به گزارش «فرهیختگان»، فداحسین مالکی، نماینده مردم زاهدان و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی است. او پیش از این سابقه تصدی سفارت ایران در افغانستان را نیز در کارنامه دارد و از این منظر به مسائل شرق آسیا هم مسلط است. از این‌رو با وی به گفت‌وگو نشستیم و نظرات وی درباره قرارداد 25ساله ایران و چین، روابط ایران با هند و همچنین جزئیات حضور محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در جلسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی را جویا شدیم. مشروح گفت‌وگوی «فرهیختگان» با فداحسین مالکی در ادامه از نظر می‌گذرد.
واگذاری اختیار جزیره کیش به چینی‌ها صحت ندارد
اخیرا خبری درخصوص واگذاری جزیره کیش به چینی‌ها مطرح شده است. شما به‌عنوان عضو کمیسیون امینی ملی و کسی که در جلسه با وزیر امور خارجه حضور داشتید و توضیحات وی درخصوص توافق با چین را شنیدید و بررسی کردید، آیا چنین موضوعی را تایید می‌کنید؟
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه را هفته گذشته به کمیسیون امنیت ملی دعوت کردیم. در این جلسه درباره اصل موضوع یعنی قرارداد ایران و چین صحبت شد و جزئیاتی موردبررسی قرار گرفت. در این جلسه اصلا درمورد اینکه اختیار منطقه‌ای همانند کیش یا جای دیگری به چینی‌ها واگذار شود صحبت نشد، چراکه اصلا این موضوع صحت ندارد. همچنین در این نشست قرار شد کل قرارداد در فضای کارشناسی موردبررسی قرار گیرد و امور براساس منافع ملی ایران انجام شود.
چینی‌ها در سخت‌ترین شرایط با ما کار کرده‌اند سرمایه‌گذاری با واگذاری حاکمیت متفاوت است
این چند روز برخی حتی فاصله‌ای میان واگذاری جزیره یا واگذاری اختیار بهره‌برداری به چینی‌ها مطرح کرده‌اند، شما یعنی این موضوع دوم را هم تکذیب می‌کنید؟
اصلا موضوع واگذاری یا دراختیار گذاشتن مطرح نشده است و این موضوع به هیچ‌عنوان صحیح نیست. اینکه ما با چینی‌ها به‌عنوان یک قدرت بزرگ اقتصادی در دنیا مبادلات تجاری و اقتصادی داشته باشیم، اقدام خوبی است. علاوه‌بر اینکه به‌هرحال چین در سخت‌ترین شرایط با جمهوری اسلامی ایران کار کرده است و می‌تواند در زمینه‌های مختلف در کشور سرمایه‌گذاری کند. این بدین معنا نیست که کیش را دراختیار آنها قرار دهیم. اینکه کسی یا نهادی یا مجموعه‌ای بخواهد این اقدام را انجام دهد، یعنی باید بخشی از حاکمیت را به چینی‌ها واگذار کند که خب چنین چیزی اساسا امکان‌پذیر نیست. درمقابل اما اینکه بخشی از کارها براساس قرارداد فی‌مابین دو کشور در چابهار یا کیش یا نقاط دیگر کشور و براساس سرمایه‌گذاری انجام شود، اقدامی قابل‌قبول است. مثلا درمورد منابع آب چنین چیزی کاملا صادق و موردقبول است، بدین معنا که باتوجه به کمبود منابع آبی کنونی در کشور، ما نیاز داریم در این حوزه سرمایه‌گذاری خارجی داشته باشیم. یا درمورد بخشی از پروژه‌های بزرگ ملی نیاز به سرمایه‌گذاری داریم، لذا چه بهتر که به‌جای اروپایی‌ها از چین استفاده کنیم. بزرگ‌ترین پروژه بین‌المللی ما اکنون خط راه‌آهن چابهار ازطریق ایرانشهر و زاهدان است؛ راه‌آهنی که ما را به افغانستان و از آنجا به آسیای میانه متصل می‌کند. این مسیر یک پروژه ملی است و چینی‌ها اگر آمادگی داشته باشند، براساس قرارداد فی‌مابین می‌توانیم این کار را انجام دهیم. علاوه‌بر این از طریق انتقال آب از دریای عمان می‌توانیم به 12-13 استان کشور آبرسانی کنیم. خلاصه اینکه در حوزه‌های صنعتی، تجاری و آبی چین آمادگی همکاری دارد. آن‌چیزی که در بخشی از قرارداد با چین آمده و اکنون منتشر شده، دقیقا به همین معناست و نه بیشتر. دو کشور ظرفیت‌هایی دارند و می‌توانند با هم مبادلات تجاری، سیاسی و اقتصادی داشته باشند.
آن روزی که ظریف به مجلس آمد، هیچ نکته‌ای درباره این مساله مطرح نشد؟
خیر. اصلا باید بگویم این طرح هنوز خام است و باید کارشناسی شود. سال 94 دو رئیس‌جمهور با هم بحث‌هایی کردند و قرارداد آماده شده است، اما همچنان باید کار کارشناسی خود را طی کند و نهایتا مجلس باید تصمیم بگیرد.
یعنی این قرارداد حتما به مجلس می‌آید؟
بله، قرار است به مجلس بیاید. طرح‌های بزرگ اینچنینی در مجلس هم چکش‌کاری می‌شود.
