخاطب‌شناسی دقیق برنامه‌هایی متناسب با این مخاطب را ارائه کنیم. در این چارچوب برگزاری برنامه‌های روتین، سطح اول از کار فرهنگی است که بخش محدودی از جامعه دانشگاهی را دربر می‌گیرد. اما فعالیت فرهنگی جامع و اثرگذار نیازمند برنامه‌ریزی برای سطح گسترده‌تری از جامعه دانشگاهی است؛ از این رو ما تلاش خواهیم کرد تا با بهره‌گیری از امکانات موجود در دانشگاه آزاد اسلامی فضایی را فراهم کنیم تا دانشجویان بتوانند در منزل یا خوابگاه یا محیط دانشگاه به نحو مطلوب از عرضه‌های فرهنگی استفاده کنند.

  شبکه‌سازی بین فعالان ظرفیت‌های فرهنگی دانشگاه

 نکته سوم شبکه‌سازی بین فعالان ظرفیت‌های فرهنگی دانشگاه است. به‌خوبی به این نکته واقف هستیم تا زمانی که میان فعالان فرهنگی از یک طرف و ظرفیت‌های فرهنگی از طرف دیگر شبکه‌سازی موثر و هوشمند انجام نپذیرد نمی‌توان با بهره‌گیری مناسب و متناسب به یک اقدام فرهنگی موثر و جریان‌ساز دست زد. می‌توانم بگویم یک کار فرهنگی موفق کاری است که جریان‌ساز باشد به این معنی که اثرات مثبت و مطلوب آن تنها محدود به دانشگاه نباشد و امواج آن جامعه را نیز دربر بگیرد و بهره‌مند سازد.

همچنین مهم‌ترین خروجی و دستاوردی که اداره‌کل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی باید به‌عنوان عملکرد خود در حوزه‌های انقلاب اسلامی صادر کند، تربیت نیرو در بخش‌های مختلف است که ما به‌طور جدی این موضوع را پیگیری خواهیم کرد. درصدد هستیم تا برای رسیدن به این هدف، طرح‌ها و برنامه‌های ویژه‌ای را با نگاه تربیت اسلامی و ایرانی تدوین کنیم که برای تمام عناصر دانشگاه آزاد اسلامی مدنظر قرار گرفته است.

با این اوصاف رزمایش کمک مومنانه که چندی پیش از آن سخن گفتید می‌تواند یک نمونه از کار فرهنگی جریان‌ساز باشد؟

بله؛ رزمایش کمک مومنانه که اخیرا در دانشگاه آزاد اسلامی آغاز شده است یک نمونه از کار فرهنگی جریان‌ساز است که ظرفیت‌های متعددی را در جهت یک امر خداپسندانه بسیج می‌کند و اثرات و برکات فرهنگی فراوانی را در پی دارد. قطعا این اقدام محدود و منتهی به دانشگاه نیست و حداقل به‌عنوان یک الگو در بیرون از دانشگاه نیز منشأ اثر خواهد بود. این کمک به‌عنوان دومین رزمایش دانشگاه آزاد اسلامی ‌به‌زودی عملیاتی خواهد شد. در تلاش هستیم تا از تمام ظرفیت‌های دانشگاه در این راستا استفاده کرده تا بتوانیم در لبیک به منویات مقام‌معظم‌رهبری، اولین گام را به‌خوبی برداریم.

  ورود ظرفیت دانشگاه آزاد اسلامی در فعالیت‌های خیریه به‌صورت جهادی

درباره جزئیات برگزاری رزمایش کمک مومنانه توضیح دهید.

ایده‌پرداز و طراح اولیه و اصلی این رزمایش مقام معظم رهبری است که در بیانات خود ما را مکلف به کنشگری موثر در شرایط امروز جامعه کردند. در پاسخ به این امر رهبر عزیز انقلاب، دانشگاه آزاد اسلامی اقدام به برنامه‌ریزی برای فعالیت در این زمینه با بهره‌گیری از ظرفیت‌های خود کرد. بنابراین اولین و اصلی‌ترین هدف وارد‌سازی ظرفیت دانشگاه آزاد اسلامی در فعالیت‌های خیریه به صورت جهادی است.

