به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، هر ساله شاهد رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی در دنیا از سوی پایگاه‌های رسمی و معتبر رتبه‌بندی هستیم که براساس معیارهای مختلفی این کار را انجام می‌دهند. سایمگو را یک گروه پژوهشی در دانشگاه «گرانادا»ی اسپانیا اداره می‌کند که ارزیابی‌های خود را براساس ترکیبی از شاخص‌های سه‌گانه عملکرد تحقیقاتی، خروجی‌های نوآورانه و تأثیر اجتماعی انجام می‌دهند. این پایگاه درواقع یک ابزار ارزیابی برای تجزیه و تحلیل ویژگی‌های مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاه‌ها از طریق پردازش داده‌های به‌دست آمده، است. شاخص‌های سه‌گانه‌ای که سایمگو از آنها برای رتبه‌بندی استفاده کرده است ویژگی‌های علمی، اقتصادی و اجتماعی مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها را مشخص می‌کند. در حقیقت این شاخص‌ها هیچ ارتباطی به بزرگ و کوچکی مراکز ندارند و تنها با توجه به آمار انتشار مقالات علمی، خروجی علمی و فناوری مؤسسات، آنها را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. معمولا از صددرصدی که پایگاه سایمگو برای خود درنظر می‌گیرد، 50درصد به شاخص تحقیقات و مقالات تحقیقاتی منتشر شده از سوی دانشگاه‌ها و مؤسسات، 30درصد به شاخص نوآوری و 20درصد هم به شاخص تأثیر اجتماعی این مراکز مربوط می‌شود و آنها را با توجه به این موارد بررسی می‌کند.

 برترین دانشگاه‌های دنیا

پایگاه سایمگو در بررسی کلی دانشگاه‌ها و مؤسسات، حدود 7026 مرکز را در ارزیابی خود قرار داده است که از این میان، 157 دانشگاه و مؤسسه تحقیقاتی از ایران هم حضور دارند. پنج رتبه نخست این رده‌بندی به ترتیب آکادمی علوم چین، مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه، وزارت آموزش‌وپرورش جمهوری چین، دانشگاه هاروارد و مدرسه پزشکی هاروارد هستند. در رتبه‌بندی کلی سایمگو، اولین دانشگاه ایرانی، دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه 428، دوم دانشگاه تهران با رتبه 508، سوم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با رتبه 593، چهارم دانشگاه علوم پزشکی مشهد با رتبه 604 و پنجم دانشگاه علوم پزشکی تبریز با رتبه 610 قرار گرفته‌اند.

 دانشگاه آزاد در رتبه‌بندی کلی

از جمع 157 دانشگاه و مؤسسه ایرانی، 29 واحد دانشگاه آزاد اسلامی هم حضور دارند. طبق این رده‌بندی جهانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر با رتبه 697 در جایگاه نخست بین دیگر واحدهای این دانشگاه قرار گرفته و بعد از آن هم واحد علوم و تحقیقات با رتبه 708 در جایگاه دوم و واحد قائم‌شهر با رتبه 758 در جایگاه سوم جای گرفته است. دیگر واحدهای دانشگاه آزاد در رده‌بندی کلی سایمگو عبارتند از: واحد یزد رده 759، لاهیجان و واحد علوم دارویی رده 764، واحد تبریز رده 765، واحد نجف‌آباد رده 766، واحد شهرکرد رده 773، واحد ساری رده 780، واحد رشت رده 792، واحد مشهد و واحد سنندج رده 793، واحد اردبیل رده 794، واحد کرج رده 798، واحد مرودشت و واحد اراک رده 801، واحد تهران‌مرکزی رده 804، واحد شیراز رده 805، واحد قزوین رده 810، واحد کرمانشاه رده 813، واحد خوراسگان رده 814، واحد شهرری و واحد تهران‌شمال رده 817، واحد ارومیه رده 820، واحد تهران جنوب رده 824، واحد همدان رده 826، واحد اهواز رده 827 و واحد تهران‌شرق رده 837‌.
این در حالی است که سال 2019، در رتبه‌بندی کلی و جهانی سایمگو، تنها 23 واحد دانشگاه آزاد اسلامی حضور داشتند که در سال 2020 این تعداد به 29 واحد دانشگاهی افزایش یافته است. افزایش 6 واحد دانشگاه آزاد به این جمع، درواقع پیشرفت دانشگاه آزاد اسلامی را در زمینه‌های تحقیقاتی، نوآورانه و اجتماعی نشان می‌دهد. در سال 2019،  واحد علوم و تحقیقات در رده 668، خمینی‌شهر در رده 717 و واحد لاهیجان در رده 733 به ترتیب در رتبه نخست واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی حاضر در رتبه‌بندی سایمگو بودند.

