به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، شیوع کرونا در کشور، فعالیت‌های مختلف دانشگاهی را تحت‌تاثیر خود قرار داد. در حوزه آموزش، دانشگاه‌ها به سمت آموزش الکترونیک رفتند و در حوزه پژوهشی، مبارزه با کرونا اولویت یافت. در حوزه دانشجویی هم شکل و شمایل حضور و بروز دانشجویان رنگ‌وبوی کرونایی به‌خود گرفت. بسیاری از تشکل‌ها و فعالان دانشجویی با توجه به کمبود اقلام بهداشتی در هفته‌های ابتدایی شیوع کرونا، تمام تلاش خود را برای جبران این کمبودها به‌کار بستند. پس از آن هم با شکل‌گیری رزمایش همدلی در کشور برای جمع‌آوری کمک به محرومان دست به‌کار شدند. دانشجویان فعال دانشگاه آزاد اسلامی هم سهم ویژه‌ای در این جریان داشتند. هرچند روند فعالیت‌های معمول تشکل‌ها تاحدودی با مشکل مواجه شده بود، اما تشکل‌های فعال این دانشگاه در بخش‌های مختلف برای کمک در مبارزه با کرونا به میدان آمدند و از توان خود در این مبارزه استفاده کردند. در شماره امروز به سراغ مدیرکل تشکل‌های اسلامی سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی رفتیم تا با ابعاد فعالیت‌های تشکل‌های دانشجویی در دوران کرونا آشنا شده و نحوه اجرای برنامه‌های ویژه تشکل‌ها در دوران کرونا را بررسی کنیم. محمد قربانی، مدیرکل تشکل‌های اسلامی سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به سوالات ما پاسخ داده که در ادامه می‌خوانید.
تشکل‌ها با روحیه جهادی در مبارزه با کرونا حاضر شدند
کرونا باعث تغییر و تحول جدی در فعالیت‌های تشکل‌های دانشجویی شد. این تغییرات تا چه میزان بر فعالیت‌های شما تاثیرگذار بوده است؟ اداره‌کل تشکل‌های اسلامی سیاسی برای این دوران چه برنامه‌ریزی‌ای دارد؟
در همین ایام کرونا، دانشجویان و اساتید تشکیلاتی جزء فعال‌ترین افراد در مبارزه همگانی با شیوع گسترده این بیماری بودند و در کمیته‌های دانشجویی ستاد مقابله با کرونا، اعضای تشکل‌های دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی نقش‌آفرینی کردند و درعین‌حال بیشترین میزان یادداشت، بیانیه، تحلیل و مصاحبه را درمورد موضوعات گوناگون به‌ویژه مسائل داخلی و بین‌المللی منتشر کردند که جا دارد از مجموعه رسانه‌های دانشگاه آزاد اسلامی در انعکاس آن، قدردانی کنم. البته لازم است عرض کنم، اقدامات انجام‌شده توسط تشکل‌های دانشگاهی که مایه افتخار و مباهات است، ناشی از روحیه جهادی و انقلابی دانشجویان و اساتید تشکیلاتی بوده و ما کمترین سهم را داشتیم و امیدوارم خدای متعال به حرمت این روز‌های عزیز و دهه کرامت، ما را لایق و قابل خدمتگزاری این عزیزان قرار دهد.
تشکل‌های دانشگاهی، پیشران‌های حوزه فرهنگی
اجازه می‌خواهم قبل از ورود به پاسخ سوال شما، مقدمه مختصری عرض کنم که در تبیین دقیق سوال و به‌تبع آن پاسخ، راهگشاست. یکی از مهم‌ترین پیشران‌های حوزه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دانشگاه، تشکل‌های دانشگاهی است که نقش اساسی و ارزنده در تحولات فرهنگی و سیاسی در فضای عمومی دانشگاهی ایفا کرده و پویایی و نشاط محیط دانشگاهی منوط و معطوف به تحرک تشکل‌های آن دانشگاه است. دانشگاه آزاد اسلامی با توجه به گستردگی کمی و کیفی، واجد ده‌ها تشکل فعال استادی و دانشجویی است که با عناوین و سلایق گوناگون فعالیت می‌کنند و الحمدلله روزبه‌روز بر کمیت و کیفیت آنها افزوده می‌شود.
