به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، شرایط موجود برای فعالیت بخش خصوصی به‌طور خاصه سالن‌های خصوصی تئاتر و گروه‌های مستقل تئاتری به‌گونه‌ای رقم خورده است که اگر شرایط مناسب فعالیت آنها نشود، منجر به ورشکستگی‌شان خواهد شد. با توجه به حضور فعالی که در تماشاخانه‌های تئاتر داشتیم و برخی شنیده‌ها بسیاری از اجراها در سال ۱۳۹۸ با شکست مالی مواجه شده و اغلب تئاترها نیز نفروخته‌اند. البته آمار دقیق و علمی نداریم چون هیچ شفافیتی در بخش فرهنگی وجود ندارد، چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی. با این تفاسیر، طی دو ماه گذشته، اغلب سالن‌های خصوصی تئاتر به علت تعطیلی‌های اخیر تا حدود ۲۰۰ میلیون تومان ضرر مالی داشته‌اند. بسیاری از گروه‌های نمایشی هزینه‌های سنگینی خرج تبلیغات و پوستر و فضای مجازی کرده‌اند ولی تمام آنها سوخت شده است. با این حال تعطیلی تئاترها در اسفند ۹۸ به دلیل خطر ویروس کرونا اجتناب‌ناپذیر است و به‌منظور حفظ سلامت مردم صورت گرفته است، زیرا در پی شیوع ویروس کرونا و براساس اطلاعیه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برای صیانت از سلامت آحاد جامعه، تمام برنامه‌های هنری و سینمایی کشور از چهارم تا نهم اسفند در سراسر کشور تعطیل شد.
دراین راستا، همایون امیرزاده، مدیر مرکز روابط‌عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاکید کرد: «در این مدت اجرای تمام تئاترها و نیز اکران فیلم‌های سینمایی متوقف می‌شود.» بخش خصوصی و مستقل در هنر ایران بسیار ضعیف است و هر مشکلی باعث شکست آن می‌شود، زیرا هنوز نابالغ و غیرحرفه‌ای است. بسیاری از کارگردانان تئاتر نیز بلد‌کار نیستند و تنها به واسطه داشتن پول و سرمایه وارد این حوزه شده‌اند تا شهرتی به دست بیاورند و هیچ توجهی هم به مشورت‌کردن ندارند و آسیب‌های شدیدی هم خورده‌اند. گروه‌هایی که نمایشی را در اسفند ۱۳۹۸ روی صحنه برده‌اند از پیش با خطر بزرگی مواجه بودند، زیرا رقابت فروش در فضایی به‌شدت کوچک و با حضور تماشاگرانی اندک صورت می‌گیرد! این موضوع باید بیشتر تبیین شود تا باعث خسارت‌های بیشتر نشود ولی حالا بیماری واگیرداری چون کرونا هم آمده که باعث تعطیلی تمام فعالیت‌های هنری شده است. این قضیه زمانی حادتر می‌شود که بدانیم سالن‌های تئاتر در چند ماه گذشته چندین‌بار تعطیل شده‌اند. نکته اساسی اینجاست که تمام سالن‌ها و گروه‌ها باید اجاره‌های سنگینی برای برپایی کار خود پرداخت کنند و اگر تعطیلی رخ بدهد این هزینه به هیچ عنوان بازنمی‌گردد. قرارداد تبلیغات را هم به اجاره‌مکان‌ها اضافه کنید تا متوجه هزینه سنگینی شوید که گروه‌های هنری پرداخت کرده‌اند ولی عملا سوخت شده است.
