به گزارش «فرهیختگان»، فکرش را بکنید، کرونا با سرعت قابل‌ملاحظه و وحشتناکی درحال شیوع است، تهران طی دو روز 200واندی جانباخته داشته است، وضعیت شهر مناسب نیست و خیلی اتفاقات دیگر، درست در چنین شرایطی رئیس‌جمهور به گفته برخی مطلعان صرفا به‌خاطر یک پیگیری شهری از سوی مدیریت شهری تهران در ارتباط با یک ساختمان متعلق به نهاد ریاست‌جمهوری در منطقه جماران تهران، از حضور پیروز حناچی شهردار تهران در جلسات هیات‌دولت ممانعت می‌کند! خلاصه گویا این ماجرای جدال بین روسای‌جمهور و شهرداران پایتخت تمامی ندارد و سنتی که سیدمحمد خاتمی در زمان شهرداری محمود احمدی‌نژاد در تهران آغاز کرد، همچنان ادامه دارد. روزی خاتمی از حضور احمدی‌نژاد به‌عنوان شهردار تهران در جلسات هیات‌دولت جلوگیری کرد، بعد از آن احمدی‌نژاد از حضور قالیباف در جلسات هیات‌دولت استقبال نکرد و مانع شد، بعد از آن روحانی که به قالیباف به چشم رقیب انتخاباتی نگاه می‌کرد هم حاضر نشد تا رئیس فعلی مجلس شورای اسلامی را در جلسات هیات‌دولت ببیند و حالا این سنت نامبارک به پیروز حناچی رسید تا او نیز با درهای بسته پاستور به روی شهردار تهران مواجه شود. البته در یک بررسی ساده برای تمام دفعات قبلی تا حدی می‌توان علت و استدلال پیدا کرد، بالاخره محمود احمدی‌نژاد و خاتمی از دو طیف سیاسی مختلف بودند، قالیباف و روحانی هم همین‌طور اما در مورد عدم‌دعوت روحانی از حناچی برای حضور در جلسات هیات‌دولت ذهنم تنها به یک جا می‌رود که همان است که یکی از اعضای شورای شهر به «فرهیختگان» گفت و در ادامه بیشتر در ارتباط با آن حرف می‌زنیم.
حناچی: شورا روابط شهرداری و دولت را شکراب کرد!
چند روز پیش بود که محمد سالاری، عضو شورای اسلامی شهر تهران در پستی توئیتری از عدم‌حضور شهردار تهران در جلسات هیات‌دولت خبر داد. او نوشت: «عدم‌حضور شهردار تهران در جلسات هیات‌دولت تداوم دارد. ضرورت دارد تا طرفین نسبت به چرایی موضوع شفاف‌سازی کنند. دولت و شهردار تهران پاسخگوی افکار عمومی باشند، اطلاع‌رسانی عمومی حق شهروندان تهرانی است.» از همان چند روز پیش تا امروز هرچه پیگیری کردیم کسی اطلاع دقیقی از این ماجرا نداشت، با مجید فراهانی عضو شورای شهر تهران هم تماسی داشتم و او گفت همچنان اعضای پارلمان شهری منتظرند تا دولت علت این ممانعت از حضور شهردار پایتخت در جلسات هیات‌دولت را اعلام کند ولی هنوز خبری نیست.