اداره‌کل تشکل‌های اسلامی، سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، نقش حمایتی، هدایتی و نظارتی داشته و براساس «آیین‌نامه فعالیت تشکل‌های اسلامی دانشگاهیان» مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، هیات نظارت دانشگاه با ترکیب رئیس واحد دانشگاهی، مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در واحد دانشگاهی و نماینده رئیس دانشگاه در هیات نظارت بر فعالیت تشکل‌های اسلامی، سیاسی دانشگاه، تشکیل و نسبت به فعالیت تشکل‌های موردنظر، نظارت می‌کند.
نکته حائز اهمیت اینجاست که در داخل دانشگاه آزاد اسلامی، مجموعه‌ها و گروه‌های دانشجویی متعدد و متنوعی فعال هستند که اداره‌کل تشکل‌های اسلامی سیاسی، صرفا وظیفه پشتیبانی تشکل‌های اسلامی(دانشجویی، استادی و اخیرا کارمندی) را برعهده دارد و مابقی تحت حمایت یا نظارت سایر ارکان دانشگاه قرار دارند که باید موردتوجه قرار گیرد.
به‌عنوان مثال وظیفه پشتیبانی، هدایت و حمایت از کانون‌های فرهنگی یا هیات‌های مذهبی، برعهده اداره‌کل تشکل‌ها نیست.
نیمی از تشکل‌های دانشجویی، عضو هیچ اتحادیه دانشجویی نیستند
در ضمن لازم است یادآوری کنم با اتحاد بیش از 20 تشکل دانشجویی، اتحادیه دانشجویی شکل می‌گیرد که هم‌اکنون در دانشگاه آزاد اسلامی، اتحادیه‌های دانشجویی فعال هستند و البته بیش از نیمی از تشکل‌های دانشجویی، عضو هیچ‌کدام از اتحادیه‌های دانشجویی نیستند و اگرچه از لحاظ حقوقی، خدشه‌ای بر فعالیت آنها وارد نیست ولیکن جهت استحکام تشکیلاتی توصیه و تشویق می‌شوند که به اتحادیه‌های دانشجویی ملحق شوند تا امکان بروز و ظهور ملی پیدا کنند.
آموزش و پشتیبانی 2 حوزه اصلی فعالیت اداره تشکل‌ها
با این مقدمه مختصر که اشاره شد در دو محور کلی فعالیت می‌شود: یک؛ آموزش و مطالعات دوم؛ پشتیبانی و هماهنگی. بنابراین کاهش یا افتی در حجم و شدت برنامه اداره‌کل تشکل‌ها، حادث نشده بلکه در مواردی بیشتر و به‌ویژه در حوزه دوره‌های آموزشی تشکیلاتی، از روش‌های جایگزین استفاده شده که البته می‌تواند در دوره پساکرونا هم، مددرسان دوره‌های حضوری باشد. اداره‌کل برای دانشجویان عضو تشکل‌های دانشجویی دوره آموزشی تشکیلاتی «حیات طیبه»، برای خواهران فعال تشکل‌های دانشجویی دوره آموزشی تشکیلاتی «بانوی مومن انقلابی» را طراحی و به سه صورت استانی، منطقه‌ای و کشوری برگزار کرده که آخرین دوره متمرکز آن در تابستان سال گذشته به مدت دو هفته در واحد همدان برگزار شد.
