به گزارش «فرهیختگان آنلاین» کرونا، ویروسی که این روزها به‌بخشی از زندگی مردم تبدیل شده و بخش‌های مختلف از زندگی آنها را تحت‌تاثیر قرار داده است. دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در همه‌جای دنیا، برای حل مشکلات ناشی از شیوع این ویروس دست به‌کار شده‌اند. بخش اعظمی از این تلاش‌ها معطوف به مبارزه پزشکی با این ویروس برای درمان کووید-19 شده است. اما در کنار آن مسائل مهم دیگری هم در فضای جامعه وجود دارد که مستلزم برنامه‌ریزی است. این مساله از روزهای ابتدایی سال جدید مورد توجه هیات‌های اندیشه‌ورز دانشگاه آزاد اسلامی هم قرار گرفته است. دکتر طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تاکید بر لزوم فعالیت هیات‌های اندیشه‌ورز استانی در مبحث تولید دانش مواجهه با پاندمی ویروس کرونا، گفته است واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در سراسر کشور باید در این زمینه تمام توان خود را به‌کار برده و نشست‌های تخصصی با یک پیوستگی لازم در فضای مجازی برگزار کنند. با گذشت چند هفته از آغاز شکل‌گیری کارگروه‌های ویژه کرونا در هیات‌های اندیشه‌ورز، «فرهیختگان» در گفت‌وگو با اساتید فعال در این کارگروه‌ها، روند و چگونگی فعالیت این کارگروه‌ها را مورد بررسی قرار داده است که در ادامه می‌خوانید.
انتشار مباحث کارگروه رسانه و افکار عمومی در قالب کتاب رسانه در زمان کرونا
گودرز شاطری، عضو کارگروه رسانه و افکار عمومی و معاون فرهنگی دانشگاه آزاد خوزستان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با بیان اینکه این کارگروه به مدیریت حسین کریمی‌فرد، رئیس هیات اندیشه‌ورز استان خوزستان تشکیل شده است، گفت: «موضوع اخیر کارگروه رسانه و افکار عمومی راجع به کروناست و خیلی جدی در این زمینه به تولید علم بومی می‌پردازد. بحث کرونا از جهت علمی یک فرصت بود که به تولید علم و به ویژه تولید در عرصه علوم انسانی کمک کرد.»
وی ادامه داد: «تخصص‌های مختلفی در این کارگروه وجود دارد و پیرامون سرفصل‌های مهمی در این کارگروه بحث شد که اهم آنها نقش مدیریت در بخش ارتقای دانش و سواد رسانه‌ای، دشمن‌شناسی با رویکردی رسانه‌ای، سبک زندگی و رسانه و عقلانیت و خرافه‌زدایی با تاکید بر رسانه است.»
عضو کارگروه رسانه و افکار عمومی خاطرنشان کرد: «در سطح کلان این کارگروه به شیوع ویروس کرونا، جنگ رسانه‌ای علیه ایران، انگیزه، اهداف و کارکرد رسانه‌های خارجی درمورد شیوع ویروس کرونا در ایران، نحوه مواجهه افکار عمومی با رسانه‌های بیگانه، برخورد سیاسی رسانه‌های خارجی نسبت به کارکرد دولت و نظام در مقابله با شیوع ویروس کرونا، راهکارهای مواجهه با دشمن در فضای مجازی و رسانه‌های خارجی و نحوه آگاهی‌بخشی به طبقات مختلف جامعه جهت مقابله با جنگ رسانه‌ای پرداخته است.»
شاطری به سطح میانی این کارگروه اشاره کرد و افزود: «قدرت نرم ایران و مقابله با جنگ رسانه‌ای، جایگاه افکار عمومی جهت مقابله با سیاست‌های خصمانه رسانه‌ای، نقش رسانه‌های داخلی در ارتقای آگاهی و اتخاذ رویکرد علمی نسبت به شیوع ویروس کرونا، ارتقای اطلاعات بهداشتی و پزشکی به جامعه، کارکرد صداوسیما جهت مقابله با جنگ رسانه‌ای دشمن و آسیب‌شناسی رسانه‌های داخلی، سیاست‌های جذب مخاطب و اعتمادسازی از مباحث سطح میانی این کارگروه است.»
وی با توجه به فعالیت این کارگروه در سطح خرد هم گفت: «ارتقای دانش و سواد رسانه‌ای، دشمن‌شناسی با رویکردی رسانه‌ای، سبک زندگی و رسانه و عقلانیت و خرافه‌زدایی با تاکید بر رسانه، دیگر فعالیت‌های این کارگروه در سطح خرد است.»
