به گزارش «فرهیختگان آنلاین» اردیبهشت‌ماه از نیمه گذشت و کماکان شرایط برای بازگشایی دانشگاه‌ها مساعد نیست. از همین رو بسیاری از فعالیت‌های معمول تشکل‌ها و دانشجویان فعال هم یا متوقف شده و یا مانند انتشار نشریات دانشجویی کم‌رمق‌تر دنبال می‌شود. با شیفت آموزش‌ها به فضای مجازی، حالا نه‌تنها انتشار نشریات هم به‌شیوه مجازی دنبال می‌شود، بلکه بسیاری از گردهمایی و دوره‌های آموزشی این حوزه هم به‌فضای مجازی نقل مکان کرده‌اند؛ مانند خانه نشریات دانشگاه شیراز یا نشریه میدان انقلاب دانشگاه شریف که براساس برنامه‌های اعلام شده در طول روزهای آینده، دوره‌های آموزشی نشریات را به‌شیوه الکترونیکی برگزار خواهند کرد. البته در کنار این دوره‌ها، دانشگاه آزاد اسلامی هم تصمیم گرفته تا انتخابات نمایندگان مدیران مسئول نشریات دانشجویی در کمیته نظارت بر نشریات این دانشگاه را به‌صورت الکترونیکی برگزار کند.
رضا نصیری، مدیرکل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره برگزاری انتخابات مدیران‌‌مسئول نشریات دانشجویی گفته این انتخابات را در 20 اردیبهشت از ساعت 8 تا 20 به‌صورت الکترونیکی برگزار خواهیم کرد تا خللی در زمان انتخابات مدیرمسئولان جدید نشریات در واحدهای مختلف کشور به‌دلیل شرایط فعلی ایجاد نشود. برای این دوره از انتخابات بیش از 180 نفر از دانشجویان کاندیدا شده‌اند. نتایج نهایی انتخابات این دوره نیز 29 اردیبهشت و بعد از لحاظ کردن مهلت مقرر برای ثبت اعتراضات از سوی کاندیداها و بررسی اعتراض‌ها اعلام خواهد شد و طبیعتا بعد از تعیین مدیرمسئولان جدید نشریات، فعالیت آنها از سر گرفته خواهد شد. اگرچه نشریات دانشجویی آن شور و حرارت روزهای فعالیت دانشگاه‌ها را ندارند، اما این امید می‌رود با اعلام زمان برگزاری جشنواره سراسری تیتر ۱۲، تحرک دست‌اندرکاران این نشریات هم دوچندان شود. براساس اعلام معاون فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت، جشنواره تیتر ۱۲ در بهمن‌ماه سال جاری با شعار «عینیت در خبر، انصاف در تحلیل، آزادی در بیان» برگزار می‌شود.
این هفته هم نشریات منتشرشده را در روزهای اخیر مورد بررسی قرار دادیم که در گزیده‌خوانی «فرهیختگان» امروز بخشی از آنها را می‌خوانید.
بررسی وضعیت آموزش مجازی در شماره جدید «راه ناتمام»
گاهنامه اجتماعی- سیاسی «راه ناتمام» به صاحب امتیازی بسیج دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی این هفته منتشر شد. روزهای متلاطم دیار دجله، بلاکش هندوکش در جانستان، کابلستان، همدلی ملت و دولت، آموزش مجازی، آسمان بار امانت نتوانست کشید، از سلاح هسته‌ای تا سلاح بیولوژیک، بحران مدیریت، مدیریت بحرانی و توئیتستان از جمله عناوین بیستمین شماره نشریه راه ناتمام است.