با آقای ظریف هم درباره این مساله به توافق رسیده‌اید؟
اساسا این یک توافق کلان است. این پروژه، پروژه‌ای نیست که یک وزیر یا یک وزارتخانه درباره آن تصمیم بگیرند. همه نخبگان کشور باید درباره این مساله نظر بدهند. متاسفانه بخشی از صحبت‌های ساخته‌شده این روزها در فضای رسانه‌ای و فضای مجازی تحت‌تاثیر فضایی است که غربی‌ها و آمریکایی‌ها می‌سازند. دقت کنید که غربی‌ها به‌شدت مخالف چنین اتفاقی هستند. آمریکایی‌ها به‌شدت مخالف هستند که چین به‌سمت ایران بیاید یا ایران به‌سمت چین برود. خب شاید بپرسید علت مخالفت آمریکایی‌ها چیست؟ به این دلیل که نمی‌توانند چنین قرارداد مهمی را تحمل کنند. اروپایی‌ها نیز رفتاری مشابه آمریکایی‌ها دارند. جمهوری اسلامی ایران باید بتواند باتوجه به ظرفیت‌های درونی خود همکاری مستقیم با کشورهای منطقه داشته باشد. چین هم قدرت منطقه‌ای ما است که هم آنها به ما نیاز دارند و هم ما به چینی‌ها نیاز داریم.
دلیلی ندارد از صبح تا غروب به‌دنبال اروپایی‌ها باشیم
نیاز چینی‌ها به ایران چیست؟
چینی‌ها نیازدارند مناطق شرقی خود را ازطریق چابهار به دریای آزاد متصل کنند. بنده زمانی که سفیر بودم، مقامات چینی با من ملاقات داشتند. وقتی طرح توسعه چابهار را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین معابر تجاری دنیا مصوب کردیم، چینی‌ها تشکر می‌کردند و می‌گفتند با این کار ما هزار کیلومتر به دریاها نزدیک‌تر شدیم. پس ببینید آنها به ما نیاز دارند. موقعیت جمهوری اسلامی ایران مهم است. دلیلی ندارد از صبح تا غروب به‌دنبال اروپایی‌ها باشیم که برجام را اجرا کنند. ما از ظرفیت خودمان استفاده می‌کنیم و چین هم باید افتخار کند که با ایران قرارداد ببندد. لذا هرکاری انجام می‌دهیم، براساس منافع ملی است، همان‌طور که چینی‌ها به‌دنبال منافع ملی خود هستند. موضوعات باید برمبنای منافع ملی در این قرارداد چکش‌کاری شود.
چابهار نگین طلایی دریای عمان است
چینی‌ها ازطریق پاکستان خود را به آب‌های آزاد دریای عمان و اقیانوس هند رسانده‌اند. آیا بازهم به ما نیاز دارند؟
بله، منطقه پاکستان متفاوت است. چینی‌ها هزینه بسیاری برای رسیدن به پاکستان صرف کردند. درضمن ایران کشور امنی است. تنها بندری که به پهنه دریای عمان و دریای آزاد تکیه داده و از چنین امنیتی هم برخوردار است، بندر چابهار است. چابهار نگین طلایی دریای عمان است. هر کشوری می‌خواهد چنین امکان و ارتباطی را در اختیار داشته باشد، لذا ببینید در همین چندوقت چطور صدای آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها درآمده است. حتی هندی‌ها که در چابهار کار می‌کنند، اعتراض کرده‌اند. از این‌رو مجددا تاکید می‌کنم که قراردادها، تفاهم‌نامه‌ها و مبادلات تجاری و اقتصادی با کشورهای همسایه ضروری است. کشور ایران سال‌های سال است روابط کمرنگی با کشورهای منطقه و همسایه‌ها دارد. با پاکستان به‌عنوان کشور بزرگ همسایه چقدر ارتباط داریم؟ قرار است از شرق کشور و ازطریق سیستان‌وبلوچستان پنج میلیارد دلار تبادلات تجاری داشته باشیم، الان یک میلیارد تبادل داریم. چرا نباید این تبادلات انجام شود؟ اگر این اقدامات انجام شود، درواقع دور زدن تحریم صورت گرفته است. در هرمزگان و کردستان و جاهای مختلف می‌توان اقدام کرد و این در دستورکار ما در کمیسیون امنیت ملی قرار دارد.
از ابتدا مخالف حضور هندی‌ها در چابهار بودم هندی‌ها لاک‌پشتی حرکت می‌کنند
هند از پروژه راه‌آهن چابهار کنار گذاشته شده است؟
به‌لحاظ اینکه حرکت هندی‌ها لاک‌پشتی است، ما آنها را از پروژه احداث خط راه‌آهن کنار گذاشتیم. البته بنده از ابتدا مخالف این بودم که برای این پروژه هندی‌ها بیایند. این کاری که هندی‌ها انجام می‌دهند را شرکت‌های ایرانی هم می‌توانند انجام دهند و اگر بخواهیم به کشورهای خارجی بدهیم، به کشوری می‌دهیم که کار کند. حرکات هندی‌ها کند است و همانند کره‌ای‌ها دستور آمریکایی‌ها را اجرا می‌کنند. ولی چین این‌طور نیست، وابسته نیست، چین قدرتی است که می‌توان گفت قدرت اول اقتصادی دنیا است.
حالا که پای چین به میان آمده، هند اعلام کرد برای برگشت به پروژه چابهار و سرمایه‌گذاری آمادگی دارد
کنار گذاشتن هندی‌ها از پروژه چابهار به‌معنای کنارگذاشتن کلی آنها است؟
اگر آنها به تعهد خود عمل نکنند، از کل پروژه‌ها کنار گذاشته می‌شوند. تعارف با کسی نداریم. هند به تعهد خود عمل نکرده، اما الان که دیده پای چین به میان آمده، دوباره سروکله‌اش پیدا شده است. هندی‌ها حالا آمده‌اند و می‌گویند آمادگی داریم سرمایه‌گذاری کنیم، ولی خب الان قدری دیر شده است.