شاطری بیان کرد: «مباحث مطرح‌شده در این کارگروه تا آخر اردیبهشت‌ماه جمع‌بندی و نهایی خواهد شد.»
وی اضافه کرد: «محمدسعید کوتی دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز مقاله‌ای درخصوص کرونا با عنوان «کووید-19: مدیریت رسانه‌ای بحران و جهان پساکرونا» نوشته و نیز مقاله دیگری با عنوان «نقش رسانه در دوران قرنطینه و تاثیر آن بر وضعیت روانی» از سوی حمداله جایروند که روانشناس است، نوشته شده و نیز مقاله «بحران کرونا و تهاجم رسانه‌ای به جمهوری اسلامی ایران» نیز توسط شهاب زمانی دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز نوشته شده است. اینها بخشی از دیدگاه‌های اعضای کارگروه بحران کرونا و رسانه و افکار عمومی است که به رشته تحریر درآمده است.»
بررسی و انتشار مهم‌ترین شبهات مطرح‌شده درمورد کرونا در کارگروه علم دینی
عبدالله رحیمی، مدیر کارگروه علم دینی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره چگونگی تشکیل و نحوه فعالیت این کارگروه در موضوع کرونا اظهار کرد: «در زمینه علوم انسانی اولین کاری که دانشگاه آزاد اسلامی استان مرکزی انجام داد تشکیل کارگروه هیات اندیشه‌ورز و برگزاری جلساتی بود که به‌طور منظم پیگیری می‌شود و چند موضوع را مورد هدف قرار می‌دهد. اعضای هیات اندیشه‌ورز در چند کارگروه در سطح کشور تحت‌نظر آقایان خیری و خسروپناه در بخش‌های اقتصاد، ترجمه، جامعه‌شناسی و روانشناسی مقالاتی ارائه کرده‌اند و یکی از اساتید مقاله‌ای ترجمه کرده که به‌عنوان کتابچه توزیع شده است.» رحیمی با بیان اینکه اولین بخش در کارگروه، توانمندسازی و تعالیم علوم انسانی است، عنوان کرد: «هیات علمی علوم انسانی دانشگاه آزاد استان مرکزی دو روش را برای برگزاری کارگروه‌های آموزشی و نشست‌های چالشی در بحث کرونا در این تعامل و تعادل‌سازی پیش کشیده است.»
مدیر کارگروه علم دینی استان مرکزی گفت: «همکاران در این استان در کارگروه‌های سلامت اجتماعی در حوزه ترجمه و تالیف و همچنین پاسخ به شبهات فعالیت می‌کنند که نتیجه فعالیت همکاران کارگروه سلامت به‌صورت کتاب در بخش بین‌المللی، ملی و سطح خرد یعنی خانواده، طراحی شده که درحال تدوین نهایی است.» وی بیان کرد: «در حوزه تالیف و ترجمه هم یکی از همکاران این استان چهار مقاله را تنظیم و یک کتاب را ترجمه کرده است. نام کتاب ترجمه‌شده بهداشت جهانی و موضوع اخلاق در کروناست که آماده چاپ است. در کارگروه کلام هم مهم‌ترین شبهات مطرح‌شده درمورد کرونا بحث و بررسی شده که دستاورد آن درحال تایید است و به‌صورت کلی منتشر خواهد شد.»
وی افزود: «همچنین کتابی تحت‌عنوان راهبردهای مدیریتی پس از کرونا و اخلاق در کرونا برای دانش‌آموزان ترجمه‌شده که 70 صفحه است.» مدیر کارگروه علم دینی با بیان اینکه برای مبحث کرونا کارگروه دینی هم تشکیل شده است، ادامه داد: «کارگروه علم دینی به 2 شکل فعالیت می‌کند؛ یکی بحث دوره توانمندسازی با رویکرد تعالی علوم انسانی است که مبتنی بر سه رویکرد است؛ بینشی، بصیرتی و اخلاقی. طی این سه رویکرد کارگاه‌هایی تشکیل شده که در آن انسان‌شناسی و هستی‌شناسی مطرح می‌شود. در حوزه بصیرت نیز بیانیه گام دوم و در حوزه اخلاقی، سبک زندگی ایرانی -اسلامی مورد بررسی قرار خواهند گرفت. بحث دوم در حوزه درسی است که بحث چالش علوم انسانی و اسلامی است که به‌صورت میزگردهایی ویژه گروه‌های آموزشی برگزار می‌شود و تاکنون در گروه‌های روانشناسی، تربیت‌بدنی، ادبیات فارسی، معارف اسلامی و جامعه شناسی برگزار شده‌اند.»
