به گزارش «فرهیختگان»، آنقدر اتفاق عجیب و خنده‌دار است که اجازه بدهید با یکی از کلیشه‌ای‌ترین جملات خبر را نقل کنم. خبر کوتاه بود و خنده‌دار، رئیس‌جمهور از حضور شهردار تهران در جلسات هیات‌دولت به دلیل مخالفت شهرداری با ساخت‌وساز غیرقانونی نهاد ریاست‌جمهوری در محله جماران ممانعت کرد! بله ما در کشوری زندگی می‌کنیم که رئیس دولت آن کشور به‌خاطر اجرای قانون توسط شهردار پایتخت آن کشور عصبانی می‌شود و از حضور او در جلسات هیات‌دولت ممانعت می‌کند. همیشه روال براین بود که روسای‌جمهور شهرداران را رقیب انتخاباتی خود می‌دیدند و به این خاطر خیلی به شهرداران پایتخت میدان نمی‌دادند و خبری از اجازه حضور در جلسات هیات‌دولت هم نبود، این‌بار اما برای این ممانعت و در شرایطی که شهردار تهران خیلی رقیب انتخاباتی حساب نمی‌شود و قواره ماجرا تفاوت کرده است، به دلیل اجرای قانون و جلوگیری از تخلفات نهاد ریاست‌جمهوری در ساخت‌وساز جماران لج و لج‌بازی می‌کنند. واقعا این اتفاق پتانسیل تبدیل‌شدن به یک سناریو استندآپ کمدی را دارد؛ دو نهاد، با مدیریتی از یک جریان سیاسی با کلی ادعای دموکراسی و... این‌طور به تیپ‌وتاپ هم زده‌اند و در شرایطی که همه مردم و مسئولان درگیر ماجرای کرونا و مسائل مختلف اقتصادی و... هستند، اخبار منتشرشده از شهرداری و دولت حول حضور یا عدم‌حضور حناچی در هیات‌دولت می‌چرخد! ماجرایی که روز گذشته دوباره داغ‌تر از قبل بعد از توئیت محمد سالاری عضو شورای شهر تهران پیگیری شد.
تندترشدن آتش اختلافات بین شهرداری و دولت
محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران روز گذشته در صفحه شخصی خود در توئیتر از ممنوعیت ورود خود به جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری خبر داد و نوشت: «طبق روال و بنابر ارجاع دعوتنامه شورای عالی شهرسازی، توسط محسن هاشمی، قرار بود امروز جهت تصمیم‌گیری درخصوص محله جماران و اعلام مخالفت کمیسیون شهرسازی شورای شهر، در این جلسه شرکت کنم. از دبیرخانه شورای عالی پیغام دادند که از بالا گفته‌اند فلانی در جلسه نباشد.»
چند روز پیش و در جریان انتشار اخبار مبنی‌بر ممانعت از ورود حناچی شهردار تهران در جلسات هیات‌دولت نیز سالاری در صفحه شخصی‌اش نوشته بود: «عدم‌حضور شهردار تهران در جلسات هیات‌دولت تداوم دارد. ضرورت دارد تا طرفین نسبت به چرایی موضوع شفاف‌سازی کنند. دولت و شهردار تهران پاسخگوی افکار عمومی باشند، اطلاع‌رسانی عمومی حق شهروندان تهرانی است.» اتفاق روز گذشته کلاف رابطه میان دولت و شهرداری تهران را سردرگم‌تر از قبل کرد. پیش‌تر هم نوشته بودیم که ماجرای ورود شهرداران به جلسات هیات‌دولت از زمان دولت سازندگی و در زمان شهرداری غلامحسین کرباسچی در تهران آغاز شد، اما این اتفاق در دوران ریاست‌جمهوری سیدمحمد خاتمی وارد فاز ممانعت و عدم حضور شهرداران در جلسات هیات‌دولت شد. به‌طوری که اولین‌بار این اتفاق در دولت خاتمی و با ممانعت از ورود محمود احمدی‌نژاد به‌عنوان شهردار تهران در جلسات هیات‌دولت کلید خورد و تا دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی هم ادامه یافت.
