به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، این‌روزها در کنار مدافعان سلامت کشور، گروه‌های مختلفی از جامعه متخصصان در سایر حوزه‌ها نیز عزم خود را برای مقابله با ویروس ناخوانده کرونا جزم کرده‌اند. مبارزه با این ویروس طبیعتا نیازمند امکانات و تجهیزات تخصصی ویژه‌ای است که باید از مرحله تشخیص بیماری تا درمان آن در اختیار جامعه پزشکی و درمانی کشور قرار گیرد. شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان پیشگامان زیست‌بوم علم و فناوری در کشور، ازجمله گروه‌‌هایی هستند که این‌روزها نقش بسیار مهمی در روند کنترل و مقابله با کرونا دارند. محصولات دانش‌بنیان در حوزه بهداشت و درمان به دست متخصصان این حوزه، اگرچه تا پیش از شیوع این بیماری تولید و به بازار عرضه می‌شد، اما ورود ناگهانی کرونا به کشور، شرکت‌های دانش‌بنیان را نیز غافلگیر کرد، با وجود این، تلاش معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و زیرمجموعه آن اعم از ستاد نانوفناوری، ستاد زیست‌فناوری، مراکز رشد و نوآوری، شتاب‌دهنده‌ها، مراکز علمی و شرکت‌های خلاق و نوآور نیز برای کمک به ریشه‌کن کردن این ویروس قابل‌توجه بوده است.
دانش‌بنیان‌ها در خط مقدم مبارزه با کرونا
معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری از همان هفته اول شیوع ویروس کرونا، ستادی را به‌عنوان «ستاد مقابله با کرونا» با عضویت تعدادی از ستادهای فناوری راهبردی خود تشکیل داد. در جریان اولین جلسه ستاد مذکور، مصوب شد که فراخوان و کمپینی با عنوان «با کمک زیست‌بوم فناوری و نوآوری کرونا را شکست می‌دهیم» در جهت هم‌افزایی و همگرایی شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپها ایجاد شود تا بر این اساس اگر شرکت‌های دانش‌بنیان یا استارتاپها فعالیت ویژه و نوآورانه برای مقابله با کرونا انجام می‌‌دهند و نیازمند حمایت ویژه معاونت هستند، خود را به معاونت علمی فناوری معرفی کنند. متعاقب انتشار این فراخوان، تعداد زیادی از شرکت‌های دانش‌بنیانی که در زمینه تولید مایحتاج این‌روزهای مردم مانند ماسک و ژل‌های بهداشتی و کیت‌های تشخیص پزشکی و ملزومات و تجهیزات موردنیاز آزمایشگاهی فعالیت می‌کنند، آمادگی خود را برای همکاری اعلام کردند. از سوی دیگر تعداد قابل‌توجهی از استارتاپ‌های فعال در حوزه آموزش، تولید محتوا، فرهنگ‌سازی و پرکردن اوقات فراغت نیز برای کمک به مقابله با کرونا اعلام آمادگی کردند. ماحصل فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در طول 10روز اخیر و جلسات متعدد ستادهای معاونت به ریاست سورنا ستاری، اقداماتی است که توانسته بخش زیادی از دغدغه‌ها و کمبودهای حوزه بهداشت و سلامت را برای مقابله با کرونا کاهش دهد.
افزایش تولید ماسک‌های نانو برای کادر پزشکی کشور
پرویز کرمی، سخنگوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به مباحث مطرح‌شده در آخرین جلسه ستاد مقابله با کرونا معاونت علمی که روز گذشته (دوشنبه) برگزار شد، گفت: «دبیران ستادهای زیرمجموعه ستاد مقابله با کرونا، گزارش‌های بسیار خوبی را از روند اقدامات انجام‌شده ارائه کردند که بر این اساس مقرر شد تا پایان هفته، تولید ماسک «اِن 95» و «اِن 99» که مخصوص کادر پزشکی، پرستاری و بهداشت و درمان بیمارستانی است، از 200 هزار عدد در روز، به 300 هزار عدد افزایش پیدا کند و در بیمارستان‌های سراسر کشور توزیع شود. قابلیت میکروب‌گیری و ویروس‌گیری این نوع ماسکها بسیار بالا است.»