واحدهای دانشگاه به چه صورت قرار است در این برنامه (رزمایش مومنانه) وارد شده و کمک کنند؟

این نکته را باید مورد توجه قرار داد که اصلی‌ترین ظرفیت دانشگاه آزاد اسلامی که در این مسیر مورد استفاده قرار می‌گیرد، شبکه گسترده‌ای از نیروها در سراسر کشور است. طبق برنامه‌ریزی‌ای که انجام شده مقرر شده تمام واحدها در سطح کشور اقدام به تشکیل کمیته کمک مومنانه کنند تا امور مربوطه به نحو احسن انجام شود.  به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است که علاوه‌بر بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخل دانشگاه مانند اساتید و تشکل‌های دانشجویی از امکانات موجود در بیرون دانشگاه نیز استفاده شود. یعنی اینجا دانشگاه به‌عنوان یک کانون مجتمع‌کننده و هماهنگ‌کننده مطرح است که از یک طرف موجب هم‌افزایی میان نیروها می‌شود و از طرفی دیگر شرایط و زمینه توزیع و مناسب و اثرگذار را فراهم می‌کند.

  استفاده از ظرفیت واحدها برای برگزاری رزمایش مومنانه

واحدهای دانشگاه در چارچوب امکاناتی که در اختیار دارند در رزمایش کمک مومنانه ورود خواهند کرد و ظرفیت‌های خود را در اختیار این حرکت فرهنگی قرار خواهند داد. رئیس هر واحد به‌عنوان مسئول کمیته رزمایش تعیین شده تا امور مربوط به این کمیته با حداکثر سرعت انجام گیرد.

مشخصا واحدها قرار است چه کاری را انجام دهند؟

 وظیفه مهم واحدهای دانشگاه در سطح کشور شناسایی ظرفیت‌هایی است که در داخل و بیرون از دانشگاه وجود دارند و می‌توانند به نحوی بخشی از رزمایش کمک مومنانه را دست گرفته و کارهای آن را جلو ببرند. در مرحله بعد برنامه‌ریزی برای متشکل‌سازی ظرفیت‌های شناسایی شده در دستورکار واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی قرار دارد تا بتوان آنها را در یک مسیر هدفمند و با حداکثر بهره‌وری مورد استفاده قرار داد.

 در مرحله نهایی نیز فعال‌سازی این ظرفیت‌ها توسط واحدهای دانشگاه در دستورکار قرار دارد تا توانمندی بالقوه که وجود دارد عملیاتی شده و بتواند منشأ اثر قرار گیرد.  نکته مهمی که باید مورد اشاره قرار گیرد این است که روح حاکم بر این فعالیت در دانشگاه آزاد اسلامی حرکت و فعالیت با فکر و عمل جهادی است. اگرچه ما در مقام برنامه‌ریزی برای رزمایش کمک مومنانه تشکیلاتی فکر می‌کنیم اما در حوزه عمل کاملا جهادی هستیم و هر نفر و هر مرکز متناسب با توانمندی‌هایی که دارد ظرفیت‌های خود را وارد عرصه عمل خواهد کرد.

  تشکل‌های دانشجویی عامل مهم و پیش‌برنده در رزمایش کمک مومنانه

نقش تشکل‌های دانشجویی در این رزمایش چیست؟

تشکل‌های دانشجویی به این دلیل که فضایی دانشجویی و آرمانگرایانه برآنها حاکم است طبیعتا بهتر می‌توانند در رزمایش کمک مومنانه به صورت جهادی وارد شوند. ما در تمام فعالیت‌های فرهنگی ازجمله رزمایش کمک مومنانه به تشکل‌های دانشجویی به‌عنوان یک عامل مهم و پیش‌برنده نگاه می‌کنیم و معتقد هستیم این تشکل‌ها یک سرمایه عظیم برای دانشگاه آزاد اسلامی محسوب می‌شود.
از این رو مصمم هستیم که با یک برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند فرهنگی فضا را برای ورود موثر و مفید برای تشکل‌های دانشجویی فراهم کنیم.