نرگس کیانی یکی از نویسندگان دانشجوی این نشریه در مطلبی سراغ یکی از مشغله‌ها و مساله‌های این روزهای دانشجویان رفته و به بحث آموزش مجازی پرداخته است. او در یادداشت خود می‌نویسد: «این روزها از هر دانشجویی درباره آموزش مجازی سوال کنید، از کیفیت پایین یادگیری و درک مطالب به این روش شکایت میکنن. حق هم دارن. چون مستحضر هستید که در ترم‌های اخیر با عنایت هرچه تمام‌تر به یادگیری و تلمذ پرداختند. البته جدای از این موضوع دلتنگی شدید دانشجوها هم قابل ملاحظه است. دانشجویانی که در همه کلاس‌ها راس ساعت حاضر می‌شدند. خب شاید هم تعریفشون از دانشگاه موسع‌تره و کافه‌ها و توچال بالای دانشگاه رو هم شامل میشه. اما دانشگاه هم چاره‌ای جز این نداره که منتظر اون شنبه‌ای که قراره همه‌چیز به روال عادی برگرده بمونه. ما از این شنبه‌ها زیاد داشتیم. این شنبه هم دقیقا مثل اون شنبه‌ایه که ما قراره دیگه از اون به بعد درس بخونیم. خوبی این آموزش‌های مجازی این بود که وقتی تصمیم بر این شیوه تدریس برای همه دانشگاه‌ها و مدارس گرفته شد، فهمیدیم که یه شب که هممون خواب بودیم همه مردم ایران هم لپ‌تاپ براشون از آسمون نازل شده هم اینترنت پرسرعت. حتی یه جاهایی هست که هنوز آب لوله‌کشی ندارن، برق و گاز ندارن، وقتی سیل و زلزله اومد خونه‌هاشون خراب شد، برای همه اونا هم نازل شده. به برکت این شادی حاصل از عدالت، اسم نرم‌افزار درسی مدارس رو هم گذاشتن شاد. اساتید هم با حضور و غیاب کردن مصر بر یادآوری این شادی شدن. همچنین وقتی که بعضی از اساتید درخواست می‌کردند که تصویری یا با میکروفون‌های روشن کل کلاس رو باهاشون همراه باشیم فهمیدم حتی خانواده‌های پرجمعیت هم به تعداد اعضای خانواده اتاق مجزا دارند و در این شرایط هرکدوم میتونن به‌راحتی با استاد مجازی خود همراهی کنند. ما هم فقط میتونیم به‌خاطر این وضعیت گل و بلبل خدا رو شکر کنیم. اما شاید براتون سوال پیش بیاد که دقیقا هدف از تاکید اساتید بر ارائه و پرسش و پاسخ از دانشجویان چیه وقتی جزوه جلومون بازه و داریم از روش میخونیم؟ سوالتون کاملا بیجاست چون واضحه که هدف یادگیری و تفهیم عمیق‌تر درسه.»
همه روش‌های برگزاری امتحانات در روزهای کرونایی دانشگاه
روزنامه «شریف» از آن دست نشریات دانشجویی است که حتی کرونا هم باعث وقفه در انتشارش نشد و این هفته به شماره هشتصد و پنجاه و پنجم رسید. امتحان محضر استاد است عنوان تیتر اصلی شماره جدید این نشریه است که با طرح سوال «امتحان‌ها هم مجازی برگزار می‌شوند؟» به بررسی یکی از مهم‌ترین دلمشغولی‌های دانشجویان شریف یعنی نحوه امتحانات پایان ترم پرداخته است. هنوز هم لیبرال دموکراسی؟، اسم استاد باید اول باشد، اینجا چراغی روشن است، این درگه ما درگه نومیدی نیست ازجمله سایر مطالب منتشرشده در این شماره روزنامه شریف است.