سومین دوره آموزشی تشکیلاتی حیات طیبه امسال برگزار می‌شود
اشاره خوبی داشتید، امکان برگزاری این دوره‌ها در تابستان امسال با توجه به شرایط کرونایی هم وجود دارد؟ برای تابستان پیش رو، چه برنامه‌ریزی‌ای صورت گرفته است؟
بی‌تردید برگزاری دوره‌های حضوری، نقشی جدی و موثر در استحکام آموزش‌های تشکیلاتی ایفا می‌کند و ما درحال حاضر با دو سناریو، به‌دنبال برگزاری سومین دوره کشوری آموزشی تشکیلاتی حیات طیبه هستیم که اگر شرایط برگزاری دوره در دهه دوم شهریورماه، مهیا بود و ستاد ملی مقابله با کرونا، نسبت به بازگشایی دانشگاه‌ها اقدام کرد، ما هم براساس همان تصمیم، عمل خواهیم کرد ولیکن اگر شرایط به همین منوالی که الآن هست پیش برود، به‌صورت مجازی برگزار خواهیم کرد. عناوین و سرفصل‌های عمده دوره جریان‌شناسی فرهنگی سیاسی، روش تحلیل سیاسی، اندیشه سیاسی، مهارت‌های تشکیلاتی، راهکارهای تحقق عینی بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، بررسی و تحلیل تحولات منطقه غرب آسیا و مسائل بین‌الملل، رسالت تشکل‌های دانشجویی و... است و از حضور اساتید، صاحب‌نظران و ادوار جنبش دانشجویی بهره خواهیم برد.
تداوم طرح شهید شهریاری پس از امتحانات پایان ترم
بدیهی است برنامه‌های دیگری در این دوره‌های آموزشی، تدارک دیده شده که بسته به وضعیت کرونا، منعطف خواهد بود. در حوزه استادی، دوره آموزشی تشکیلاتی «طرح شهید شهریاری» درحال برگزاری بود که به دو صورت متمرکز و استانی برگزار شد و آخرین دوره متمرکز آن در واحد بروجرد شهریورماه سال گذشته برگزار شد که انصافا جزء طرح‌های فاخر هست. برای تداوم این دوره آموزشی نیز، به دو صورت مجازی و حضوری، طراحی شده که اگر شرایط کرونا، مرتفع شد به‌صورت حضوری برگزار خواهد شد ولیکن با وضعیتی که مشاهده می‌شود به صورت مجازی است و ان‌شاءالله بعد از امتحانات پایان ترم، عملیاتی خواهد شد. بنابراین همه دوره‌های آموزشی، با قوت و کیفیت و بلافاصله بعد از آزمون نهایی ترم تحصیلی جاری، برگزار خواهد شد و تمام مسائل مرتبط، مهیاست.
به غیر از دوره‌های آموزشی در شرایط کرونایی چه خدمات دیگری به تشکل‌ها ارائه می‌دهید؟
در حوزه تامین محتوای مرتبط با رسالت تشکل‌ها هم اقدامات خوبی شده که به چند محور آن اشاره می‌کنم. جزوات و کتابچه محتوایی مرتبط با فعالیت سیاسی و تشکیلاتی تهیه، تدوین و در مواردی تالیف شده یا در حال انجامند. محورهای عمده این حوزه عبارتند از: جریان‌شناسی سیاسی، اندیشه سیاسی، روش تحلیل سیاسی، سواد رسانه‌ای، مهارت‌های تشکیلاتی و... . ده‌ها مجموعه نمایشگاهی در این حوزه، آماده شده و به دفاتر تشکل‌های دانشجویی ارسال خواهد شد. ده‌ها فیلم مستند و سینمایی مرتبط با کار تشکیلاتی، تهیه و گردآوری شده و در قالب لوح‌هایی به دبیران تشکل‌های دانشجویی اهدا شده و برخی نیز در آینده، تقدیم خواهد شد. صاحب‌نظران و اساتید بزرگی در دوره‌های آموزشی تشکیلاتی، سخنرانی علمی کرده‌اند که این سخنرانی‌های علمی در قالب «درس‌گفتار» در حال آماده‌سازی و انتشار هستند.