  اساتید به متن کارهای فرهنگی وارد می‌شوند

نقش اساتید و دانشجویان چیست و قرار است چگونه در این امر سهیم شوند؟

اساتید دانشگاه هم یکی از ظرفیت‌های مهم دانشگاه آزاد اسلامی محسوب می‌شوند که به یک جامعه نخبگانی و اثرگذار شکل داده‌اند. به همین دلیل یکی از اهداف فرهنگی ما وارد‌سازی این جامعه به متن کارهای فرهنگی است.
آنچه که جامعه نخبگانی اساتید دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند ارائه کند در مرحله اول آسیب‌شناسی و در مرحله دوم ارائه طرح‌ها و برنامه‌هایی است که در انجام امور فرهنگی بتوان مورد استفاده قرار داد. در رزمایش کمک مومنانه نیز بنا داریم تا از ظرفیت اساتید فعال و صاحب فکر دانشگاه آزاد اسلامی استفاده کنیم.

با توجه به تعطیلات تابستان و شیوع کرونا چطور این رزمایش برگزار شده و واحدها چطور هماهنگ می‌شوند؟

شرایطی که همه‌گیری ویروس منحوس کرونا ایجاد کرده است موجب شده تا نه‌تنها فعالیت‌های فرهنگی بلکه تمام فعالیت‌ها با در نظر گرفتن شرایط خاصی ایجاد شده برنامه‌ریزی و عملیاتی شوند.

این ویروس در کنار تمام تهدیداتی که ایجاد کرده و سلامت انسان‌ها را مورد هدف قرار می‌دهد دارای ابعادی است که به‌نوعی فرصت محسوب می‌شوند و می‌توان با یک برنامه‌ریزی دقیق از این فرصت بهره‌برداری کرد. به‌عنوان مثال ما مشاهده کردیم که با وجود شیوع خطرناک این بیماری حرکت‌هایی خداپسندانه و با روحیه انقلابی هم در خط مقدم مقابله با این ویروس که بیمارستان‌ها هستند و هم در پشت جبهه که گروه‌های جهادی فعال باشند، شکل گرفتند.

  دانشگاه آزاد اسلامی، کانون هماهنگی و هم‌افزایی ظرفیت‌های گوناگون رزمایش

دانشگاه آزاد اسلامی چه کمکی برای برگزاری این رزمایش خواهد کرد؟

رزمایش کمک مومنانه هم در بستر این فرصت برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود تا به کمک خدا اثرات و تبعات منفی شیوع ویروس کرونا در جامعه به حداقل کاهش پیدا کرده و حتی از بین برود. طبق برنامه‌ریزی‌ای که انجام شده دانشگاه آزاد اسلامی ظرفیت‌های خود را تا حد ممکن در فرآیند برگزاری رزمایش کمک مومنانه وارد خواهد کرد، اما همان‌طور که اشاره کردم نقش دانشگاه در این زمینه بیشتر به‌عنوان یک کانون هماهنگی و هم‌افزایی ظرفیت‌هایی است که در فضای داخل و بیرون از دانشگاه وجود دارد.

آیا خیرین هم در این زمینه کمک می‌کنند؟

در این مسیر پیش‌بینی شده است که دو نفر از خیرین نیز در کمیته رزمایش کمک مومنانه هر واحد عضویت داشته باشند و این موضوع قطعا موجب حرکت سریع و اثرگذاری بیشتر دانشگاه در رزمایش کمک مومنانه خواهد شد.

 * نویسنده: سارا طاهری، روزنامه‌نگار