به گزارش «فرهیختگان»، در سال‌های نه‌چندان دور رفتن به دانشگاه آرزوی هر دانش‌آموزی بود؛ آرزویی که باید برای رسیدن به آن هفت خان رستم را طی می‌کرد. همه ما واژه «غول کنکور» را بارها شنیده‌ایم؛ نامی آشنا برای دهه شصتی‌ها و دهه هفتادی‌ها. جوان‌هایی که با وجود شب‌بیداری‌ها و تست زدن‌ها باز هم راهی برای رسیدن به دانشگاه پیدا نمی‌کردند چون تعداد صندلی‌ها کم و تعداد متقاضیان رسیدن به این صندلی‌ها زیاد بود. بسیاری از داوطلبان طعم یک بار پشت کنکور ماندن را چشیده‌اند. دانشگاه‌های آن روزها به تنوع این روزها نبود و برای نشستن بر صندلی دانشگاه باید از میان همه رقیبان می‌گذشتیم. اما این روزها اوضاع تفاوت کرده است. حالا علاقه‌مندان به تحصیل بدون معطلی می‌توانند وارد دانشگاه‌ها شوند و تحصیل خود را در رشته موردنظر خود ادامه دهند. این روزها تعداد صندلی‌ها در مقایسه با متقاضیان در برخی از رشته‌ها برابر و گاهی حتی بیشتر شده است. بنابراین دیگر نیاز نیست برای ورود به دانشگاه سال‌ها پشت کنکور ماند. فقط کافی است در طول دوران تحصیل در دبیرستان خوب درس خواند و معدل بالا کسب کرد. اکنون بیش از 85درصد ظرفیت دانشجوی کشور بدون آزمون پذیرش می‌شود.
دانشگاه آزاد اسلامی نیز به‌مثابه سایر دانشگاه‌های کشور مدتی است در برخی از رشته‌ها دانشجویانش را براساس سوابق تحصیلی‌شان پذیرش می‌کند. امسال نیز زمان ثبت‌نام و انتخاب رشته مقاطع کاردانی ناپیوسته و کارشناسی پیوسته از روز یکشنبه 5 مرداد آغاز شد و داوطلبان می‌توانند با مراجعه به نشانی www.azmoon.org درصورت تمایل و داشتن شرایط بعد از تهیه کارت اعتباری، نسبت به ثبت‌نام در 20 رشته‌محل از یک مجموعه و یک نظام آموزشی از میان رشته شهرهای ارائه شده در سامانه اقدام کنند.
بهروز طهماسب‌کاظمی، رئیس مرکز سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از جزئیات پذیرش براساس سوابق تحصیلی این دانشگاه سخن گفت. به گفته او در دانشگاه آزاد اسلامی حدود 980 هزار صندلی پذیرش براساس سوابق تحصیلی وجود دارد.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
فلسفه رشته‌های بدون آزمون چیست؟ اصلا چه شد که بعد از یک مدت طولانی، پذیرش براساس سوابق تحصیلی تا حدودی جای پذیرش با آزمون را گرفت؟
موضوع رشته‌های بدون آزمون یا به عبارت صحیح‌تر، ثبت‌نام براساس سوابق تحصیلی به دو عامل مهم در فرآیند پذیرش یعنی میزان تقاضا و ظرفیت دانشگاه‌ها برمی‌گردد. درواقع بعد از گسترش آموزش عالی در سطح کشور و افزایش ظرفیت دانشگاه‌ها برای رشته‌های مختلف، بحث پذیرش براساس سوابق تحصیلی به میان آمد. به‌عبارتی از زمانی که ظرفیت دانشگاه‌ها بیشتر از داوطلبان متقاضی تحصیل در آنها شد. برگزاری آزمون رقابتی برای اینکه داوطلبان از طریق کنکور وارد دانشگاه شوند عملا معنی نداشت. شاید در برخی از رشته‌محل‌های دانشگاهی که متقاضیان بیشتری دارند برگزاری آزمون برای آن رشته‌محل‌ها، معنی داشته باشد اما برای سایر رشته‌محل‌ها، برگزاری آزمون لازم نبود چراکه صندلی ایجادشده به اندازه یا بیشتر از تعداد داوطلبان بود.
دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی بعد از مصوبه‌هایی که شورای سنجش و پذیرش داشت مخیر شدند در رشته‌محل‌هایی که متقاضیان کمتری برای تحصیل دارند یا تعداد صندلی‌های ایجادشده به اندازه تعداد متقاضیان تحصیل در آن دانشگاه‌هاست دانشجویان را براساس سوابق تحصیلی جذب کنند. یعنی هر داوطلبی که ثبت‌نام کند می‌تواند بدون شرکت در کنکور پذیرفته و در رشته مورد علاقه خود تحصیل کند.
این ظرفیت به چه صورتی تعریف می‌شود؟ درواقع تعداد متقاضیان و تعداد صندلی‌ها چگونه باید باشد؟
تعیین شیوه پذیرش یک رشته‌محل در مقطع کاردانی یا کارشناسی تابعی از میزان ظرفیت پذیرش رشته و میزان تقاضای بالقوه تحصیل در آن رشته‌محل است و این موضوع با بررسی سوابق تقاضای رشته طی سنوات گذشته صورت می‌گیرد.
این به این معنی است که هر داوطلبی ثبت‌نام کند پذیرفته می‌شود؟
در برخی رشته‌ها خیر؛ به‌عبارت دیگر این موضوع به این معنی نیست که هر کسی در هر رشته‌محلی ثبت‌نام کرد پذیرفته می‌شود به همین دلیل است که اولویت‌هایی بیشتر از یک اولویت به داوطلب داده می‌شود. رقابت داوطلبان به‌منظور پذیرش در این رشته‌ها براساس سوابق تحصیلی یا همان معدل است، البته در اعمال معدل براساس نوع دیپلم فرد و رشته مورد تقاضا و در صورت عدم تطابق آنها براساس مصوبات شورای سنجش و پذیرش ضریب تصحیحی نیز در نظر گرفته شده است. از آنجایی که پذیرش بدون آزمون تابعی از نظام عرضه و تقاضای آموزش عالی در کشور است، این شیوه پذیرش صرفا مختص دانشگاه آزاد اسلامی نبوده بلکه حتی در دانشگاه‌های دولتی نیز ایجاد شده و امکان تحصیل در رشته‌ها براساس سوابق تحصیلی وجود دارد و افراد می‌توانند رشته‌محل موردنظر خود را انتخاب کرده و براساس سوابق تحصیلی خود در آن تحصیل کنند. به‌عبارت بهتر باید گفت این روزها ظرفیت‌ها به‌گونه‌ای تعریف شده است که داوطلبان بتوانند به سادگی رشته خود را انتخاب کنند.
موضوعی که این روزها در دانشگاه آزاد اسلامی مطرح است و مسئولان دانشگاه آن را پیگیری می‌کنند تربیت دانشجویانی است که توانمند بوده و به‌راحتی وارد بازار کار شوند. آیا تحصیل در رشته‌های بدون آزمون می‌تواند این امکان را برای دانشجویان ایجاد کند؟ به‌عبارت بهتر دانشگاه را به این هدف می‌رساند؟
قطعا همین‌طور است؛ این رشته‌ها در درازمدت نظام آموزش عالی کشور را با اهداف نظام آموزش عالی، مدیریت مشاغل، پرورش هوشمند استعدادها، علاقه افراد و... هماهنگ‌تر می‌کند. یعنی هر کسی در مسیر هدایت تحصیلی قرار می‌گیرد رشته‌ای را که علاقه‌مند است در آن تحصیل کرده و رشد کند و همچنین شغل خود را براساس تخصصی که در آن رشته‌ها به‌دست می‌آورد، انتخاب کند. این فرصت برای او وجود دارد و نظام آموزش عالی این ظرفیت را برای او ایجاد کرده است. معتقدم این موضوع یک فرصت طلایی برای نظام آموزش عالی کشور است تا افرادی در این رشته‌ها تربیت شوند که بتوانند دقیقا براساس استعداد و علاقه و نیازهای کشور با هوشمندی رشته‌های مورد علاقه خود را انتخاب کرده و ادامه تحصیل دهند.