به گفته وی، این ماسکها ترکیبی از الیاف و کاغذ نانو با ماسک‌های معمولی است که خوشبختانه تجهیزات موردنیاز تولید و ترکیب این ماسکها به‌طور کامل در کشور بومی‌سازی شده و به دست متخصصان داخلی تولید می‌شود.»
کرمی با اشاره به عملکرد شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه تولید ماسک افزود: «مهم‌ترین موضوع در حوزه تولید انواع ماسکها، تولید صفر تا صد ماسکها در کشور است و به‌رغم اینکه در حال حاضر کشورهای معدودی به فناوری تولید الیاف نانو دست‌پیدا کرده‌اند، اما خوشبختانه طی 15 سال گذشته، متخصصان ایرانی در حوزه فناوری و دانش نانو دستاوردهای خوبی کسب کرده‌اند، به‌طوری که در حال حاضر ایران رتبه چهارم علم و فناوری نانو را در اختیار دارد و همه دستگاه‌های تولید ماسک به‌طور کامل ایران‌ساخت است. در همین راستا دو شرکت دانش‌بنیان که در حوزه تولید تجهیزات و دستگاه‌های الیاف نانو فعالیت می‌کنند و همزمان تولیدات خود را برای صادرات به کشورهای دیگر آماده کرده بودند، با ورود کرونا به کشور و نیاز به افزایش تولید ماسک، محموله‌های صادراتی خود را بلافاصله در محل کارخانه‌های موردنیاز مستقر کردند تا خط تولید افزایش پیدا کند. از این رو تا پایان هفته، دو نوع ماسک موردنیاز بخش پزشکی کشور، 300 هزار عدد در روز تولید می‌شود.»
وی تاکید کرد که تولید ماسک‌های فیلتردار معمولی که مورد استفاده عموم مردم جامعه است، به عهده وزارت صمت است که طبق گزارشی که از سوی این وزارتخانه ارائه شده، در حال حاضر این نوع ماسکها در مقیاس میلیونی تولید و در کشور عرضه می‌شود.
تغییر خطوط تولید دانش‌بنیان‌ها
سخنگوی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در ادامه با اشاره به افزایش تولید مواد ضدعفونی‌کننده شخصی و بیمارستانی توسط شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در این حوزه نیز گفت: «از ابتدای ورود ویروس کرونا به کشور، شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدکننده مواد ضدعفونی‌کننده، خطوط تولید خود را افزایش دادند. البته باتوجه به اینکه در روزهای نخستین، شرایط بحرانی‌تر بود، کمبود ماده ضدعفونی‌کننده موجب سوءاستفاده سودجویان در کشور شد، اما در حال حاضر، عملکرد ستاد مقابله با کرونا در زمینه تولید ژل‌ها و مواد ضدعفونی‌کننده بسیار خوب و قابل‌قبول است.»
به گفته وی، هم‌اکنون چندین شرکت دانش‌بنیان نه‌تنها تولیدات خود را در چند شیفت کاری افزایش داده‌اند، بلکه برخی کارخانه‌ها نیز خط تولید خود را تغییر داده‌اند. برای مثال، برخی از شرکت‌هایی که در زمینه تولید عطر و ادوکلن فعالیت می‌کردند، اکنون با توقف تولید عطر و ادوکلن به تولید ژل‌های آنتی‌باکتریال روی آورده‌اند.»
کرمی افزود: «اکنون توزیع محصولات تولیدشده آغاز شده و امید است مسئولان حوزه توزیع، با توزیع مناسب و دقیق و نظارت بر روند توزیع، از سوءاستفاده سودجویان در این فضا جلوگیری کنند.»
5 شرکت دانش‌بنیان در حال تولید کیت آزمایشگاهی
سخنگونی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری همچنین در مورد روند فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه تولیدات دارویی و درمانی نیز گفت: «پس از شیوع ویروس کرونا، از سوی سازمان جهانی بهداشت و دولت چین، تعداد قابل‌توجهی از کیت‌های آزمایشگاهی تشخیص کرونا به ایران اهدا شد که همچنان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما با توجه به اینکه این کیت‌ها درنهایت تمام می‌شود و نیاز به کیت‌های بیشتری وجود دارد، سازمان غذا و دارو، 50 شرکت را که در حوزه تولید کیت آزمایشگاهی فعالیت می‌کردند، به معاونت علمی و فناوری معرفی کرد. این شرکت‌ها در جریان فراخوان منتشرشده، به‌صورت داوطلبانه آمادگی خود را برای تولید کیت اعلام کرده بودند. ستاد زیست فناوری پس از آنکه 50 شرکت مذکور را مورد بررسی و ارزیابی قرار داد، درنهایت پنج شرکت مورد تایید قرار گرفتند تا قرارداد را برای تولید کیت آزمایشگاهی منعقد کنند. مضاف بر اینکه مقرر شد این شرکت‌ها علاوه‌بر تولید کیت اصلی تشخیص کرونا، به روش مهندسی معکوس، محصول دیگری به‌عنوان کیت سریع تشخیص‌ده، با همان روش تولید کنند.»