محمدجواد حق‌شناس، عضو شورای‌شهر تهران هم نسبت به این موضوع واکنش نشان داد و با پیوند این ماجرا و قصه ملک جماران در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها گفت: «من اولین کسی بودم که درمورد این موضوع توئیت کردم و خبر دادم که آقای حناچی به جلسات هیات‌دولت نمی‌رود. متاسفانه شاهد این هستیم که دولت چنین رویکردی را پیش گرفته است. برخورد شهرداری با این تخلف، باعث تکدرخاطر مسئولان نهاد شد، مبنی براینکه چطور کارگران شهرداری به خود اجازه دادند پایه‌های ساختمانی مربوط به مقامات را تخریب کنند که این هم ناشی از تصور غلطی است که در رابطه با قانون دارند. در جلسه هم‌اندیشی شورا و شهرداری هم من از آقای شهردار سوال کردم که داستان چیست که ایشان چندان از جزئیات نگفت و فقط به بیان این نکته بسنده کرد که «پیگیری شورا موجب شکراب شدن روابط دولت و شهرداری شده است.» عدم‌حضور ایشان در جلسات هیات‌دولت یک مساله را قطعی می‌کند که پس از آن تخلفِ نهاد ریاست‌جمهوری، تخریب بخشی از سازه و دخالت شورای شهر که باعث تذکر اعضای شورای شهر شد، چندان به مذاق صاحبان قدرت در دولت خوش نیامده است. به نظر من شهردار و نهاد ریاست‌جمهوری باید به افکار عمومی توضیح دهند. جلسات هیات‌دولت چندان آش دهن‌سوزی هم نیست. آقای شهردار در اتاق خودش بماند و وظایفش را انجام دهد و اگر قرار است جایی پاسخگو باشد، صحن شورای شهر به نمایندگی از مردم است. به نظر من با این رویکرد، اگر نهاد ریاست‌جمهوری از شهردار عذرخواهی کرد که آقای حناچی برود؛ وگرنه ضرورتی ندارد در این جلسه حضور داشته باشد.» علاوه‌بر حق‌شناس، سالاری نیز در توئیت دیگری در صفحه شخصی خود در ارتباط با علت عدم‌حضور شهردار تهران در جلسات هیات‌دولت نوشت: «داستان یک ساختمان و محله:1 – برخورد شورای شهر با تخلف ملک نهاد ریاست‌جمهوری 2- حذف شهردار از جلسه هیات‌دولت 3- دستور رئیس‌جمهور برای لغو محدودیت ارتفاعی محله جماران 4- جلسه دوشنبه آتی شورای عالی شهرسازی برای اجرای دستور 5- سکوت جامعه مدنی! نتیجه: ملک جماران دغدغه اصلی ریاست‌جمهوری»
داستان ساختمان جماران نقطه شروع مشکلات بین دولت و شهرداری بود
براساس آخرین اخبار هم همچنان این ماجرا باقی است و پیروز حناچی همچنان اذن ورود به جلسات هیات‌دولت را ندارد و گویا حسن روحانی حسابی از دست حناچی ناراحت و عصبانی است. اما واقعا در چنین شرایطی چنین رفتاری درست است؟ چند وقت پیش بود که یکی از اعضای شورای شهر تهران توئیتی در صفحه شخصی خود منتشر کرد و از تخلف ملکی در منطقه جماران تهران پرده برداشت که مالکیت آن از آن نهاد ریاست‌جمهوری بود. بعد از آن مطالبات گسترده‌ای در این رابطه صورت گرفت و نهایتا ماموران شهرداری میزان بنای خلاف ساخته‌شده را تخریب کردند و قانون اجرا شد. بعد از این اتفاق متاسفانه دولت شهرداری که از لحاظ مشی سیاسی و جریانی وابسته به خودشان است را در جلسات راه نداد تا سنت قدیمی جدال بین شهردار و رئیس‌جمهور همچنان باقی بماند.