تحریریه روزنامه شریف در گزارش اصلی این شماره تلاش کرده تا همه روش‌های برگزاری امتحانات پایان ترم را برای دانشجویان بیان کند. در ابتدای این گزارش می‌خوانیم: «درست است که هرروز خبر یا شایعه جدیدی از ستاد ملی مقابله با کرونا یا شبکه‌های اجتماعی یا مصاحبه مسئولان وزارت علوم درباره ادامه فعالیت دانشگاه‌ها پخش می‌شود، ولی اگر اتفاق عجیب‌وغریبی رخ ندهد، احتمالش کم است که پای دانشجوها تا آخر این ترم به دانشگاه باز شود. استادها هم خیلی‌هایشان از این موضوع آگاهاند و از الان به فکر راهی برای برگزاری امتحان پایانی‌شان به شکل مجازی هستند. در این گزارش سعی کردیم با پرس‌وجو از استادها و دانشجوها برخی از روش‌هایی را که تا امروز امتحان شده یا به ذهن افراد رسیده ذکر کنیم.» در قسمت دیگری از این گزارش به بیان تجربیات دانشجویان و اساتید و پیشنهادهای آنها برای چگونگی برگزاری امتحانات پایان ترم پرداخته و می‌نویسد: «طبق صحبت بچه ها خیلی از استادها برای کاهش احتمال تقلب در امتحان مجازی فرصت پاسخگویی به سوال‌ها را به‌حدی کاهش داده‌اند که زمان کافی برای جواب دادن به آن وجود ندارد. همچنین در سوال‌های تشریحی با توجه به نیاز به عکس گرفتن از پاسخ و بارگذاری آن در سامانه مقداری از زمان هم صرف اینجور مسائل می‌شود. برخی دیگر از استادها برای جلوگیری از تقلب داده‌های هرسوال را با توجه به شماره دانشجویی مشخص می‌کنند؛ مثلا پارامتر B در تمامی سوال‌ها عدد آخر شماره دانشجویی به اضافه یک خواهد بود. مشورت با باقی دانشجوها از لحاظ اخلاقی جایز نیست ولی فرآیندی برای جلوگیری از آن هم وجود ندارد و امکانش برای دانشجوها فراهم است. برخی استادان هم سوال‌ها را برای شاگردان‌شان میفرستند و از آنها می‌خواهند به‌صورت کتبی تعهد بدهند که تنها از اطلاعات خودشان استفاده کنند و بعد از پاسخگویی به سوالات، برگه پاسخ را برای استاد بفرستند. برخی استادان هم در روش‌هایی خلاقانه ترکیبی از سوال‌های شفاهی و کتبی طراحی می‌کنند تا ارزشیابی دانشجوها دقیق‌تر باشد و احتمال تقلب هم کاهش پیدا کند. البته برخی از این روش‌ها در کلاس‌های با جمعیت پایین قابل اجراست و در کلاس‌های پرجمعیت جواب نمی‌دهد.»
کرونا با دانشگاه چه کرد؟
«سپیدار» ارگان رسمی بسیج دانشجویی دانشگاه تهران در روزهای اخیر به شماره صدوپنجاه‌وهشتم رسیده است. روی جلد این شماره به تصویری از سنگ مزار دانشگاه تهران اختصاص دارد که در کنار تیتر «یادش بخیر، دانشگاه!» منتشر شده است. این شماره سپیدار به‌طور ویژه به بررسی تاثیر کرونا بر دانشگاه اختصاص دارد. محصل را مجازی چون شود کار، با کرونا چه کردید، کار کو؟، صدای توپ کرونا، خروجِ خروج، عیدی به کارگران در روز مستضعفان و در این راه یارتان هستیم ازجمله عناوین شماره جدید این نشریه دانشجویی است. زهرا عشقی دانشجوی کارشناسی فلسفه در گزارشی به بررسی وضعیت آموزش مجازی در دانشگاه تهران پرداخته و می‌نویسد:
«از همان اولین زمزمه‌های شیوع کرونا و تعطیل شدن دانشگاه‌ها، نمی‌دانستیم آخر عاقبت این ترم‌مان چه می‌شود. خانه‌نشین شدیم و چشم دوختیم به اخبار که هفته‌به‌هفته تعطیلی‌ها را تمدید می‌کرد و ما هم چشم‌مان آب نمی‌خورد که دانشگاه حالاحالاها باز شود. گفتند قرار است کلاس‌ها از طریق سامانه آموزش الکترونیک دانشگاه به صورت مجازی ادامه پیدا کند، ما هم با پشت سر گذاشتن هفت خوان نصب نرم‌افزارهای مختلف و کشتی گرفتن با سخت‌افزارهای همه اهالی خانه بالاخره خودمان را به خوان هفتم و نشستن سر کلاس‌های مجازی رساندیم. تعدادی از درس‌ها که خوان هفتم‌شان پوچ از آب درآمد و ما آن‌قدر نشستیم و به این صفحه بیچاره زل زدیم و صفحه هم آن‌قدر عاجزانه به ما گفت «دِ میتینگ هز نات استارتد یت» که ساعت کلاس تمام شد. کم‌کم از برخی اساتید خبر رسید که ما هم نتوانسیم با این کار کنیم و لاجرم کار به گروه‌های واتساپی و تلگرامی و صوت‌های واصله‌ای کشید که باید به همان‌ها بسنده می‌کردیم. عده قلیلی از اساتید هم که تا مدتی به کل مفقودالاثر بودند. البته بعضی هم که پیگیر شده بودند، به‌هیچ وجه وقت را تلف نکرده و از همان ثانیه ِ اول تعطیلی، کلاس‌ها را در سامانه برپا کردند، هرچند آنها هم کم‌کم به استقلال از سامانه روی آوردند و برای خودشان لینکی در اسکای روم یا همان ادوب کانکت یا جاهای دیگر دست‌وپا کردند.»
