به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، مبنا را چه تولید بگیریم و چه عرضه، زمان زیادی از نسل اول کنسول بازی‌های کامپیوتری گذشته است. اولین بازی رایانه‌ای در سال ۱۹۵۰ تولید شده، اما عرضه‌اش ۱۷ سال تولید کشید و در سال ۱۹۶۷ جهان شاهد حضور اولین کنسول بازی به‌صورت تجاری در عرصه بازار بود. 70 سال زمان برد تا از تولید اولین کنسول بازی به نام «Brown Box» یا جعبه قهوه‌ای برسیم به رونمایی از پلی‌استیشن5. این بازی که قرار بود پیش از این رونمایی شود و به‌دلیل بروز کرونا به تعویق افتاد، تصویر کاملی از نسل جدید بازی‌های رایانه‌ای است. اکثرا سهم ما از این بازی‌ها حیرت یا لذت بوده است یا هر دو. طبقات مرفه، فارغ از قیمت این بازی‌ها آن را پس از گذشت چند روز از عرضه در کشور مبدأ در داخل تهیه‌اش می‌کنند و بقیه هم صبر می‌کنند که یا پول‌شان را جمع کنند یا در میهمانی‌ها دست‌شان به آن بازی‌ها برسد و گروه دیگری هم اجازه می‌دهند سال‌ها بگذرد تا بازی جدید بیاید و کهنه قبلی دل‌آزار شود. این یک مسیر تکراری و البته واقعی است؛ واقعیتی که کسی دیده‌اش نمی‌گیرد و حواسش به چرخه مالی اعجاب‌آورش نیست. اینکه ایران سهم کوچکی از بازار بازی‌های کامپیوتری را دارد، یک واقعیت تلخ است و اینکه سهم بالایی از تعداد گیمرها دارد، واقعیت دیگری است که نیاز به بررسی و تحلیل دارد.

    بازی پلی‌استیشن5

اگر بازی‌ها را به چهار دسته تقسیم کنیم، به این گروه‌ها می‌رسیم: بازی‌هایی که روی اسمارت‌فون انجام می‌شود، بازی‌هایی که روی تبلت انجام می‌شود بازی‌هایی که روی کنسول انجام می‌شود، مثل PS4 یا XBOX و بازی‌هایی که بروزر پی‌سی (browser PC) است؛ یعنی ازطریق پی‌سی با یک بروزر به‌صورت آنلاین بازی می‌کنند. یک نوع از بازی‌های پی‌سی هم به‌صورت دی‌وی‌دی یا سی‌دی در کشور توزیع می‌شود. حالا شرکت سونی سرانجام از ظاهر نهایی PS5 و PS5 Digital Edition رونمایی کرد. در برنامه ویژه سونی برای معرفی پلی‌استیشن۵ شاهد معرفی بازی‌های نسل بعد این کنسول هم بودیم. کنسول جدید سونی در دو مدل معمولی و مدل تمام دیجیتال عرضه می‌شود. از نظر سخت‌افزاری هر دو کنسول یکسان هستند، ولی مدل تمام‌دیجیتال فقط نسخه دیجیتال بازی‌ها را اجرا می‌کند و دیسک‌درایو ندارد. دیسک‌درایو کنسول معمولی، توانایی خواندن دیسک‌های Blu-Ray Ultra HD را دارد؛ یعنی دیسک‌هایی که می‌توانند تا 100گیگابایت داده را در خود جای دهند. سونی هنوز به‌صورت رسمی قیمت پلی‌استیشن5 و پلی‌استیشن5 دیجیتال را اعلام نکرده است، ولی براساس شایعات و احتمالات قیمت پلی‌استیشن5 بین ۴۵۰ تا ۶۰۰ دلار خواهد بود. تاریخ‌های متعددی را برای عرضه پلی‌استیشن در بازار اعلام می‌کنند، اما طبق اعلام شرکت سونی، قرار است کنسول پلی‌استیشن5 در تعطیلات ۲۰۲۰ که همان پاییز ۱۳۹۹ است، روانه بازار ‌شود. بعضی بازی‌های این پلی‌استیشن تازه هم رونمایی شده که قرار است همزمان با خود کنسول وارد بازار شوند.