پذیرش براساس سوابق تحصیلی براساس قانون سنجش و پذیرش دانشجو صورت می‌گیرد و همه‌ساله شرایط، ضوابط و نحوه اجرای آن در شورای سنجش و پذیرش تصویب می‌شود. این شیوه پذیرش برای کاهش فشار به داوطلبان برای قبولی در کنکور و کاهش استرس داوطلبان و اثرات مخربی است که برای ورود به دانشگاه به متقاضیان وارد می‌شود. دانشگاه آزاد اسلامی نیز به‌تبع آن به این سمت حرکت کرده است.
امکان‌پذیرش 980 هزار نفر بدون کنکور در دانشگاه آزاد اسلامی
درباره ظرفیت پذیرش توضیح دهید. آیا تمام واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی پذیرش دانشجو بدون آزمون دارند یا خیر؟
در دانشگاه آزاد اسلامی بیش از 980 هزار نفر مقطع پذیرش براساس سوابق تحصیلی وجود دارد که از این تعداد در مقطع کاردانی ناپیوسته 195 هزار نفر ظرفیت پذیرش دارد. در مقطع کارشناسی پیوسته 370 هزار صندلی وجود دارد. همچنین در مقطع کارشناسی ناپیوسته 220 هزار صندلی و در مقطع کاردانی پیوسته 210هزار صندلی وجود دارد. این تعداد یک ظرفیت بسیار بزرگ برای دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان ثمره بزرگ انقلاب اسلامی بوده که یک نظام بزرگ شبکه‌ای آموزش عالی را در کشور ایجاد کرده است. دانشگاه آزاد اسلامی با این ظرفیت فرصت تحصیل برای افراد را در هر رشته‌ای در اقصی نقاط کشور فراهم کرده که می‌توانند براساس سلایق خود در این شبکه بزرگ جذب شوند. اکثر رشته‌هایی که در کشور دایر بوده و متقاضی برای آنها وجود دارد در همه واحدهای استانی دانشگاه آزاد اسلامی وجود دارد و افراد می‌توانند این رشته‌ها را انتخاب کرده و ادامه تحصیل دهند.
همه زیرنظام‌های آموزشی در دانشگاه آزاد اسلامی پذیرش می‌شوند
بنابراین در همه گروه‌های آموزشی پذیرش دانشجو براساس سوابق تحصیلی وجود دارد؟
بله، در همه گروه‌های آموزشی وجود دارد؛ تمایز دانشگاه آزاد اسلامی با سایر دانشگاه‌ها این است که این دانشگاه معادل همه زیرنظام‌ها را داراست، ازجمله در مقطع کاردانی پیوسته افرادی هستند که عموما در حوزه‌های مهارتی تحصیل می‌کنند؛ یعنی پیش‌دانشگاهی را نمی‌گذرانند و بدون گذراندن پیش‌دانشگاهی وارد دانشگاه می‌شدند. این ظرفیت برای نظام 3-3-6 نیز به‌وجود آمده و افراد می‌توانند با گذراندن واحد جبرانی، تحصیل کنند. مزیت بزرگ دانشگاه آزاد اسلامی در این مقطع این است که شبکه بسیار گسترده‌ای برای آن در کشور به وجود آورده است. مزیت دوم این است که این رشته‌ها را نیز براساس پذیرش براساس سوابق تحصیلی قرار دادیم. یعنی افراد می‌توانند براساس سوابق تحصیلی خود این رشته‌ها را انتخاب کنند و مهارت‌ها را کسب کرده و وارد بازار کار شوند. عمده افرادی که در این رشته‌ها تحصیل می‌کنند بلافاصله بعد از فارغ‌التحصیلی با توجه به مهارت‌های خود جذب بازار کار می‌شوند.