به گفته وی، خوشبختانه در این زمینه نیز تمام تجهیزات موردنیاز و مواد اولیه ساخت کیت‌ها در کشور وجود دارد که پس از انعقاد قرارداد تولید کیت با شرکت‌های دانش‌بنیان، تولید این کیت‌ها در کمترین زمان ممکن آغاز می‌شود.کرمی با اشاره به اینکه در حال حاضر شرکت‌های دانش‌بنیان در سراسر کشور این روزها مشغول تحقیق، فعالیت و تولید تجهیزات و ملزومات مقابله با ویروس کرونا هستند، گفت: «ویروس کرونا همچنان یک ویروس ناشناخته است و هنوز هیچ کشوری موفق به تولید داروی خاص یا واکسن برای مقابله با این ویروس نشده است. با وجود این، شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه دارویی نیز بی‌وقفه درحال تحقیق و بررسی برای تولید دارو یا واکسن این بیماری هستند، اما طبیعی است که تا پیش از دستیابی به داروی موردنیاز برای این بیماری، عموم جامعه باید موارد پیشگیرانه برای مقابله با این ویروس را رعایت کنند.»
به گفته وی، تولید دارو برای مبتلایان، در حال حاضر با همت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و با همکاری وزارت بهداشت و درمان در دست انجام است که این دارو در صورت کسب مجوز از کمیته اخلاق وزارت بهداشت می‌تواند وارد چرخه بالینی شود. در واقع تولید دارویی برای از بین بردن ویروس در دهان و حلق افراد ناقل، غیربیمار، بدون آسیب‌رساندن به باکتری‌های مفید موجود در دهان، یکی از هدفگذاری‌های تعیین‌شده برای داروهای تولیدشده در صف دریافت مجوز است.
استارتاپها هم به جنگ با کرونا آمدند
پرویز کرمی، دبیر ستاد فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان فعالیت استارتاپها در مقابله با کرونا را قابل‌توجه دانست و گفت: «نه‌تنها شرکت‌ها، بلکه استارتاپها نیز طرح‌های مختلفی را برای مقابله یا تعدیل آثار این ویروس ارائه داده‌اند. در این راستا و پس از انتشار فراخوان معاونت، استارتاپ‌های فعال در حوزه‌های خدماتی، آموزشی، ارائه خدمات آنلاین، تولید محتوا، فرهنگ‌سازی و پر کردن اوقات فراغت نیز آمادگی خود را برای کمک به پویش مقابله با کرونا اعلام کردند. برای مثال یک استارتاپ در تبریز برای انجام خدمات آنلاین و ویدئویی به نشست‌ها و همایش‌ها، اعلام آمادگی کرده و یکVOD نیز با توجه به حضور بیشتر مردم در منزل در این ایام، رونمایی کرد و قیمت استفاده از اشتراک خود برای تماشای محتوای صوتی و تصویری را 50 درصد کاهش داده است. برخی استارتاپ‌های حوزه سلامت نیز این امکان را برای عموم جامعه فراهم کرده‌اند که با زدن چند تست ساده، از ابتلا یا عدم ابتلا به کرونا آگاه شوند و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنند.»
به گفته او ساخت انواع انیمیشن، موشن‌گرافی، ویدئوکلیپ‌های آموزشی با هدف اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی حاصل کار استارتاپها طی مدت اخیر بوده است. همچنین ساخت و ارائه برنامه‌هایی که اوقات فراغت افراد را پر می‌کند از دیگر اقداماتی است که استارتاپها برای مقابله با کرونا انجام داده‌اند.
* نویسنده: زهرا فریدزادگان، روزنامه نگار