مدیر کارگروه علم دینی استان مرکزی درباره خروجی مباحث و انتشار آن عنوان کرد: «کتابی تحت‌عنوان راهنمای مدیریت موضوعات اخلاقی در شیوع کرونا با ترجمه دکتر عزیز محمدی در دست بررسی است، این کتاب در اصل زیر نظر بهداشت جهانی نوشته شده و ایشان ترجمه کرده است.» رحیمی ادامه داد: «همچنین تعدادی از اعضای هیات‌علمی در بخش کارگروه اقتصاد فعالیت می‌کنند و بخش دیگری نیز از آنان در بخش روانشناسی و جامعه‌شناسی در حال فعالیت هستند.» وی در پایان گفت: «خروجی مجموع مباحث این کارگروه با نام رویکرد اخلاقی در بیماری کرونا توسط دانشگاه آزاد اسلامی استان مرکزی به زودی چاپ خواهد شد.»
باید به پیشنهادهایی رسید تا سبک زندگی مردم را در شرایط فعلی تنظیم کند
رمضان حسن‌زاده، مدیر کارگروه تخصصی روانشناختی پساکرونا استان مازندران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره فعالیت‌های این کارگروه گفت: «این کارگروه کاملا تخصصی است و از اساتید برجسته کشوری در آن حضور دارند و مقالاتی در سطح ملی، میانی و فردی در آن عرضه خواهد شد و بنده نیز مقاله‌ای با موضوع نقش متغیرهای روانشناختی در آموزش پیشگیری از کرونا را ارائه کردم، البته هرکدام از اعضا قرار است یک مقاله را در حوزه روانشناسی و تاثیر فضای مجازی، نقش تاب‌آوری از پیشگیری و... ارائه کنند.»
او با بیان اینکه هدف‌مان این است که بتوانیم در شرایط فعلی کیفیت زندگی مردم را ارتقا دهیم، ادامه داد: «ما تنها وظیفه تولید دانش را برعهده نداریم، بلکه این مهم تنها بخشی از وظیفه ما به‌شمار می‌رود و بخش دیگر مربوط به آن است که این تولید دانش ما چه کاربستی خواهد داشت؛ چراکه معتقدم اگر تولید دانش منجر به کاربست نشود، قطعا ابتر خواهد بود و هر کارگروهی باید به نتایج و پیامدهای احتمالی توجه داشته باشد چراکه دقیقا این بخش مورد نیاز مردم است، نه اینکه تعداد مقالات ما از 50 به 200 عنوان برسد.»
مدیر کارگروه تخصصی روانشناختی پساکرونا استان مازندران تصریح کرد: «ما باید به پیشنهادهای کاربردی برسیم تا بتوان براساس آنها سبک زندگی مردم را در شرایط فعلی تنظیم کرد، در اصل مردم باید بتوانند در این شرایط خواسته‌های مناسبی داشته باشند و این مهم‌ترین بخش فعالیت محسوب می‌شود.»
حسن‌زاده درباره موضوعات بررسی شده در کارگروه‌ها گفت: «در کارگروه حکمرانی اسلامی مباحثی چون مدیریت و حکمرانی، سیاستگذاری و خط‌مشی‌گذاری و در کارگروه مدیریت ورزشی نقش فعالیت‌های ورزشی، تاثیر فعالیت‌های بدنی در آرامش بخشی و کاهش استرس‌های ناشی از آن، تاثیر تغذیه در پیشگیری از کرونا و در کارگروه روانشناسی نیز مولفه‌های روشناختی موثر در کرونا و پساکرونا مورد بررسی قرار گرفته است؛ معتقدم کارگروه‌ها به‌درستی تشکیل شده و اعضای تخصصی در آن حضور دارند.»
او اظهار داشت: «قطعا نتایج فعالیت‌های کارگروه بعدا توسط معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی منتشر خواهد شد، البته طبیعی است که نتایج باید مورد ارزیابی قرار گرفته و بعد از فیلترینگ منتشر شود.»
مدیر کارگروه تخصصی روانشناختی پساکرونا استان مازندران خاطرنشان کرد: «خوشبختانه فعالیت‌های کارگروه‌های مختلف این هیات رضایت‌بخش بوده و معتقدم باید به‌جای برگزاری صرفا جلسه و یا تولید دانش، بتوانیم به نگاه کاربردی در این حوزه برسیم که به اعتقاد من این مهم تا حدودی برآورده شده است.»