در بخش دیگری از این گزارش می‌خوانیم: «وضعیت خاص کشور اقتضا می‌کند انتظار شرایط عادی قطعا را از کیفیت آموزش نداشته باشیم و از بعضی نقص‌ها چشم بپوشیم، اما متأسفانه شاهد تصمیماتی هستیم که درنظر ما تبعات غیرمنصفانه‌ای برای دانشجوها دارد. به‌نظر می‌رسد در این ترم، وضعیت تحصیلی و نمرات دانشجوها با امکانات الکترونیکی و سرعت اینترنت منطقه‌شان ارتباط مستقیم خواهد داشت!... با این احوال، مساله‌ای که حائز اهمیت است، نبود بستر مناسب برای آموزش مجازی است. دانشجویان به طرق مختلف پیشنهادهای خود را برای این بسترسازی به سمع مسئولان رسانده‌اند. همان‌طور که دیدید، نظرات دانشجویان به فراخور شرایط‌شان متفاوت است و البته هیچ کسی مخالف آموزش مجازی نیست؛ یعنی این ضرورت که باید جایگزینی برای آموزش وجود داشته باشد، حتی اگر برخی دروس را با مشکل مواجه کند، درک می‌شود، اما مشکلاتی که در این راه برای برخی درست شده، امکان استفاده از آموزش مجازی را از آنها گرفته است. بنابراین باید پرسید چرا مسئولان هیچ کنشی در قبال انتقادها از خود نشان نمی‌دهند؟»
نقش متفاوت مردم در مواجهه با کرونا
«خط‌شکن» عنوان دوهفته‌نامه دانشجویی، سیاسی، اجتماعی بسیج دانشگاه بین‌المللی امام‌رضا(ع) است که نیمه‌اول اردیبهشت‌ماه منتشر شده است. برگ برنده، به دوران پساکرونا خوش آمدید، غرب vs کرونا و آنچه باید از بورس بدانیم، ازجمله مهم‌ترین عناوین سیزدهمین شماره این نشریه دانشجویی است.
روح‌الله خانی، یکی از نویسندگان این نشریه در مطلبی باعنوان برگ برنده می‌نویسد: «شاید در یک سده اخیر، بحران کروناویروس را بتوان یک بحران بزرگ سلامت‌محور در جهان نامید، که علاوه‌بر کشور ما بسیاری از کشورهای جهان را نیز درگیر تبعات خود کرده است. برای حل این بحران هرکسی وظایفی دارد، از مسئولان گرفته تا مردم، همه‌وهمه نقش‌هایی دارند و موظف هستند نقش خود را به‌خوبی اجرا کنند. اما سوال اینجاست که وظایف مردم در قبال حل این بحران چیست؟ اصلی‌ترین نقش مردم در این ماجرا عدم‌اجتماع و رعایت اصول بهداشتی در ساده‌ترین سطح خود است. البته گروهی بوده‌اند که به این حد هم کفایت نکردند و با عدم‌رعایت موارد فوق، باعث طولانی شدن شیوع این ویروس شدند.»
او در قسمت دیگری از نوشته خود ادامه می‌دهد: «اینجا معنای کمک و مبارزه با کرونا برعکس آنچه در غرب هست، معنا دارد. اینجا حرف اصلی را مردمش می‌زنند. اینجا به‌جای حمله وحشیانه به فروشگاه‌ها برای تامین نیازهای خود، اقلام فروشگاه را برای تامین نیاز دیگران به در منازل‌شان می‌برند. شاید این صحنه‌ها را در کتاب‌های زمان دفاع مقدس خوانده باشیم یا تصویری از آن دیده و یا از کسی شنیده باشیم. ولی هیچ‌گاه به‌عینه ندیده بودیم. و در آخر می‌دانم روحیه مبارزه در مردم ما خیلی بالاست، به‌طوری‌که حاضرند در همه حال و هرشرایطی درصحنه حاضر باشند و زیر بار درخانه‌ماندن نروند، ولی این را بدانید که خانه‌ماندن شما کم از کمک و مبارزه در برابر کرونا ندارد. بله یک وقت‌هایی باید در خیابان‌ها حاضر شویم برای ملت‌مان و امروز هم باید برای مردم‌مان درخانه‌بمانیم و سعی کنیم کار مبارزان ملت در جبهه اصلی مبارزه با این ویروس را بیش از این سخت‌تر نکنیم.»