برخی به فکر تعطیلی دائم تماشاخانه‌های خصوصی هستند
مصطفی کوشکی، کارگردان، بازیگر و مدیر تماشاخانه خصوصی تئاتر مستقل به «فرهیختگان» می‌گوید: «تعطیلی‌های چند ماه اخیر که به دلیل مناسبت‌های گوناگون و ترافیک و شلوغ‌شدن خیابان‌ها بود، باعث ریزش شدید مخاطب تئاتر شده است. فضایی که ما در آن کار می‌کنیم در مرکز شهر است و تمام اتفاق‌های اجتماعی از برگزاری مراسم تا شلوغ‌شدن خیابان‌ها و اعتراض‌ها در این مکان رخ می‌دهد. وقایع اخیر باعث شد دو ماه سخت را طی کنیم. سالن‌های نمایشی و گروه‌های تئاتری به‌شدت درگیر این فضا شده‌اند و هیچ راه گریزی هم از آن نیست. آخرین مورد هم مربوط به بیماری کرونا می‌شود که شرایط را به شدت سخت کرده است و با توجه به این وضعیت برخی گروه‌ها و مدیران سالن‌ها به فکر تعطیلی هستند.»
وی افزود: «اصلا وجود دولت برای مواقع بحرانی است ولی متاسفانه در این سال‌ها به ما ثابت شده دولت تنها نظاره‌گر است و هیچ کمکی زمان بحران به خسارت‌دیدگان نمی‌کند. آنها تنها دنبال این هستند که از قوانین تخطی نشود و در هنگام بحران پشت شما را خالی می‌کنند و هیچ حمایتی هم در کار نیست. شرایط دقیقا به همین شکلی است که عرض کردم. من به‌عنوان نماینده مجموعه فرهنگی و هنری تئاتر مستقل می‌گویم بیش از ۲۰۰ میلیون تومان ضرر مالی کرده‌ایم که این جدای از آسیب‌های دیگر است. کارکنان این مجموعه و جریان کاری تئاتر مستقل دچار آسیب‌های سنگینی شده‌اند.»
این بازیگر و کارگردان تئاتر تاکید کرد: «سرمایه در بخش خصوصی تئاتر ناچیز است و ما اصلا پرزور نیستیم چون به خاطر کمبود امکانات و کم‌کاری‌های دولت‌ها شکل گرفته‌ایم. ما سرمایه‌ای نداریم که در بحران‌ها سربلند بیرون بیاییم و از شرایط سخت عبور کنیم و قطعا یک تلنگر کوچک باعث می‌شود حیات سالن‌های خصوصی و تماشاخانه‌ها از بین برود. این حادثه امروز درحال رخ دادن است و باید تاکید کنم به‌طور عادی بهمن و اسفندماه همیشه بدترین ماه‌های تماشاخانه‌های خصوصی است که امسال بحران‌های بیشتری هم تجربه کرده‌ایم.»
او در پایان با اشاره به بارهای سنگینی که روی دوش بخش خصوصی در تئاتر است، می‌گوید: «ما نمی‌دانیم تا دو ماه دیگر چه بلایی بر سر ما می‌آید و باید منتظر بمانیم تا شاید دولت کاری کند. دولت پس از خصوصی شدن تئاتر خودش را کنار کشید و تنها نظاره‌گر مسائل شده است. امیدوارم شهرام کرمی و بچه‌های هنرهای نمایشی فکر و راهکاری برای این معضل‌ها کنند و کمک‌هایی را داشته باشند.»
ارزش تئاتر از نانوایی کمتر است
داود نامور، مدیر تماشاخته خصوصی نوفل‌لوشاتو به «فرهیختگان» می‌گوید: «تئاتر در فرهنگ ما جدی نیست و به هیچ عنوان تبدیل به یک نیاز واقعی نشده است. من همیشه مثالی درباره سوپرمارکتی‌ها و نانوایی‌ها می‌زنم. وقتی وجود یک نانوایی و یک سوپرمارکت در هر محله‌ای نیاز است و باید مایحتاج روزانه را از دست آنها بگیریم وجود یک سالن تئاتر و دیدن تئاتر هم نیاز است. فکر می‌کنم دوستان و مسئولان ما هنوز درست فکر نمی‌کنند و به اهمیت هنرهایی چون تئاتر واقف نشده‌اند پس ما را همیشه در حاشیه قرار می‌دهند.»
