به گزارش «فرهیختگان»، در شرایطی که شفافیت این روزها به مطالبه‌ای فراگیر در جامعه تبدیل شده و از قضا خیلی‌ها هم در این فضا فرصت را برای بهره‌برداری سیاسی مناسب دیده و سکه به‌نام شفافیت ضرب می‌کنند، بر آن شدیم تا تجربیات کشورهای مختلف دنیا برای اعمال و نهادینه‌سازی این گوهر حکمرانی را بررسی کنیم. از این رو با تعدادی از سفرای پیشین ایران که هر یک سابقه‌ای نسبتا طولانی از حضور در دیگر کشورها را داشته‌اند به گفت‌وگو نشستیم و مشاهدات عینی آنها از جایگاه شفافیت در مناسبات و ساختار سیاسی و اجتماعی کشورهایی چون ایتالیا، نروژ، کانادا، آمریکا، انگلیس، رومانی، مجارستان، قبرس و... را به بحث گذاشتیم.
سفیر اسبق ایران در اسلو در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
در نروژ زور پادشاه هم به قانون نمی‌رسد
عبدالرضا فرجی‌راد، سفیر اسبق ایران در نروژ در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به جایگاه شفافیت در ساختار سیاسی و اجتماعی این کشور اظهار داشت: شفافیت در نروژ و به‌طورکلی درمجموعه کشورهای حوزه اسکاندیناوی براساس قانون و برگرفته از قانون است. بر همین اساس جایگاه همه شهروندان از پادشاه، تا وزرا، کابینه، مردم و مهاجران مشخص شده است. در این کشورها قانون اجرا می‌شود، اما درکنار آن مطبوعاتی هستند که به‌عنوان یک قدرت نظارتی عظیم عمل می‌کنند و هرکسی حتی پادشاه و خانواده او از چارچوب قانونی خارج شود، به‌سرعت به او حمله می‌کنند. در نروژ حتی برنامه‌ریزی برای یک کار مفسده‌انگیز جرم محسوب می‌شود. (لینک)
سفیر سابق ایران در لندن از مشاهداتش به «فرهیختگان» گفت
انگلیسی‌ها تقویت نظارت عمومی را بر نهادسازی برای نظارت ترجیح داده‌اند
سیدجلال ساداتیان، سفیر اسبق ایران در لندن با بیان اینکه ما در ایران الی ماشاءالله افراد استثنا از قانون داریم، با ذکر نمونه‌ای از تجربیات خود در دوره سفارت در لندن توضیح داد: «مثلا در کشور ما بسیاری از مقامات و شخصیت‌ها اجازه دارند از خط ویژه عبور کنند؟ درحالی که خط ویژه، تعریفی دارد و گفته شده از اینجا فقط اتوبوس و خودروهای اورژانس و در شرایط خاص آتش‌نشانی می‌تواند عبور کند. با این حال هرکسی به خود اجازه می‌دهد از این خط ویژه عبور کند ولی در انگلیس یکی، دو بار اتفاق افتاد که ما در ترافیک سنگین بودیم و تصمیم گرفتیم از خط ویژه عبور کنیم. پلیس جلوی ما را گرفت و وقتی دید دیپلمات هم هستیم گفت برگه جریمه را برای شما می‌نویسم و شما هم می‌توانید جریمه را نپردازید ولی خلاف کرده‌اید. وقتی کشوری این‌طور براساس معیار عمل می‌کند، اگر کسی خارج از معیار عمل کرد این اقدام او به سرعت خود را نشان می‌دهد. (لینک)
فرازی سفیر اسبق ایران در رومانی، قبرس و مجارستان در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
علی‌اکبر فرازی، سفیر اسبق ایران در کشورهای رومانی، قبرس و مجارستان یادآور شد: در رومانی که یک کشور تحت‌سلطه نیکولای چائوشسکو بود، به‌طور طبیعی در حاکمیت فردی شفافیت کم بود و عده‌ای از این عدم‌شفافیت سوءاستفاده می‌کردند اما همانجا وقتی زلزله مهیبی در دهه 70 در بخارست آمد، قوانینی محکم و شفاف برای ساختمان‌سازی وضع کردند و اثرگذاری این قوانین و میزان پایبندی به آنها به‌گونه‌ای بود که بعد از گذشت 40 سال از آن زلزله هیچ زلزله‌ای نتوانسته ساختمانی را در رومانی نابود کند، چراکه به واسطه اهمیت موضوع جان مردم و برای جلوگیری از فساد در این حوزه، شفافیت موجود در این‌باره مانع از هرگونه تخطی از این قوانین می‌شد. (لینک)
روایت سفیر پیشین ایران در رم از شفافیت در مهد مافیا در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
در ایتالیا وزیر 10 شغله وجود ندارد
ابوالفضل ظهره‌وند، سفیر اسبق ایران در ایتالیا گفت: در دولت الکترونیک رئیس‌جمهور یک کد است. در اروپا همه کد هستند. اگر این فرد نباشد فرد دیگری جای او را می‌گیرد. این خیلی مهم است. وقتی افراد را کددار کردید این مسائل برطرف می‌شود. برای همین جای پرودی، برلوسکنی می‌آید و وقتی فساد او آشکار می‌شود اخراج می‌شود و 6 ماه هم باید در شهری سپوری کند. او 6 ماه صبح‌ها می‌رفت و تا بعد از ظهر خیابان‌ها را جارو می‌زد. در ایتالیا امکان ندارد یک وزیر 10 شغل داشته باشد. حقوق افراد روی آنتن است. همه می‌دانند فلان مسئول از رئیس‌جمهور گرفته تا پایین‌ترین رده چقدر حقوق می‌گیرد. شفافیت در یک پارادایم اتفاق می‌افتد. در پارادایم سکولار یک نوع است و در پارادایم توتالیتر یک نوع دیگر و در پارادایمی دیگر، به‌گونه‌ای دیگر. (لینک)
سفیر پیشین ایران در ورشو در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
نظارت قوی بر حاکمیت ریشه در فرهنگ عمومی مردم لهستان دارد
رامین مهمانپرست، سفیر سابق ایران در لهستان خاطرنشان کرد: کشورهایی مانند لهستان که توفیقاتی را در این زمینه کسب کرده‌اند، چندکار را با هم انجام داده‌اند. در این کشور، در فرهنگ مردم مطالبه شفافیت و پاسخگویی وجود دارد. افرادی که در چنین جوامعی زندگی می‌کنند از اینکه عملکرد خودشان و سیستم در جامعه شفاف باشد احساس باشخصیت بودن می‌کنند و آن را نشانه فرهنگ بالای جامعه می‌دانند، بنابراین تلقین این فرهنگ و یادآوری آن به‌مردم تاثیری بسیار جدی دارد. مضاف بر آن در کشور لهستان بحث مقابله با تخلف و برخورد قانونی با مواردی که شفافیت از بین می‌رود و فساد ایجاد می‌شود بسیار جدی گرفته می‌شود و اگر کسی خلاف کند برخورد قاطعی با او صورت می‌گیرد و به این ترتیب زمینه عدم شفافیت از بین می‌رود. مساله بحث استقرار سیستم در ادارات مختلف هم باعث می‌شود که فرضا اگر شما کار اداری دارید تکلیف کار شما به‌طور کامل در چرخه سیستمی مشخص است و این‌طور نیست که فردی بتواند بدون طی مراحل مقضی، کار شما را راه بیندازد یا برعکس در مسیر آن سنگ‌اندازی کند و درخواست رشوه داشته باشد. (لینک)
* نویسنده: محمد جعفری، روزنامه‌نگار