نکته قابل‌تامل و واضح در این ماجرا برخورد سیاسی روسای‌جمهور با شهرداران تهران است؛ برخوردی که به خوبی نشان از ترس آنها نسبت به شهرداران پایتخت دارد که مبادا در آینده و در قامت رقیب انتخاباتی برای آنها مساله‌سازی کنند. به هرشکل این ماجرا در دوره شهرداری محمدباقر قالیباف هم ادامه داشت تا اینکه شورای پنجمی‌ها که از طیف و جریان نزدیک به دولت بودند، مدیریت پایتخت را به دست گرفتند و شهردارانی اصلاح‌طلب (محمدعلی نجفی، سیدمحمدعلی افشانی و پیروز حناچی، سه شهردار اصلاح‌طلب تهران در سه سال اخیر) را برای تهران برگزیدند و همین وفاق سیاسی باعث شد دوباره پای شهرداران تهران به جلسات هیات‌دولت باز شود. این‌بار اما علی‌رغم وجود این هم‌سویی سیاسی، بازهم بین شهردار و رئیس‌جمهور شکرآب شد و این اتفاق اما خیلی به رقابت انتخاباتی و مسائلی از این دست هم ارتباط نداشت. چند وقت پیش یکی از اعضای شورای شهر تهران در یک توئیت خبر داد که طبق گزارش‌های رسیده به مدیریت شهری، نهاد ریاست‌جمهوری درحال ساخت‌وساز غیرمجاز در محله جماران تهران است. بعد از این ماجرا مسئولان شهری مساله را پیگیری کردند و اعمال قانون صورت گرفت. این اتفاق همان و لج‌بازی دولت با مدیریت شهری هم همان. درست بعد از این واقعه بود که خبر آمد، رئیس‌جمهور مانع حضور شهردار تهران در جلسات هیات‌دولت شده است!
عقب‌نشینی شهردار در برابر دولت
در این بین اما گمانه‌های مختلف دیگری هم وجود دارد که البته هیچ‌کدام اصل مساله یعنی ارتباط این عدم‌حضور شهردار در جلسات هیات‌دولت با ماجرای ملک جماران را نفی نمی‌کند. مثلا ناهید خداکرمی، عضو شورای شهر تهران در ارتباط با این ماجرا معتقد است مشکل کار جای دیگری است و می‌گوید: «تا جایى که اطلاع دارم از آقاى حناچى براى شرکت در هیات‌دولت دعوت مى‌شود ولى گویا مانع جاى دیگری است. بى‌شک سوءتفاهم فیمابین رفع خواهد شد و به‌زودى حناچى در هیات‌دولت حاضر خواهد شد و روحانى نیز از آن استقبال مى‌کند، زیرا امور کشور وابسته به پایتخت است و روابط‌حسنه مدیریت شهرى و رئیس‌جمهور مى‌تواند بار بزرگى از دولت بکاهد.» درمقابل این اظهارنظر اما ادعاهای دیگری نیز وجود دارد. برای مثال حسن خلیل‌آباد دیگر عضو شورای شهر تهران گفته است: «تا جایی که من می‌دانم هنوز شهردار به جلسات هیات‌دولت دعوت نمی‌شود. قطعا وقتی شهردار در جلسات حضور پیدا کند، با رئیس‌جمهور و سایر وزرا و اعضای هیات‌دولت ارتباط برقرار می‌کند و این امر هم برای دولت خوب است و هم برای شهرداری، چراکه اینجا تهران است و پایتخت کشور است و مرکز سیاسی دولت.»
زهرا نژادبهرام، عضو هیات‌رئیسه شورای شهر تهران هم روز گذشته خبر از تنظیم و ارسال نامه‌ای به وزارت راه و شهرسازی درباره ضرورت بررسی کارشناسی موضوع محله جماران در مدیریت شهری و همکاری مشترک با شورای عالی شهرسازی جهت ارائه طرح مناسب با شرایط شهر تهران داد. به هرحال تنها کسانی که می‌توانند صحت و سقم مساله را تایید کنند و از کم‌وکیف ماجرا اطلاعی بدهند، شخص شهردار و مسئولان دولتی هستند که متاسفانه تا این لحظه اطلاعی از این ماجرا منتشر نشده است و حتی شهردار تهران در یک عقب‌نشینی محسوس نسبت به این ماجرا روز گذشته طی اظهارنظری گفت: «حضور شهردار تهران در هیات‌دولت قانون نیست و شهردار تهران عضو هیات‌دولت نیست. این یک سنت بوده است. حضور شهردار تهران در هیات‌دولت هم برای دولت و هم برای شهرداری تهران مثبت بوده است و برای هردو طرف خوب خواهد بود. به نظرم حضور من در هیات‌دولت باعث خیر و برکت‌هایی برای شهر تهران بود.
