به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، کشورهای انگلیس، آلمان و فرانسه با انتشار بیانیه‌ای در بروکسل، فعال‌شدن مکانیسم ماشه را تایید کردند. در مکانیسم ماشه به‌لحاظ حقوقی، ابتدا درخواست جلسات حل‌اختلاف خواهد شد و با قانع‌نشدن احتمالی اروپایی‌ها، نهایتا با ارجاع موضوع به شورای امنیت، تحریم‌های سازمان ملل باز خواهد گشت. در مکانیسم ماشه برجام، شورای امنیت درمورد قطعنامه ادامه لغو تحریم‌های ایران رأی‌گیری می‌کند. فقط کافی است یکی از سه کشور آمریکا، فرانسه یا انگلیس این قطعنامه را وتو و کنند و طی ۳۰ روز به تصویب نرسد، آنگاه به شکل خودکار، تمامی تحریم‌ها علیه ایران به کار می‌افتد. این روند ذیل بند ۳۶ و ۳۷ برجام این‌گونه تعریف شده که هر یک از طرف‌های برجام می‌توانند در‌صورتی‌که طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکرد، موضوع را در کمیته حل‌اختلاف مطرح کنند. این کمیته ۱۵ روز فرصت حل‌اختلاف دارد و اگر به نتیجه نرسد با ورود وزیران امور خارجه ۱۵ روز دیگر زمان وجود خواهد داشت. البته در اینجا امکان افزایش زمان رسیدگی نیز پیش‌بینی شده است.به‌طور همزمان امکان طرح شکایت در شورای مشاوران وجود دارد و آنها باید تا ۱۵ روز بعد نظر غیر الزام‌آور خود را ارائه کنند. چنانچه اختلافات در ۳۰ روز حل نشود؛ گام سوم، فرصت پنج‌روزه برای کمیته مشترک است که با کمک شورای مشاوران راه‌حلی بیابد. اما اگر همچنان اختلافات پابرجا باشد، طرفین می‌توانند تعهدات خود را به‌طور کامل یا گام‌به‌گام متوقف کنند و موضوع را با ۱۵ عضو شورای امنیت در میان بگذارند. در مرحله پنجم، پس از ارجاع موضوع به شورای امنیت، اعضای آن ۳۰ روز فرصت رأی‌گیری دارند تا بدون رأی وتوی اعضای دائم این شورا -آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین- قطعنامه به تصویب برسد. پس از این پنج مرحله، اگر شورای امنیت در مدت یک‌ماه قطعنامه‌ای صادر نکند، مکانیسم ماشه به‌کار می‌افتد و تحریم‌ها به‌طور خودکار بازمی‌گردند.
در این راستا، روزنامه «فرهیختگان» گفت‌وگویی با پروفسور پل پیلار، عضو پیشین شورای اطلاعات ملی آمریکا انجام داده که در ادامه می‌آید. پیلار از اساتید دانشگاه «جرج تاون» است و تاکنون مسئولیت‌های متعددی را برعهده داشته که از جمله آنها می‌توان به ریاست واحد تحلیل عملیات‌های سیا در شرق نزدیک، خلیج‌فارس و جنوب آسیا اشاره کرد. پیلار، سابقه حضور در شورای اطلاعات ملی آمریکا را به‌عنوان یکی از اعضای اصلی آن نیز دارد.
3 کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان مکانیسم حلوفصل اختلافات در برجام موسوم به مکانیسم ماشه را فعال کرده‌اند. آیا کار به شورای امنیت خواهد کشید یا مسائل مورد اختلاف حلوفصل خواهد شد؟
دولت‌های اروپایی می‌خواهند برجام یا چیزی شبیه به آن را حفظ کنند. آنها به‌دلیل تحریم‌ها علاقه‌ای به اعمال تحریم ندارند. آنها احتمالا امیدوارند که حرکت اخیر مانع از کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران شود. اروپایی‌ها احتمالا هنوز تصمیمی درمورد یک اقدام خاص فراتر از استناد به مرحله اول سازوکار حل‌اختلاف، اتخاذ نکرده‌اند و منتظر خواهند ماند تا ببینند ایران قبل از تصمیم‌گیری درمورد مراحل بعدی خود چگونه واکنش نشان می‌دهد. تا زمانی که مواضع ایالات متحده و ایران تا حد زیادی بدون تغییر باقی بماند، فرصت قابل توجهی برای مراجعه به شورای امنیت و اعمال مجدد تحریم‌ها وجود دارد حتی اگر این هدف اصلی اروپا نباشد.
بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس اعلام کرده باید توافق جدیدی جایگزین برجام شود. آیا تصور می‌کنید فرانسه و آلمان نیز خواهان کنار گذاشتن برجام و آغاز مذاکرات مجدد درخصوص بحث هسته‌ای ایران هستند؟
جانسون نسبت به سایر رهبران اروپایی به‌طور قابل توجهی همگام با ترامپ است. این مهم نشان‌دهنده میزان اشتراک سیاست جانسون با سیاست ترامپ است. ترامپ قبل از انتخابات اخیر انگلیس، آشکارا از جانسون حمایت کرد.
گرچه فرانسه و آلمان تحمل کمتری از جانسون نسبت به «توافق ترامپ» دارند، آنها مانند جانسون بدون تردید متوجه می‌شوند که در‌صورت وجود امید برای حل کل مساله هسته‌ای ایران تا زمانی که ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا باشد، باید توافقی منعقد شود که ترامپ بتواند به نام خود بزند و ادعا کند این توافق بسیار بهتر از برجام است. چنین ادعاهایی به معنای این نیست که چنین توافقی درواقع باید بسیار متفاوت از برجام باشد.
یک مقام وزارت خارجه روسیه به رسانه‌ای روسی گفته است مسکو، آغاز مکانیسم حل‌اختلاف برجام را غیرقابل قبول می‌داند و اقدام‌های تروئیکای اروپایی را که با اهداف و روح توافق هسته‌ای در تضاد است، قبول نمی‌کنیم. ارزیابی شما از موضع روسیه چیست؟
روسیه همیشه از برجام به دو دلیل حمایت کرده است: ارزش منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، توافقنامه و جلوگیری از پیچیده‌شدن بی‌رویه روابط دو‌جانبه خود با ایران. روسیه به‌طور مکرر به مردم یادآوری می‌کند که بن‌بست فعلی که در روابط ایران و آمریکا وجود دارد به این دلیل است که ایالات متحده آمریکا به‌طور یکجانبه، نه ایران، از این توافقنامه خارج شد. روسیه احتمالا با اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران مخالف است، اما با توجه به فرآیند مکانیسم ماشه، روسیه ممکن است نتواند مانع چنین تحمیل مجددی شود اگر موضوع به شورای امنیت برسد.
فرض کنیم ایران هم قبول کرد و مذاکره مجدد هسته‌ای صورت گرفت، چه تضمینی وجود دارد که آمریکا و کشورهای اروپایی به توافق جدید پایبند باشند؟
هیچ تضمینی وجود ندارد. دولت‌ها تا زمانی که توافق‌ها را به نفع خود می‌بینند، به پیروی از آنها ادامه خواهند داد. به‌عبارت دیگر تا زمانی که دلایلی که باعث شده دولت‌ها در ابتدا توافقنامه را امضا کنند، هنوز وجود داشته باشد. اگر توافق جدیدی با ترامپ منعقد شود او دلیل خوبی برای پیروی از آن خواهد داشت زیرا او می‌تواند آن را ماحصل تلاش خود بداند. اگر فردی دموکرات سال آینده رئیس‌جمهور آمریکا شود، سپس پیروی ایالات متحده آمریکا از توافقنامه‌ها کمتر نگران کننده می‌شود.
به‌نظر می‌رسد اروپا توان تصمیم‌گیری مستقل از آمریکا را ندارد و عدم راه‌اندازی اینستکس که بخش کوچکی از تعهدات آنهاست هم با شکست مواجه شد. آیا این موضوع پرستیژ آنها را زیر سوال نمی‌برد؟
اروپایی‌ها از ناتوانی خود در مقابله با اعمال فشار اقتصادی آمریکا به‌گونه‌ای آگاه هستند که به‌معنای جنگ اقتصادی نه‌تنها علیه ایران، بلکه علیه هر کشوری است که می‌خواهد با ایران تجارت کند. مشکل اینقدر نیست که دولت‌ها نتوانند به‌طور مستقل تصمیم بگیرند، بلکه دولت‌ها قادر به کنترل تاثیر تحریم‌های ایالات متحده آمریکا بر تصمیمات در بخش خصوصی نیستند.