 رتبه‌بندی براساس شاخص تحقیقاتی

پایگاه رتبه‌بندی سایمگو در بررسی دقیق‌تر به شاخص‌های موردنظر خود هم توجه کرده و آنها را طبقه‌بندی کرده است. در رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مؤسسات دنیا براساس شاخص تحقیقاتی، آکادمی علوم چین در رده نخست، مرکز ملی علوم و تحقیقات فرانسه در رتبه دوم، وزارت آموزش و پرورش جمهوری چین در رده سوم، دانشگاه هاروارد در رده چهارم و انجمن سرطان آمریکا در رده پنجم دنیا قرار گرفته‌اند. از منظر تحقیقات، دانشگاه‌های سراسری به‌ترتیب دانشگاه علوم پزشکی تهران با رده 213، دانشگاه تهران با رده 248 و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با رده 313 در رتبه اول تا سوم در جمع دانشگاه‌های کشور قرار گرفته‌اند.
 در جمع 10 دانشگاه برتر کشور در رده‌بندی تحقیقاتی سایمگو، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر اصفهان هم در رده هفتم قرار گرفته است و در رده جهانی رتبه 344 را از آن خود کرده است. بعد از آن، واحد علوم‌وتحقیقات با رده 387، لاهیجان با رده 403، واحد نجف‌آباد با رده 422، واحد‌های مرودشت، رشت و شهرکرد با رده 429 در رده‌های دوم تا پنجم در میان واحدهای دانشگاه آزاد جای گرفته‌اند.
 بعد از آنها هم واحد تبریز رده 435، واحد قائم‌شهر و اراک رده 437، واحد علوم دارویی و ساری رده 440، واحد کرمانشاه و مشهد رده 442، واحد کرج رده 444، واحد خوراسگان رده 451، واحد تهران‌شمال و اردبیل رده 459، واحد سنندج رده 462، واحد اهواز و تهران‌مرکزی رده 466، واحد همدان و تهران‌جنوب رده 467، واحد شیراز و قزوین رده 468، واحد ارومیه رده 473، واحد یزد رده 476، واحد تهران‌شرق و شهرری رده 485 را به‌خود اختصاص داده‌اند. در مقایسه رتبه‌بندی تحقیقاتی سایمگو 2020 با رتبه‌بندی سال 2019، جایگاه برخی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی بهبود یافته و توانسته‌اند رتبه‌های بالاتری را از آن خود کنند. در سال گذشته، واحد خمینی‌شهر به‌عنوان اولین واحد دانشگاه آزاد در رتبه‌بندی تحقیقاتی، در رده 371 قرار داشت که در مقایسه با سال 2019، حدود 27 پله صعود کرده است.

 رتبه‌بندی براساس شاخص نوآوری

پایگاه رتبه‌بندی سایمگو در بررسی دانشگاه‌ها و مؤسسات دنیا براساس شاخص نوآوری به‌ترتیب آکادمی علوم چین، شرکت سامسونگ، کمپانی سامسونگ کره‌جنوبی، شرکت IBM آمریکا و مؤسسه دارویی Regeneron آمریکا را در رده‌های نخست تا پنجم قرار داده است. در میان دانشگاه‌های ایران، دانشگاه علم‌وفرهنگ در رده 385، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی در رده 415 و پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران در رده 425، سه دانشگاه نخست کشور در این رده‌بندی هستند. در این بین و در بین 10 دانشگاه برتر ایران که در رتبه‌بندی نوآورانه سایمگو حضور دارند، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد با کسب رتبه 453، ششمین دانشگاه ایرانی حاضر در این رده‌بندی است. بعد از آن هم واحد قائم‌شهر در رده 491 و واحد علوم دارویی در رده 494 جایگاه دوم و سوم را بین واحدهای دانشگاه آزاد دارند. بعد از اینها هم به‌ترتیب واحدهای سنندج رده 500، شهرری رده 501، تبریز رده 502، اردبیل رده 504، شیراز رده 507، تهران مرکزی و ساری رده 509، قزوین رده 512، شهرکرد رده 513، نجف‌آباد رده 515، علوم‌وتحقیقات رده 515، ارومیه رده 516، تهران‌شرق رده 521، خمینی‌شهر رده 522، مشهد رده 524، کرج رده 526، تهران‌جنوب و تهران‌شمال رده 528، همدان و لاهیجان رده 529، اهواز رده 531، رشت رده 532، خوراسگان رده 533، اراک رده 534، مرودشت و کرمانشاه رده 540 قرار گرفته‌اند. در رتبه‌بندی سال 2019، بهترین جایگاه واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در شاخص نوآوری 462 بود که به واحد تبریز تعلق گرفته بود؛ اما امسال، واحد یزد با کسب رتبه 453، جایگاه دانشگاه آزاد را 9 پله بالاتر برده است.

 رتبه بندی براساس شاخص اثر اجتماعی

پایگاه رتبه‌بندی سایمگو در بررسی دانشگاه‌ها و مؤسسات دنیا براساس شاخص اثر اجتماعی به‌ترتیب مرکز ملی علوم تحقیقاتی فرانسه، کمپانی فیسبوک آمریکا، شرکت‌های فیسبوک، آکادمی علوم چین و دانشگاه هاروارد آمریکا را در رده‌های اول تا پنجم قرار داده است.

در این رتبه‌بندی براساس اثر اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه 164، دانشگاه تهران با رتبه 193 و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با رتبه 194 سه دانشگاه برتر ایران هستند.  در این رتبه‌بندی اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات نیز با کسب رتبه 213، در جایگاه ششمین دانشگاه برتر کشور در پایگاه سایمگو قرار گرفته است.  بعد از آن واحد مشهد با رتبه 233 در رده دوم و واحد کرج، تبریز، تهران‌ جنوب، تهران مرکزی، نجف‌آباد، قزوین و خوراسگان هم با رتبه 236 در رده سوم تا نهم کشور قرار دارند.  در ادامه رده‌بندی هم، واحدهای شیراز، تهران شمال، کرمانشاه، شهرکرد، رشت، اراک، یزد و واحد علوم دارویی در رده 237، واحد اردبیل، اهواز، همدان، ساری، لاهیجان، سنندج، مرودشت، شهرری، قائم‌شهر، ارومیه، تهران شرق و خمینی‌شهر هم در رده 238 در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. در رتبه‌بندی سال 2019 سایمگو طبق شاخص اثر اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات رتبه 215 را در دنیا از آن خود کرده بود اما این رتبه در سال 2020 با دو پله صعود به 213 رسیده است.

*  مترجم : ندا اظهری