وی افزود: «دوستان فکر می‌کنند تئاتری‌ها و سالن‌دارها و هنرمندان نیازی به خوردن نان و غذا ندارند. اگر ما با مشکل مالی مواجه بشویم برای کسی مهم نیست، چون وظیفه ما فقط سرگرم کردن دیگران است و اصلا اهمیتی ندارد که آیا گشنه می‌خوابیم یا سیر! جالب است یک سالن تئاتر در حد یک تعویض روغنی و نانوایی اهمیت ندارد. به نظرتان کدام نانوایی و تعویض‌روغنی در این روزها بسته شده است؟ تئاتر آنقدر تاثیر بر روح و روان انسان‌ها می‌گذارد که می‌تواند زندگی جمعی و فردی مردم را بهتر کند.»
داود نامور با اشاره به اینکه امسال بدترین سال کار تماشاخانه‌های خصوصی بود، گفت: «روابط‌عمومی وزارت فرهنگ به هیچ عنوان به هیچ‌کسی خبر نمی‌دهد و به یک‌باره سالن‌ها را تعطیل می‌کند. من نمی‌دانم چرا سالن‌داران و مدیران را از پیش مطلع نمی‌کنند و افراد شاغل در صنف ما باید همزمان با مردم متوجه بشوند که تعطیلی در راه است و این‌گونه می‌شود که هیچ آمادگی مثبتی در کار نخواهد بود و همه‌چیز باعث ضرر می‌شود.»
این کارگردان و مدیر تئاتر با اشاره به اینکه کاری به مسائل سیاسی ندارد، گفت: «چرا تجمع در مترو و بازار و بازار میوه و تره‌بار ممنوع نشده است و فقط سالن‌های تئاتر و سینما را بستند؟! چرا در برابر داروخانه‌ها و نانوایی‌ها صف‌های طویل بسته شده ولی درشان باز است؟ اگر به ما هم می‌گفتند مراقبت ویژه کنید رعایت می‌کردیم و به مردم دستمال و ماسک و ژل ضد‌عفونی رایگان می‌دادیم. قشر تئاتری حواسش به همه‌چیز است و به همنوع خود احترام می‌گذارد. من با چشم خودم دیدم چند روزی بود کسی با دیگری دست نمی‌داد و حتی روبوسی هم نمی‌کرد و فاصله یک‌متری را هم رعایت می‌کردند.»
داود نامور با تاکید بر مشکلات و ضررهای مالی چند ماه اخیر گفت: «من فکر نمی‌کنم تا فروردین‌ماه دوام بیاوریم. به احتمال خیلی زیاد باید اعلام کنیم سالن نوفل‌لوشاتو به‌زودی تعطیل می‌شود، چون حضور ما برای دولت و مسئولان مهم نیست. ما به تئاتر کمک کرده و جای کمبودها را پر کرده‌ایم. اگر یک بار دیگر سالن‌های تئاتر را تعطیل کنند من دیگر نیستم چون با خودم که شوخی ندارم! زندگی و آبروی خودم را بیشتر از تئاتر دوست دارم. من هیچ حمایتی از طرف دولت نشدم و هیچ دلگرمی‌ای هم نداشتم. ما در جشنواره تئاتر فجر به دولت خیلی کمک کردیم ولی آنها هیچ اهمیتی به ما نمی‌دهند و مدام هم سالن‌های تئاتر را تعطیل می‌کنند.»
وی افزود: «با جرات به شما می‌گویم مجموعه فرهنگی و هنری نوفل‌لوشاتو چیزی بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان ضرر کرده است. ما نه‌تنها درآمدی نداشتیم بلکه از جیب‌مان پول گذاشتیم تا سالن سر پا بماند! ما در چند ماه اخیر فقط ضرر کردیم. ای کاش به فکر هنرمندان بودیم.»
* نویسنده: سید حسین رسولی، روزنامه‌نگار