طراحی برنامه جامع اشتغال دانشجو در دانشگاه آزاد اسلامی
برنامه جامع مفصلی برای اشتغال این افراد در دوره‌های مهارت و کارآفرینی، متفاوت از آنچه در نظام آموزش عالی کشور طراحی شده در حال اجراست. دانشگاه آزاد اسلامی در سایر رشته‌ها مثل علوم پایه، علوم انسانی، فنی و مهندسی و کشاورزی در اقصی نقاط کشور ظرفیت‌هایی را ایجاد کرده است و افراد می‌توانند در این دوره‌ها ثبت‌نام کنند و مشغول به تحصیل شوند.
شروع سال تحصیلی داوطلبان بدون آزمون 15 شهریور ماه
داوطلبان چگونه می‌توانند ثبت‌نام کنند؟
طبق روال هر سال سامانه مرکز سنجش، پذیرش و فارغ‌التحصیلی دانشگاه از طریق پایگاه این مرکز به آدرس www.azmoon.org در دسترس داوطلبان قرار دارد و افراد می‌توانند به این پایگاه وارد شده و ثبت‌نام کرده و انتخاب‌های خود را ثبت کنند. در پایان زمان ثبت‌نام نتایج اعلام می‌شود و این افراد می‌توانند مطابق مصوبه شورای سنجش و پذیرش تحصیل خود را از ابتدای سال تحصیلی آغاز کنند. شروع سال تحصیلی این داوطلبان 15 شهریورماه است و می‌توانند همزمان با سایر دانشجویان ناظر به شرایط تحصیل خود را آغاز کنند. البته اینکه کلاس‌ها به‌صورت مجازی یا حضوری است هنوز مشخص نشده است و تابع تصمیمات ستاد ملی مبارزه با کرونا خواهد بود.
اعلام کردید در تمام گروه‌های آموزشی ثبت‌نام براساس سوابق تحصیلی وجود دارد؛ تکلیف رشته‌های پرطرفدار مثل فنی‌ومهندسی و تجربی چه می‌شود؟ با توجه به اینکه تعداد زیادی متقاضی برای این رشته‌ها وجود دارد آیا ممکن است دانشگاه برای ثبت‌نام دانشجویان در این رشته‌ها به مشکل بخورد؟
پذیرش در کلیه رشته‌محل‌های گروه علوم پزشکی در مقاطع کاردانی، کارشناسی و دکتری به دلیل تقاضای بالای آنها از طریق آزمون است. در برخی رشته‌های پرطرفدار مثل روانشناسی، حقوق، مدیریت و معماری در اکثر واحدهای مرکز استان پذیرش از طریق آزمون صورت می‌گیرد. دانشگاه آزاد اسلامی نیز ظرفیت بسیار زیادی را ایجاد کرده تا ازطریق آزمون سراسری این دسته از دانشجویان را جذب کند.
متقاضیان ثبت‌نام بدون آزمون تا دوم شهریورماه اقدام کنند
فعلا کسانی که متقاضی پذیرش براساس سوابق تحصیلی هستند حتما باید تا قبل از دوم شهریورماه ثبت‌نام خود را انجام دهند. نتایج نیز قبل از 15 شهریورماه اعلام می‌شود و افراد می‌توانند در کلاس حضور پیدا کنند. ولی براساس مصوبه شورای سنجش و پذیرش شرایطی ایجاد شده است تا درصورتی‌که افراد در دوره‌های با آزمون پذیرفته شده و متقاضی جابه‌جایی به محل پذیرش خود در دوره با آزمون باشند بتوانند بدون مشکل جابه‌جا شوند و کسانی که تمایل ندارند می‌توانند در همین رشته‌ها ادامه تحصیل دهند.