در این رابطه ما هم با محمود میرلوحی دیگر عضو شورای شهر تهران گفت‌وگویی انجام دادیم تا از کم و کیف و جزئیات این اتفاق مطلع شویم. میرلوحی هم در این رابطه به «فرهیختگان» گفت: «من جزء افرادی هستم که خوشبین هستم آقای روحانی، رئیس‌جمهور محترم، این اتفاق مثبت و خوبی که در دولت ایشان رخ داد و شهردار تهران را از سال 96 به دولت دعوت می‌کنند، امر مثبتی بدانند و دوباره این امکان را فراهم کنند که شهردار در این جلسات حاضر باشند. مستحضر هستید در جلسه هیات‌دولت رئیس صداوسیما هم شرکت می‌کند. بخش‌های دیگر هم حضور دارند ولی معمولا به جهت ارتباط و نیازهای مداومی که بین این بخش‌ها وجود دارد شهردار تهران هم در جلسات حاضر می‌شود. شهردار در گذشته هم در جلسه هیات‌دولت شرکت می‌کرد و از دوره آقای احمدی‌نژاد با رفتاری که از سوی آقای خاتمی شد و ایشان به جلسه هیات‌دولت دعوت نشد، ماجرای دوری شهرداران از جلسات هیات‌دولت آغاز شد تا دولت آقای روحانی و زمان آقای قالیباف این اختلافات و کشمکش‌ها ادامه داشت. به نظر من دولت آقای روحانی توانست این امتیاز را به نام خود ثبت کند و دوباره پای شهرداران را به جلسات هیات‌دولت باز کند و من خوشبین هستم که آقای روحانی راضی نمی‌شود و به‌نفع ایشان و دولت محترم نیست که اقدام مثبت و خوبی که شروع شده را ناتمام بگذارند. من خوشبین به حل موضوع هستم. در ارتباط با این هم که علت این اتفاق و عدم حضور آقای حناچی در جلسات هیات‌دولت چیست هم همین چیزی است که بیان کردند. حتی اگر آن هم عامل و دلیل اصلی این اتفاق نباشد، داستان ساختمان جماران نقطه شروع ماجرای بین شهرداری و دولت بود. شهرداری و شورای پنجم مرتبا در بحث کرونا و با همکاری‌های مختلف با دولت سود زیادی نصیب تهران، کشور و جامعه کردند و این روند را باید ادامه دهیم. گاهی مواقع این مشکلات پیش می‌آید. یک زمانی هم آقای ضرغامی را آقای روحانی از دولت بیرون کرد. آقای خاتمی هم همین رفتار را با آقای لاریجانی داشت. از این مسائل پیش می‌آید و به نظرم حل‌شدنی است.»
این بازی جدید اصلاح‌طلبان برای فاصله‌گذاری بین خود و دولت است
پرویز سروری از اعضای سابق شورای شهر تهران هم در ارتباط با ماجرای اخیر و عدم حضور شهردار تهران در جلسات هیات دولت به «فرهیختگان» گفت: «این ماجرا را می‌توان از چند منظر تحلیل کرد. یک تحلیل این است که عده‌ای معتقدند اساسا چنین چیزی وجود ندارد. اصلاح‌طلبان به‌دنبال این هستند به نحوی خود را از بدنه دولت جدا کنند و این غیریت را با دولت رسانه‌ای کنند و افکار عمومی را قانع کنند که آنها غیر از روحانی هستند. عملکرد نامطلوب دولت به‌شدت امروز در سبد اصلاح‌طلبان نشسته است. اصلاح‌طلبان نگران این موضوع هستند. شاهد هستیم در همه‌جا این اتفاقات رخ می‌دهد، به‌عبارت دیگر تئوریسین‌های اصلاح‌طلب امروز دائما درحال نقد دولت هستند و برای انتخابات 1400 به دنبال این هستند غیریتی را با دولت به افکار عمومی القا کنند. این تحلیلی است که برخی براین باورند این بازی سیاسی است. بار وسیعی که رسانه‌های اصلاح‌طلب روی این موضوع گذاشتند می‌تواند شکل محتمل این تحلیل باشد. نکته دیگر اما این است که اساسا این موضوع تبدیل به یک گروگان‌کشی شده است. آقای روحانی ظاهرا استاد گروگان‌کشی است
در بحث وزارت صمت الان بحث عدم معرفی وزیر را گروگان مجلس کرده تا مجلس به جدایی وزارتخانه تن دهد و به شکلی خواسته تا درخواست دولت را عملی کند. به نظر من، کشور را به مخاطره انداختند. یکی از مهم‌ترین وزارتخانه‌هایی را که نقش اساسی در واردات و صادرات و کنترل بازار و تقویت تولید دارد معطل نگه داشته‌اند و دائما فشار به مجلس می‌آورد که خواسته من باید توسط مجلس عملی شود. تحلیل دیگر این است که موضوع حضور شهردار در هیات‌دولت را امروز به‌عنوان گروگان گرفتند تا شهردار تهران مجبور به انجام خواسته‌های آنها شود یا چشم خود را روی تخلفات صورت‌گرفته ببندد. این دلایل وجود دارد و عقیده من براین است که موضوع غیریت با دولت موضوعیت دارد و اصلاح‌طلبان به‌شدت دنبال این هستند که هر موضوعی را تبدیل به مخالفت خود با دولت کنند که افکار عمومی اینکه دولت مولود اصلاح‌طلبان است را فراموش کنند و به شکلی بتوانند در انتخابات 1400 از مخمصه‌ای که دولت برای آنها ایجاد کرده و گردابی که به واسطه عملکرد نامطلوب دولت نصیب اصلاح‌طلبان شده، نجات پیدا کنند.»