بررسی توسعه حمل و نقل عمومی و دورکاری در کارگروه شهرسازی و معماری و شهر هوشمند
سیدحمید حسینی، مدیر کارگروه شهرسازی و معماری و شهر هوشمند استان همدان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «هیات اندیشه‌ورز در بحث کرونا دو کارگروه علوم‌انسانی و کارگروه هنرومعماری تشکیل داده که هرکدام از آنها دو موضوع تخصصی درحوزه خودشان را موردبررسی قرار داده‌اند و به‌زودی نتایج آن اعلام خواهد شد.»
او ادامه داد: «در کارگروه علوم‌انسانی بحث ارتباطات فضای مجازی و دشمن‌شناسی در عصر نوین و همچنین در کارگروه شهرسازی و معماری مساله شهر هوشمند را موردبررسی قرار داده‌ایم و همچنین برای گروه علوم‌انسانی و هنر نیز یک طرح‌واره با عنوان «تحلیل فضای کرونایی، بایدها و ضرورت‌ها» تهیه شده و پیش‌بینی‌مان آن است که برای هرکدام از آنها چندین کرسی تخصصی و ترویجی برگزار شود و در آینده نیز یافته‌های مربوط به آنها در قالب کتابی منتشر خواهد شد.»
مدیر کارگروه شهرسازی و معماری شهر هوشمند استان همدان با بیان اینکه این کارگروه‌ها فضایی را که تحت‌تاثیر کرونا ایجاد شده، موردبررسی قرار داده‌اند، اظهار داشت: «در حوزه علوم‌انسانی اتفاقات رخ‌داده تحت‌تاثیر کرونا مشخص است و این کارگروه علاوه‌بر بررسی آنها، در حوزه بررسی وضعیت آینده نیز ورود کرده و کارگروه شهر هوشمند نیز تحت‌عنوان شهر آموزش‌دهنده برای بررسی حوادث احتمالی بحران‌های آینده وارد عمل شده است.»
حسینی تصریح کرد: «در گروه علوم‌انسانی مسائل و محورها در سه‌سطح بین‌المللی، داخلی و خرد موردبررسی قرار گرفته که در سطح بین‌المللی؛ ارتباط کرونا با پروژه ایران‌هراسی، تاثیر کرونا بر روابط ایران و همسایگان، آماده‌سازی سناریوها برای نظم جهانی پس از کرونا، تبلیغات دشمن برای معرفی ایران به‌عنوان عامل گسترش کرونا، در سطح ملی؛ جنگ‌شناختی دشمن علیه ایران، کرونا و آتش تهیه دشمن، بایدها و نبایدها در دوران کرونا و پس از کرونا، دشمن و تهاجم علیه باورها درسایه کرونا و در سطح خرد نیز تغییر سبک زندگی در کرونا و پساکرونا، افزایش تاثیر کرونا به‌دلیل فقر سواد کرونا و ماهیت متغیر و ناپایدار دشمن در فضای مجازی ازجمله حوزه‌های موردبررسی به‌شمار می‌روند.»
او افزود: «در کارگروه هنرومعماری در سطح بین‌المللی موضوعات رشد گردشگری در جهان، توسعه آموزش بین‌المللی، تقلیل جمعیت کلانشهرها، توسعه شهرهای میانی و خرد، رشد فروشگاه‌های اینترنتی، کاهش جمعیت کشورها با اقتصاد ضعیف، در سطح ملی توسعه حمل‌ونقل عمومی، دورکاری، تغییر در سبک طراحی خانه، توسعه مراکز تفریحی و گردشگری، تغییر کاربری فضاهای غیرضروری و در سطح خرد نیز تغییر در سبک زندگی، افزایش اوقات فراغت، ایجاد فضای کار در خانه، توسعه کاربری‌های مسکونی و گردشگری و فضای سبز ازجمله مواردی است که آنها را موردبررسی قرار داده‌ایم.»
مدیر کارگروه شهرسازی و معماری شهر هوشمند استان همدان گفت: «خروجی موضوعات موردبررسی قرارگرفته یا به‌صورت کرسی‌های تخصصی و ترویجی خواهد بود و یا به‌صورت مقالات علمی و پژوهشی منتشر می‌شوند که قطعا در آینده نزدیک همه این مسائل دنبال خواهد شد.»
* نویسنده: مریم حضرتی، روزنامه نگار