وبینار ارزیابی وضعیت تشکل‌ها اواخر تیرماه برگزار می‌شود
ابتدای صحبت، در مورد فعالیت‌های اداره تشکل‌ها به 2 حوزه اشاره کردید. در حوزه پشتیبانی و هماهنگی چه اقداماتی داشتید؟
ایجاد تغییرات هدفمند در نمایندگان ریاست دانشگاه در هیات نظارت بر تشکل‌های دانشگاهیان یکی از این اقدامات بوده است. بعد از تغییراتی که در نمایندگان ریاست دانشگاه در هیات نظارت بر تشکل‌های دانشگاهیان داده شد و تمامی این عزیزان از خانواده دانشگاه آزاد اسلامی و از ساکنان همان واحد دانشگاهی و عضو هیات‌علمی واحد بوده که اشراف، حضور و تاثیرگذاری بالاتری داشتند، ارزیابی مجددی صورت گرفته و تعدادی از این بزرگواران به دلیل اینکه به مسئولیت‌های جدیدی منصوب شدند، نفرات دیگری جایگزین آنان شدند. بدیهی است که اولویت اساسی در انتخاب نمایندگان، تفکر و روحیه انقلابی این عزیزان بوده است. لازم به ذکر است که اداره‌کل تشکل‌ها، علاوه‌بر برگزاری جلسات منظم نمایندگان، به‌صورت مستمر بر نحوه عملکرد ایشان در حوزه‌های تحت مسئولیت نظارت دارد. تاکنون، 6 نشست سراسری برگزار شده است که آخرین نشست حضوری، در بهمن ماه 1398 و در آستانه انتخابات مجلس شورای اسلامی، برگزار شد و ان‌شاءالله اواخر تیرماه به صورت مجازی، وضعیت تشکل‌های دانشگاهی را در وبیناری، بررسی خواهیم کرد.
یکی دیگر از این اقدامات، اصلاح اساسنامه‌های اتحادیه‌های دانشگاه آزاد اسلامی بود. اساسنامه‌های اتحادیه‌های دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی واجد اشکالات اساسی در شکل، محتوا، حقوقی و تشکیلاتی بود که با برگزاری چندین جلسه شورای مرکزی، مجمع دبیران و... نهایی و مصوب شد. به دلیل شرایط کرونایی، فرصت مغتنمی دست داد که این اساسنامه‌ها که براساس فرآیند قانونی توسط اتحادیه‌ها، اصلاح شده بود در هیات نظارت تصویب شود.
راه‌اندازی سامانه جامع تشکل‌های دانشگاهیان دانشگاه آزاد اسلامی
یکی دیگر از اتفاقاتی که افتاده است به ایجاد سامانه جامع اتحادیه‌ها و تشکل‌های دانشگاهیان دانشگاه آزاد اسلامی برمی‌گردد. متاسفانه اطلاعات اندکی از وضعیت تشکل‌های دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی وجود داشت که با این سامانه این مشکل، مرتفع شد که بعد از مرحله اول بارگزاری اطلاعات به‌صورت آزمایشی، اشکالاتی در آن مشاهده شد که الحمدلله رفع شده و درحال تکمیل است.
دانشجویان دکتری و استادان دانشگاه آزاد اسلامی صاحب تشکل شدند
بی‌هیچ تردیدی دانشجویان دکتری، ظرفیت بسیار فاخری هستند که تاکنون در کل کشور، مغفول واقع شده‌اند. با تاسیس مجمع اسلامی دانشجویان دکتری، این ظرفیت در اختیار نظام برای گره‌گشایی مسائل اساسی کشور قرار می‌گیرد. الحمدلله این عزیزان ده‌ها جلسه مجازی و چند جلسه حضوری با حفظ پروتکل‌های بهداشتی داشتند و به نظرم روزنامه «فرهیختگان» می‌تواند از ظرفیت علمی این عزیزان استفاده کند. در همین ایام کرونایی، برای اولین بار تشکل استادی منطبق بر آیین‌نامه تشکل‌های اسلامی دانشگاهیان مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، در استان تهران تاسیس شده که در نوع خود بی‌نظیر است. البته ما در سایر استان‌ها، تشکل استادی داشتیم ولی در تهران که بیشترین تعداد استادی را دارد، نداشتیم. یکی از جدی‌ترین اقدامات، تاسیس گروه‌های مجازی(ملی و استانی) ویژه خواهران و برادران تشکیلاتی به‌صورت تفکیک‌شده و استادی بود به‌طوری که قریب به 200 گروه مجازی ایجاد شده است. در شرایط کرونایی که افراد فرصت بیشتری برای مطالعه دارند، به‌دنبال ایجاد دو نشریه تبیینی- تحلیلی ویژه اساتید و دانشجویان هستیم.
* نویسنده: مریم حضرتی، روزنامه‌نگار