حضور شهردار در جلسات سیاسی بود
ابوالفضل قناعتی دیگر عضو سابق شورای شهر تهران هم در گفت‌وگو با «فرهیختگان» ابتدا به عقبه این فاصله و جدال بین شهردار تهران و رئیس‌جمهور اشاره کرد و گفت: «اساس رفتار و ارتباط دوستانی که در راس دولت و شهرداری هستند، بر قانون و رفع مشکلات مردم و کشور نیست. به‌عبارت دیگر اگر قرار بود با این نیت پیش بروند که مشکلات کشور و شهر حل شود، جریانی به افراد نگاه نمی‌کردند. به آقای قالیباف همان زمان اجازه می‌دادند در دولت وارد شود اما چون آقایان، هم شورای شهر و هم شهرداری، در یک جریان بالا آمدند و به صورت جریانی فرد خود را در هیات‌دولت نشاندند و این فرآیند رابطه‌ای بود، هیچ ضابطه رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی و شهری در ملاحظات آنها مشاهده نمی‌شود. فقط به‌دنبال این بودند که بگویند چون یک جریان سیاسی هستیم هماهنگ کردیم شهردار تهران در جلسه هیات‌دولت حضور داشته باشد. شهردار تهران به پیگیری اعضای شورای شهر جلوی ساخت‌وساز و تخلف دولت را گرفته است که متاسفانه محور آن رئیس دولت است، الان در این موضوع روابط به‌هم می‌خورد، چراکه ضوابط آنها اساسی نبود. اگر ضوابط آنها بر منطق و کار بود نباید از هم ناراحتی داشته باشند. به عبارت دیگر وحدت، یکپارچگی و حضور شهردار تهران در هیات‌دولت براساس رفع مشکلات شهر تهران است؛ چون این اساس برای همه زیبنده است و همگی می‌پذیرند ولی روابط آقایان یک روابط جریانی بوده است. حال که نسبت به یکدیگر گیر قانونی و کاری می‌دهند به‌خاطر این است که روابط خود را زیرسوال بردند و این امر نشان می‌دهد ارتباط هم رئیس‌جمهور و هم شهردار تهران با افراد یک ارتباط کاری نیست. تا جایی که منافع حضرات را تامین کنند، می‌گویند در موضوعات کاری شرکت داشته باشند ولی وقتی پا روی دم آنها می‌گذارند و کار قانونی مطالبه می‌شود، به شکل دیگری روابط را به هم می‌زنند. در به‌هم‌زدن این روابط با آقای روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهور یا با آقای حناچی به‌عنوان شهردار تهران، کاری نداریم بلکه ما به‌عنوان شهروند تهران مطالبه می‌کنیم چرا اجازه داده شد شهردار تهران در جلسات هیات‌دولت حضور داشته باشد؟ اساس این کار چه بود و بر چه اساسی عذر ایشان را خواسته‌اید؟ هیچ منطقی پشت رفتار این آقایان نیست و لازم است جریان اصلاحات حاکم به افکار عمومی پاسخ دهند که چرا آقای قالیباف را در دولت راه نمی‌دادند؟ چرا آقای حناچی را راه دادند؟ الان چرا آقای حناچی را هم بیرون کردند؟ دلیل این اقدامات را همه مردم می‌دانند زمانی که آقای قالیباف به دولت گیر قانونی داد اجازه ورود به دولت را نداشت. آقای حناچی هم از وقتی به دولت گیر داده که چرا بنای اینچنینی ساختید الان حضرات با ایشان هم برخورد می‌کنند که شاید با آقای قالیباف هم چنین برخوردی داشتند.»