    قرنطینه و بازی‌های رایانه‌ای

قرنطینه در همه‌جای جهان باعث اقبال بیشتر مردم به بازی‌های کامپیوتری شد. اصلا بازی کردن با بازی‌های کامپیوتری باعث به‌وجودآمدن فضای قرنطینه می‌شود. هرچند کرونا در مشاغل دیگر باعث کاهش درآمد شد، اما درمورد بازی‌سازان قضیه برعکس بود. 44‌درصد تیم‌های سازنده بازی‌ها اعلام کردند درآمدشان افزایش داشته است و تنها 20درصد کاهش درآمد داشته‌اند. از این میان 11درصد این تیم‌ها تا 60درصد هم افزایش درآمد را کسب کرده‌اند، هرچند بخش قابل‌توجهی از این بازی‌سازان تا 20‌درصد افزایش درآمد داشتند. طبق گزارش باشگاه خبرنگاران جوان بازی‌های گشت پلیس۲، باغ‌نگار، Quiz of Kings، تورکلمات، بازی سلاطین، بزن‌بهادر، آمیرزا، 1:011، منچرز و اسپارتاکوس جزء بازی‌های پرطرفدار کاربران ایرانی در این ایام بودند. در این میان Quiz of Kings در آستانه پنجمین سال حضور خود در صنعت بازی ایران، برنامه‌های ویژه‌ای برای سرگرم کردن بیش از ۲۰ میلیون کاربر خود باتوجه به دوران شیوع اپیدمی کرونا و نیاز به خانه‌ماندن همه، طراحی کرد؛ برنامه‌هایی که از روز‌های ابتدایی اسفندماه سال ۹۸ آغاز شد. این برنامه شامل برگزاری چند فصل با نام «تور ایرانگردی کوییز» بود و در آن سعی شد تا با محتوایی پیرامون کشورمان ایران، کاربران به یک تور مجازی بروند و در چالش‌هایی با هدف شناساندن شهر‌های کشور، مکان‌های تاریخی آنها، آداب و رسوم شهر‌ها و قومیت‌ها مشارکت کنند. منچرز، اسپارتاکوس و Quiz of Kings بازی‌هایی هستند که علاوه‌بر پرطرفدار بودن، نام‌شان در میان پرفروش‌های بازی‌های ایرانی نیز قرار دارد. در میان لیست بازی‌های برتر پرفروش، بازی‌های دیگری چون نبرد پادشاهان، گل‌مراد، پسرخوانده، جنگ و جادو، کلش آو زامبی، امپراطوری پادشاهان و نبرد شاهزادگان نیز قرار دارند که در ایام تعطیلات ناشی از شیوع کرونا و پس از آن موردتوجه بازیکنان ایرانی قرار گرفتند. این آمارها شاید کلی نباشد، اما بخش عمده‌ای از فراوانی تعداد گیمرهاست.

    پرفروش‌های جهان

رشد صنعت بازی در سراسر جهان به‌طرز فوق‌العاده‌ای سریع است. درخانه ماندن مردم به‌واسطه شیوع ویروس کرونا یکی از دلایل این رشد سریع است. براساس گزارش سی‌ان‌بی‌سی اینترنشنال، صنعت بازی در سال ۲۰۱۹، حدود ۱۵۰میلیارد دلار درآمد به خود اختصاص داد که بیشترین میزان آن در منطقه آسیا- اقیانوسیه حاصل شد.

بازار جهانی بازی در سال 2019، با7.2درصد افزایش نسبت به سال 2018،148.8میلیارد دلار درآمد داشت. جالب توجه است که تقریبا نیمی از درآمد سال 2019، در منطقه آسیا- اقیانوسیه ایجاد شد. انتظار می‌رود مجموع درآمد این صنعت تا سال 2022، به 189.6میلیارد دلار افزایش یابد. این رشد با افزایش بازی‌های موبایلی ازجمله تبلت‌ها انجام می‌شود که تقریبا نیمی از بازار را به خود اختصاص داده است. گفتنی است، این رشد، بازیکنان اصلی عرصه فناوری را به‌خود جلب کرده است. شرکت گوگل در سال گذشته از یک سرویس بازی ابری به نام Stadia رونمایی کرد، درحالی‌که سامسونگ با یک شرکت فرعی سازنده بازی فنلاندی به نام Rovio برای ساخت سرویس مشابه همکاری داشت. نمودارهایی که در ادامه می‌آید، پیش‌بینی‌ای است از میزان درآمد بازار جهانی بازی تا سال 2022 و همچنین مناطقی که درآمد بیشتری را از بازی‌های کامپیوتری کسب می‌کنند.

    وضعیت ایران

براساس آنچه مدیرعامل بنیاد بازی‌های رایانه‌ای گفته است، به‌صورت تخمینی می‌توان گفت هزینه‌کرد بازیکنان ایرانی برای سخت‌افزار و نرم‌افزار بازی به‌طور متوسط تا پایان سال ۱۳۹۹ به بیش از 1500 میلیارد تومان و یک سال بعد به 1900 میلیارد تومان برسد. این عدد در سال ۱۴۰۱ دو هزار میلیارد تومان را نیز از سر خواهد گذراند. پیش‌بینی می‌شود تعداد بازیکنان موبایلی تا پایان سال ۱۳۹۹ به ۳۱ میلیون نفر و تا سال ۱۴۰۱ به ۳۵ میلیون نفر برسد. با احتساب دو پلتفرم اصلی دیگر برای بازی شامل رایانه و کنسول، تعداد کل بازیکنان بازی‌های دیجیتال در ایران از پایان سال ۱۳۹۹ تا پایان سال ۱۴۰۱، از 36.4 میلیون نفر به 41.6 میلیون نفر خواهد رسید. همچنان بازیکنان مرد، سهم بیشتری در بازی‌های رایانه‌ای دارند و سهم بازیکنان مرد در سال ۱۳۹۹ و سال‌های آینده کماکان بیشتر خواهد شد. براساس نتایج، 67درصد بازیکنان در سال ۱۳۹۹ مرد و 33درصد از میان زنان خواهند بود. این رقم برای سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به‌نسبت 68درصد مرد در مقابل 32درصد زن پیش‌بینی شده است. با همه این اعداد اما سهم ایران از بازی‌های رایانه‌ای در جهان کمتر از 10درصد است و ما همچنان غرق در حیرت و لذت هستیم.

 * نویسنده: سیدمهدی موسوی‌تبار، روزنامه‌نگار