از سوی دیگر دولت هم به حضور شهردار تهران به‌عنوان شهردار پایتخت نیازمند است. اما قانونا شهردار تهران عضو هیات‌دولت نیست. من رفتار تند و طلبکارانه را نمی‌پسندم و مذاکره و رفتار منعطف را بیشتر می‌پسندم.» سوالی که اینجا به وجود می‌آید این است که خب حضور شهردار در جلسات هیات‌دولت شاید قانون نباشد، چرا از حضور محمد سالاری که طبق روال و بنابر ارجاع دعوتنامه جلسه شورای‌عالی شهرسازی جهت تصمیم‌گیری درخصوص محله جماران و اعلام نظر مخالف کمیسیون شهرسازی شورای شهر بایستی در جلسه حضور می‌داشت، ممانعت شد؟!
دولت باید در ارتباط با این اتفاق توضیح دهد
حق‌شناس در واکنش به سخنان اخیر شهردار تهران در این رابطه که حضور شهردار در جلسات هیات‌دولت قانونی نیست و... گفت: «من این روند را توضیح دادم که شهردار عضو هیات‌دولت نبوده است اما این روالی بود که در دوره آقای هاشمی و در دوره آقای خاتمی و آقای روحانی وجود داشته است و اگر قانونی نبود چند سال گذشته حضور شهردار به چه معنایی بوده است؟ در یک سال و نیم گذشته آقای حناچی در جلسات دولت حضور داشته است. من هم البته حضور در هیات‌دولتی که همراهی با مدیریت شهری نداشته و ندارد را فکر می‌کنم وقت تلف کردن باشد که شهردار در آنجا وقت بگذراند به‌خصوص وقتی که رویکرد دولتی‌ها این است که می‌خواهند بی‌حرمتی به نماینده مدیریت شهری کنند، ترجیح من این است که این رویکرد اگر ادامه یابد حضور شهردار تهران آنجا معنایی ندارد. اینجا باید دولت توضیح دهد که مبنای رویکرد جدید چیست؟»
مردم تهران بار هزینه‌های دولت را به دوش می‌کشند
رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران ادامه داد: «از نکات مهمی که وجود دارد این است که هزینه‌های پایتخت بودن تهران برعهده حاکمیت است. این امر هزینه‌های جدی به شهر تهران وارد می‌کند. این هزینه‌ها را مردم تهران به دوش می‌کشند. درحالی که هیچ وظیفه‌ای ندارند. من می‌خواهم بگویم مردم تهران هیچ فرقی با مردم تبریز و شیراز و اصفهان و اردبیل و آستارا و... ندارند ولی هزینه‌هایی که بابت حضور نهادهای حاکمیتی در تهران وجود دارد در این شهرها نیست. هزینه نهادی مثل مجلس شورای اسلامی، ریاست‌جمهوری، میهمانان ریاست‌جمهوری، ده‌ها سفارتخانه، ده‌ها وزارتخانه، صدها سازمان و... را امروز مردم تهران پرداخت می‌کنند و علی‌القاعده رویکرد شورا و شهرداری تهران باید این باشد که پیگیر هزینه‌هایی باشند که متاسفانه به دوش مردم مظلوم تهران سوار می‌شود و تمام این سال‌ها دولت وظایف خود را نسبت به گسترش حمل‌ونقل عمومی که جزء وظایف ذاتی‌اش بود، عهده‌دار نشده و هیچ وظیفه‌ای را براساس قانون و قاعده انجام نداده است. من فکر می‌کنم اینها توضیحاتی است که دولت باید بدهد و مجموعا دولت‌ها در تمام دوره‌ها وظایف خود را نسبت به مدیریت شهری و مردم تهران ادا نکردند. مردم تهران بودند که علی‌رغم مشکلات زیادی که برای شهر وجود داشت، درعین‌حال پذیرای مشکلات دولت و ساختارهای حاکمیتی بودند. با این اوصاف باز بنده می‌گویم اگر این روند ادامه داشته باشد حضور شهردار در جلسات هیات‌دولت فایده‌ای ندارد.»
* نویسنده: ابوالقاسم رحمانی، دبیرگروه جامعه