ممکن است در یک رشته 20 داوطلب با شرایط یکسان پذیرفته شوند؛ اما ظرفیت 15نفر باشد. نحوه گزینش افراد به چه صورت خواهد بود؟
اولویت پذیرش با معدل بالاتر(البته پس از اعمال ضریب براساس نوع دیپلم)است. سایر ضوابط پذیرش در آزمون سراسری، به‌جز نمره آزمون در رشته‌محل‌های بدون آزمون نیز رعایت می‌شود و تنها معدل پس از اعمال ضریب مربوط به نوع دیپلم جایگزین نمره می‌شود. درواقع عمده قوانینی که در پذیرش با آزمون جاری است برای پذیرش براساس سوابق تحصیلی نیز وجود دارد، اما مهم‌ترین فاکتور در فرآیند جذب، معدل است و بالاترین معدل‌ها در رشته‌محل‌های ارائه شده جذب می‌شوند. اگر فرد در اولین رشته‌محل انتخابی نتواند معدل کافی را کسب کند معدل او در انتخاب دوم تا انتخاب آخر او بررسی شده و زمانی که در یک رشته‌محل پذیرفته شد می‌تواند به تحصیل بپردازد.
نوع پذیرش دانشجویان در کیفیت آموزش‌ها تفاوتی ندارد
شهریه‌ها در پذیرش بدون آزمون متفاوت است یا مطابق با ورودی‌های با آزمون است؟
شهریه‌ها متفاوت نیست چراکه رشته‌های با آزمون یا بدون آزمون مزیتی نسبت به یکدیگر ندارند. برخی احساس می‌کنند پذیرش براساس سوابق تحصیلی یعنی رشته یا آموزش بی‌کیفیت؛ اما این تصور کاملا غلط است چراکه پذیرش براساس سوابق تحصیلی ناظر بر صندلی‌های زیادی است که ایجاد شده است. 980هزار صندلی فقط براساس سوابق تحصیلی در دانشگاه آزاد اسلامی ایجاد شده است و این در حالی است که الان تمام افرادی که در آزمون سراسری شرکت می‌کنند حدود یک میلیون و 300 هزار نفر هستند. یعنی اگر پذیرش با آزمون را نیز اضافه کنیم، دانشگاه آزاد اسلامی به‌تنهایی ظرفیت پذیرش تمام داوطلبان آزمون سراسری را دارد.
سایر زیرنظام‌هایی که در کشور فعال هستند هم دانشجو جذب می‌کنند و این موضوع باعث می‌شود بسیاری از رشته‌محل‌ها غیررقابتی باشند. حتی امکان دارد در تمام زیرنظام‌ها برخی از رشته‌ها خالی بماند و این به معنی این نیست که این رشته‌ها از نظر آموزشی از کیفیت پایینی برخوردار هستند. ممکن است با وجود ثبت‌نام افراد در این رشته‌ها باز هم ظرفیت آنها کامل نشود، بنابراین اتفاقا روند آموزش در این رشته‌ها با کیفیت‌تر انجام خواهد شد. به همین دلیل رشته‌ها در پذیرش با آزمون نسبت به پذیرش براساس سوابق تحصیلی مزیت کیفیتی ندارند. بنابراین بحث شهریه و تفاوت آن دیگر مطرح نیست.
فردی که در هنرستان درس خوانده مجاز است تا از زیرگروه‌های نظری رشته انتخاب کند؟
دانش‌آموزان نظام 3-3-6 که در دوره‌های فنی‌وحرفه‌ای تحصیل کرده‌اند می‌توانند درصورت تمایل در دوره‌های نظری پذیرش براساس سوابق تحصیلی ثبت‌نام کنند و از این نظر منعی وجود ندارد.
* نویسنده: سارا طاهری، روزنامه‌نگار