کرونا و مساله افزایش نابرابری آموزشی
«روایت» عنوان یک ماهنامه خبری متعلق به دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب است که به تازگی روند انتشار خود را آغاز کرده و اکنون به سومین ایستگاه خود رسیده است. داستان چین، نور در تاریکی غرب، گروهک فرقان، اسلحه‌ای در دست مجاهدین خلق، وقتی کرونا به افزایش نابرابری آموزشی کمک می‌کند، نقدی کوتاه بر فیلم سینمایی«خروج» از مطالبی است که در شماره جدید این نشریه دانشجویی منتشر شده است.
این نشریه دانشجویی در گزارشی با عنوان «وقتی که کرونا به افزایش نابرابری آموزشی کمک می‌کند!» به بررسی وضعیت ارائه آموزش‌ها بر بستر فضای مجازی پرداخته است. در ابتدای این نوشته آمده است: «شاید از اولین روزهای قرنطینه این سوال ذهن همه جامعه محصلان کشور را به خود درگیر کرد که «تکلیف آموزش در روزها و یا حتی ماه‌های آینده چیست؟» از همان روزهای اولیه حضور این ویروس منحوس بود که دانشگاه‌ها در وهله اول دست به تعطیلی کلاس‌ها و توقف آموزش حضوری و بعد از آن هم تعطیل کردن خوابگاه‌ها زدند و معلوم هم نیست که دوباره چه زمانی سروکله دانشجویان در محوطه دانشگاه‌ها پیدا شود، چراکه دانشجویان و اعضای هیات‌علمی به جز رشته‌های پزشکی و پرستاری که سنگر اول‌شان بیمارستان‌های کشور شده، باید در حالت قرنطینه و با استفاده از فضای مجازی دروس نظری خود را فرا بگیرند؛ وضعیتی که ادامه‌دار بودن یا نبودن آن بستگی به سرنوشت این ویروس منحوس دارد. در اصل دانشگاهیان در حالی به استقبال سال 99 رفتند که به‌خاطر وضعیت کشور، آینده روشنی را برای برنامه‌های خود متصور نبودند و شاید بتوان این‌طور عنوان کرد که جامعه آکادمیک کشور برای سال 99 در کنار مشکلات همیشگی مانند بودجه، حالا با معضلاتی روبه‌رو هستند که بخش اعظم آن هم زیر سر کروناست. احتمال تغییر در تقویم آموزشی دانشگاه‌ها مساله‌ای است که به‌خاطر همین میهمان ناخوانده ایجاد شده و قطعا درصورت اجرایی شدن آن، روند اجرایی دانشگاه‌ها در حوزه آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، خدماتی و...را دستخوش تغییراتی اجتناب‌ناپذیر خواهد کرد.»
در بخش دیگری از این گزارش پس از بررسی وضعیت آموزش‌های ارائه شده به دانش‌آموزان، در مورد آموزش‌های مجازی دانشگاه‌ها می‌خوانیم: «دانشجویان نیز وضعیتی مشابه دارند و در دو ماه گذشته هیچ آموزش مشخصی نداشتند. در دانشگاه‌هایی هم که ظاهرا کلاس‌های آنلاین دارند، دانشجویان برای نصب برنامه‌ها و استفاده از آنها با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند. یکپارچه نبودن نظام تحصیلات تکمیلی در ایران با وجود دانشگاه‌های دولتی، آزاد، پیام نور و... بر مشکلات دانشجویان افزوده است. در مجموع اما تا نیمه فروردین‌ماه یعنی طی یک ماه‌ونیم هیچ کلاس آنلاینی جدی گرفته نشد. در روزهای گذشته هم که آموزش آنلاین در دانشگاه‌ها به‌طور جدی در دستورکار قرار گرفته دانشجویان ناراضی هستند.»