به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، مسعود رضایی، پژوهشگر تاریخ معاصر طی یادداشتی که در اختیار «فرهیختگان» قرار داده، درباره «شخصیت مرحوم آیت‌الله امینی و نقش‌آفرینی ایشان در برهه‌های حساس انقلاب» نوشت: حضرت آیت‌الله امینی ازجمله اساتید روحانی در حوزه بودند که از همان ابتدای نهضت حضرت امام در سال ۴۱ و ۴۲ جزء یاران نهضت محسوب می‌شدند.
حضور در جمع 11نفره مخفیانه قبل از انقلاب برای پیگیری نهضت امام در ایران
ایشان در سال ۴۳ در جمع ۱۱نفره‌ای که آیت‌الله خامنه‌ای نیز در آن حضور داشتند، برای پیگیری ادامه نهضت امام فعالیت می‌کردند؛ البته این جمع مخفیانه و درظاهر برای اصلاح دروس حوزوی اما درواقع به‌دنبال ادامه خط نهضت امام در ایران پس از تبعید امام بود. حضرت آیت‌الله امینی از موسسین جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نیز به‌شمار می‌آمدند که تا سال‌های پس از انقلاب نیز عضو این نهاد بودند. مرحوم آیت‌الله امینی درطول تبعید امام هیچ‌گاه از خط مبارزه کنار نرفتند و همواره یکی از مبارزان به‌حساب می‌آمدند. در روزهایی که انقلاب اسلامی به اوج خود می‌رسید ایشان باتحصن در مسجد برای بازگشایی فرودگاه و بازگشت حضرت امام به کشور حضور فعالی داشتند. در دوره بعد از انقلاب اسلامی ایشان جزء منتخبان اولین دوره مجلس خبرگان رهبری بودند و مجلس خبرگان در دوره اول از آنجا که در زمان حیات حضرت امام در سال ۶۲ تشکیل شد، از اهمیت خاصی برخوردار بود.
نقش آیت‌الله امینی در بررسی اصول مربوط به ولایت فقیه در مجلس اول خبرگان با نظر امام
ازجمله مسئولیت‌های مهم مرحوم امینی در آن مقطع حضور و عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی در سال ۶۸ بود که ایشان توسط خود حضرت امام انتخاب شده و در آن مجلس به‌عنوان مخبر کمیسیون اول مسئولیت بررسی اصول مربوط به ولایت فقیه و رهبری را برعهده داشتند. حتی در زمان فعالیت شورای بازنگری قانون اساسی مرحوم امینی با خود حضرت امام نیز ملاقات مهمی داشتند و در این زمینه از امام سوال کرده بودند؛ امام علاوه بر پاسخی که به نامه آیت‌الله مشکینی داده و تاکید کرده بودند که شرط مرجعیت برای رهبری لازم نیست، در آن ملاقات هم فرمودند که چنین شرطی مورد نیاز نیست، بنابراین مرحوم آیت‌الله امینی نقش تاثیرگذاری در روند بحث‌های مهم داشتند. یکی از دیگر نکاتی که می‌توان درباره مرحوم آیت‌الله امینی گفت این است که ایشان در دوران رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از یک وزانت و متانت خاصی برخوردار بوده و دربرابر جریانات سیاسی موضع‌گیری هوشمندانه‌ای داشتند؛ ایشان همواره درمقابل جریان‌های انحرافی که به‌دنبال تخریب و تضعیف رهبری بودند، ایستادگی می‌کردند.
همشهری بودن مرحوم امینی و منتظری مانع از محکوم کردن مواضع غلط منتظری نشد
در سال ۷۶ برخی مطالب نادرست از سوی آقای منتظری علیه آیت‌الله خامنه‌ای مطرح شد و ایشان با این سخنان اقدام به تحریک ریاست‌جمهوری برای مخالفت با رهبری کردند. این بحث مورد اعتراض طیف گسترده علما و روحانیون قرار گرفت؛ ازجمله این علما آیت‌الله امینی بودند که اگرچه با منتظری همشهری و هر دو نجف‌آبادی بودند و از رابطه دوستی بسیار قدیمی نیز برخوردار بودند اما این امر مانع نشد که ایشان اظهارات منتظری علیه رهبری را محکوم نکند، لذا آیت‌الله امینی نشان داد بیش از هرچیز موضع حق‌طلبانه دارد. آیت‌الله امینی دربرابر این مواضع نادرست و ناصواب موضع‌گیری درستی کرده و به‌حمایت از جریان اصیل انقلاب و رهبری پرداختند و به‌عنوان یک چهره مطرح اجازه ندادند که حرف‌های نادرست در جامعه تاثیرگذار شود.
حمایت و همراهی آیت‌الله امینی با امام در ماجرای عزل منتظری
در قضیه عزل منتظری نیز که توسط امام صورت گرفت مرحوم آیت‌الله امینی در آن ماجرا کاملا با امام همراهی و حمایت کردند. مرحله بعدی عزل منتظری در روز بعد از رحلت امام توسط مجلس خبرگان رهبری در ۱۴خرداد سال ۶۸ با هدف تعیین رهبری بعد از امام صورت گرفت؛ در آن جلسه اولین مساله‌ای که مطرح شد این بود که حضرت امام آیت‌الله منتظری را دارای صلاحیت برای رهبری نشناختند و خود آیت‌الله منتظری نیز در نامه ۷ فروردین ۶۸ با پذیرش نظر امام استعفای خود را از این مقام اعلام کرده بود. در جلسه ۱۴خرداد ۶۸ مطرح شده بود که مجلس خبرگان به‌عنوان یک نهاد قانونی برای عزل و نصب رهبری، درباره استعفای آیت‌الله منتظری از این مقام رای‌گیری کرده و آن را به‌رسمیت بشناسد؛ زمانی که این مساله به رای گذاشته شد با اکثریت قریب به اتفاق آرا رای آورد و یکی از افراد رای‌دهنده آیت‌الله امینی بودند که در آن زمان در هیات‌رئیسه مجلس خبرگان حضور داشتند و بنابراین مرحوم آیت‌الله امینی از افراد صدیق و همراه امام و رهبری بودند که مواضع‌شان نیز همواره حق‌طلبانه و مبتنی‌بر منافع انقلاب اسلامی بود.