به گزارش «فرهیختگان»، صادق زیباکلام، استاد دانشگاه تهران و فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره نقطه شروع برجام و چرایی شکل‌گیری آن در دولت روحانی اظهار داشت: «بنده همان زمان یعنی سال94 چند یادداشت در روزنامه‌ها نوشتم و اشاره کردم که در برجام یک‌قسمتی «نوشته» داشت که همان 120 وخرده‌ای صفحه به‌عنوان سند برجام بود و یک قسمت «نانوشته» داشت که به‌نام روح برجام از آن یاد کردم.»
زیباکلام ادامه داد: «برجام یک کالبدی داشت که همان 120 صفحه می‌شد که بعدا هم حدود دوسال بعد، ترامپ و آمریکا از آن خارج شدند، اما برای اولین‌بار بود که بعد از سه‌دهه دشمنی و بی‌اعتمادی میان ایران و آمریکا، این دو کشور نه‌تنها مستقیم و رودررو باهم مذاکره کردند، بلکه بعد از نزدیک 21ماه مذاکرات در حوزه هسته‌ای به نتیجه هم رسیدند.»
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه اگر دقت کنید می‌بینید موضوع هسته‌ای مهم‌ترین و حساس‌ترین موضوعی بود که ایران و آمریکا را بعد از انقلاب اسلامی رودرروی همدیگر قرار داده است، افزود: «هیچ مساله دیگری همانند جنگ با عراق، مساله حضور ما در سوریه، مساله طالبان یا داعش یا القاعده، حمله آمریکا به عراق و... در این 40 سالی که از انقلاب می‌گذرد، ما و آمریکا را به‌اندازه مساله هسته‌ای رودرروی همدیگر قرار نداده بود.»
وی تاکید کرد: «بنابراین وقتی در تیرماه 94 توافق بین ایران و آمریکا صورت گرفت، به‌طور طبیعی این سوال ایجاد شد که اگر درخصوص مساله هسته‌ای که این حد حساسیت‌برانگیز بود، ایران و آمریکا توانستند پای میز مذاکره بنشینند و به نتیجه برسند، چرا درباره مسائل دیگر و اختلافات دیگر نتوانند این کار را انجام دهند.»
دیوار بلند بی‌اعتمادی ایران و آمریکا ترک برداشته که همان روح برجام است
زیباکلام تصریح کرد: «به این‌ترتیب چنین ذهنیت و تصوراتی ایجاد شد و برای اولین‌بار به‌نظر می‌رسد ترک‌هایی در دیوار بلند بی‌اعتمادی میان ما و آمریکایی‌ها ایجاد شده که به‌عقیده من این همان روح برجام است.» این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با تاکید بر اینکه روح برجام یک خواب و خیال و یک رویا نبود، خاطرنشان کرد: «بنابراین تنش‌زدایی‌ای که برای اولین‌بار بعد از انقلاب میان ایران و آمریکا صورت گرفته بود، فقط یک امر ذهنی نبود.»
وی بر همین اساس افزود: «ما شاهد بودیم به‌دنبال برجام ده‌ها و صدها شرکت بزرگ و کوچک غربی برای سرمایه‌گذاری ازجمله توتال و بریتیش‌پترولیوم به ایران آمدند، به‌خصوص در بخش نفت که به‌شدت نیاز به تکنولوژی پیشرفته بخش نفت و هم سرمایه‌گذاری احساس می‌شد.»
برجام گرفتار تیر غیب شد
زیباکلام با بیان اینکه در آن شرایط، نور زیادی در انتهای تونل برای کشور ایجاد شده بود، درعین حال گفت: «حتی برخی از ایرانی‌ها صحبت از این می‌کردند که بخشی از دارایی‌های خود را به ایران بیاورند، اما در ادامه این وضعیت همه‌چیز به تیر غیب گرفتار شد و ما به جایی رسیدیم که امروز در تیرماه 99 هستیم. تحریم‌ها با شدت بیشتری برگشتند و حتی چندین شرکت خارجی که سال 94 به ایران آمدند، در ایران حضور ندارند و شاهد هستیم وضع اقتصادی ما به چه صورتی درآمده است!»
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت: «من معتقدم اشکالی که ایجاد شد و اتفاقی که در این زمینه افتاد، ناشی‌از جریانات تندرو، رادیکال و انقلابی در ایران بود که متوجه شدند آمریکاستیزی و رویارویی با غرب وارد مرحله جدیدی شده است، درحالی‌که آنها از ابتدای مذاکرات مخالف مذاکرات بودند.»
زیباکلام در بخش دیگری از این گفت‌وگو ادامه داد: «بعد از توافق هسته‌ای مشکل اساسی تندروها، رادیکال‌ها و به نوعی انقلابی‌ها در ایران این بود که اگر قرار شود سایر مشکلات ایران با آمریکا از طریق مذاکره حل شود، پس تکلیف آمریکاستیزی چه خواهد شد.»
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه بخشی از نگرانی این جریان تکلیف ایدئولوژی غرب ستیزی و آنچه علیه آمریکا گفته می‌شد بود، ادامه داد: «بنابراین تندروها خیلی همکاری نکردند و سعی نکردند که برجام با همان زاویه و سرعتی که به جلو می‌رفت به حرکت خودش ادامه دهد و حتی به اعتقاد من هر تیغ و تیشه ای را هم بر سر راه برجام انداختند.»
وی تصریح کرد: «از سوی دیگر تتمه کار آنها را تندروهای خارج از کشور به پایان رساندند چراکه حتی عربستان، نتانیاهو و سلطنت‌طلب‌ها هم نگران موفقیت برجام بودند، درواقع همه کسانی که به کمتر از محو جمهوری اسلامی رضایت نمی‌دهند، دیدند که با جمهوری اسلامی تنش‌زدایی شده و کمپانی های بزرگ در حال بازگشت به ایران و برداشته شدن تحریم‌ها هستند.»
زیباکلام با بیان اینکه نتانیاهو اعتقاد داشت آمریکا فریب ظریف و روحانی را خورده است در عین حال اظهار داشت: «وقتی که یک تندرویی به نام دونالد ترامپ وارد کاخ سفید شد تیر خلاص را به شقیقه برجام شلیک کرد.»
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به آنچه اشک تمساح تندروهای داخلی نامید، یادآور شد:« آنها مدعی شدند که آمریکایی‌ها به تعهدات خود وفادار نیستند و ما از اول می‌گفتیم که با آمریکا نباید مذاکره و به این کشور اعتماد کرد لذا به عقیده من برجام را تندروهای ایران و آمریکا از بین بردند.»
* نویسنده: مرتضی آکشته، خبرنگار