شهردار را راه ندهید، حداقل بدهی‌ها را صاف کنید!
اما سوای تمام این تحلیل‌ها بد نیست نگاهی به بدهی‌ها و تعهدات عمل‌نشده دولت نسبت به شهرداری هم داشته باشیم. بارها و بارها در اخبار خواندیم که یکی از دلایل اصلی ناکارآمدی مدیریت شهری خصوصا در چند سال اخیر در پایتخت کمبود بودجه و عدم وصول مطالبات دولتی بوده است؛ مطالباتی که دود دیرکرد در پرداخت آنها توسط دولت به چشم مردم می‌رود و آنها هم از دریافت خدمات بهتر محروم و هم هزینه زندگی در پایتخت گران می‌شود. عبدالحمید امامی، معاون مالی و اقتصادی شهردار تهران چندی پیش درخصوص تذکر رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مبنی بر اعلام عمومی میزان بدهی‌های دولت به شهرداری، درباره میزان بدهی تسویه‌شده در سال گذشته و برنامه تسویه مطالبات در سال جاری اظهار داشت: «میزان بدهی دولت به شهرداری تهران تاکنون در حدود ۲۰هزار میلیارد تومان شناسایی شده است که از این مبلغ سه‌هزار میلیارد تومان در سال گذشته تهاتر شد. سه‌هزار میلیارد تومان نیز در سال جاری ارائه شد، اما ۱۲۰۰ میلیارد تومان از این مبلغ فعلا در سازمان برنامه و بودجه نگه داشته شده است. دولت مانند گذشته عمل می‌کند. پس از شیوع کرونا و شرایط پیش‌آمده از دولت درخواست کردیم با توجه به شرایط کرونایی از صندوق توسعه ملی به شهرداری کمک کنند، کمااینکه در تمام دنیا این امر مرسوم است و به‌ویژه دولت‌ها به بخش حمل‌ونقل کمک می‌کنند، اما دولتی‌ها به ما پاسخ دادند که نمی‌توانند کمک کنند.»
محمد علیخانی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران هم در ارتباط با ماجرای بدهی‌های دولت به شهرداری تهران و شرایط سختی که تهران در روزهای کرونایی دارد، گفت: «اگر درحال حاضر تغییری در توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی به چشم نمی‌آید، به دلیل بدهی‌های انباشته دولت به شهرداری تهران است که تا امروز امکان توسعه ناوگان عمومی را از مدیریت شهری گرفته است. در سال ۹۸ درآمد دولت از محل جرایم راهنمایی و رانندگی که وصول و به خزانه واریز شد، یک هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان است که از این مبلغ ۶۰ درصد سهم شهرداری، ۲۰ درصد سهم راهنمایی و رانندگی و ۲۰ درصد دیگر سهم جبران خسارت برای افرادی است که بیمه ندارند. با احتساب ۶۰ درصد از مبلغ وصولی دولت از محل جرایم راهنمایی و رانندگی سهم شهرداری تهران در سال ۹۸، ۷۲۰میلیارد تومان است که تنها دو درصد آن یعنی ۳۳ میلیارد تومان پرداخت شده است. آمار‌ها و عدد و ارقام نشان می‌دهد از سنوات گذشته نیز از محل اخذ جرایم راهنمایی و رانندگی ۲۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان سهم شهرداری تهران بوده که آن هم از سوی دولت پرداخت نشده است. باید این پرسش مطرح شود که چرا این مبلغ که از حقوق شهروندان است به حساب شهرداری واریز نمی‌شود. شهرداری تهران در بخش بلیت مترو در سال ۹۸، هزار میلیارد و در بخش بلیت اتوبوس نیز ۹۰۰ میلیارد تومان یارانه پرداخت کرده که از این مبلغ دولت تنها ۹۵۰میلیارد تومان را بازگردانده است که ۵۰۰ میلیارد تومان آن برای بلیت مترو و ۴۵۰ میلیارد تومان دیگر برای اتوبوس بوده است.»
* نویسنده: ابوالقاسم رحمانی، دبیرگروه جامعه