به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، نانو، حوزه گسترده‌ای است که کاربردهای زیادی دارد و شاید در برخی قسمت‌ها به کار گرفته شود که تصورش را هم نکنید. رنگ‌سازی یکی از بخش‌هایی است که در آن نانو می‌تواند بسیار موثر واقع شود و کیفیت و استانداردهای رنگ‌های تولیدی را تا حد زیادی افزایش دهد. یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های صنعتی رنگ‌سازی در کشور، شرکت تولیدی و صنعتی گوهرفام است که با دامنه فعالیت گسترده‌ای که دارد، توانسته 10 درصد بازار رنگ‌سازی کشور را از آن خود کند. یکی از فعال‌ترین حوزه‌های رنگ‌سازی در این کارخانه به تولید رنگ‌های مخصوص هواپیما مربوط می‌شود که در این زمینه حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و از بین سه کارخانه‌ای که در تولید رنگ هواپیما در کشور فعالیت می‌کنند، نخستین کارخانه فعال در این زمینه است. مانند بسیاری از کارخانه‌های صنعتی که خارج از تهران واقع شده‌اند، کارخانه گوهرفام هم در خارج شهر و در جاده قدیم کرج به سمت قزوین قرار دارد، با سالن‌ها و سوله‌های متعددی که در هر کدام از آنها کارهای مختلفی در زمینه تولید رنگ انجام می‌شود.
این کارخانه از سال 1368 تاکنون سرپاست و جمعی از مدیران باتجربه صنایع که سال‌ها در حوزه رنگ‌سازی و پوشش‌های صنعتی کار کرده‌اند، دور هم جمع شده‌اند تا مشکلی از صنعت کشور را حل کنند و بتوانیم در این حوزه به خودکفایی برسیم. این کارخانه در زمینی به وسعت 20 هزار مترمربع واقع شده که 12 هزار مترمربع از آن را سالن‌های تولید و بخش انبار به خود اختصاص داده‌اند. سالن‌های مختلف این کارخانه شامل سالن‌های تولید رنگ مایع، رنگ پودری، لاک، رنگ پلاستیزول، فسفاته، چربی‌گیر و رزین‌سازی است. این شرکت دانش‌بنیان برترین کارخانه تولید رنگ هواپیما در کشور است، مجهز به بزرگ‌ترین و بهترین آزمایشگاه‌های کنترل کیفی و تحقیقاتی است و همچنین در چهاردهمین دوره برترین شرکت‌های فناور نانو در سال 1397 رتبه برتر را به دست آورد.
تولیدات رنگی شرکت
قره‌داغی، مدیر شرکت تولیدی و صنعتی گوهرفام درباره فعالیت‌های این شرکت گفت: «تولیدات شرکت متنوع است و در زمینه‌های مختلف محصولاتی را تولید کرده‌ایم. پوشش‌های تعمیراتی، پوشش‌های مناسب جهت صنایع فولاد، پوشش‌های کف شامل اپوکسی و پلی‌اورتان، پوشش‌های ترافیکی که به‌طور سفارشی تولید می‌شوند، رنگ هواپیما شامل رویه پلی‌اورتان و آسپراپوکسی و... ، پوشش‌های پودری جهت صنایع مختلف، پوشش‌های پلاستیزول (پوشش ضخیم پلاستیکی) و عایق‌های زیر بدنه، پوشش‌های فسفاته، چربی‌گیر، پوشش‌های کویل، پوشش‌های رنگی صنعتی، رنگ‌هایی برای صنایع فولاد، رنگ‌هایی برای صنایع پلاستیکی و تولید رزین، پوشش‌های ساختمانی، صنعتی حفاظتی و تولید رزین‌های صنعتی جزء تولیدات ماست که در صنایعی چون تولیدات صنعتی، پلاستیکی، خودروسازی، پلاستیزول و هواپیمایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.» به گفته او، پوشش‌های پودری یکی از برترین محصولات تولیدشده در این کارخانه است، به‌طوری که ظرفیت تولید این نوع رنگ سالانه چیزی بالغ بر 600 تن است که شرکت گوهرفام را جزء تولیدکنندگان برتر حوزه رنگ پودری قرار داده است.
شرکت گوهرفام تولید پوشش‌های فولاد مبارکه را هم برعهده دارد.مدیر این شرکت دانش‌بنیان با اشاره به محصولات مختلفی که در این کارخانه تولید می‌شوند، از تاییدیه‌هایی نام برد که در سال‌های فعالیت موفق به اخذ آنها شده‌اند و همین عوامل باعث شده یکی از برترین شرکت‌های رنگ‌سازی در کشور محسوب شوند. تاییدیه اتحادیه اروپا CE برای رنگ‌های ساختمانی؛ تاییدیه IATF رنگ و پوشش‌های خودرویی، تاییدیه از سازمان هواپیمایی کشور برای رنگ‌های هواپیمایی، تاییدیه از پژوهشگاه نیرو و نفت برای رنگ‌های صنعتی، استاندارد ملی ایران برای رنگ‌های ساختمانی، تاییدیه نانومقیاس برای رنگ‌های صنعتی، هواپیمایی و پلاستیزول‌ها و تاییدیه دانش‌بنیان برای محصولات واحد پلاستیزول، از جمله تاییدیه‌هایی است که این شرکت دریافت کرده است.
قره‌داغی در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به اهمیت تولید تاکید کرد: «تولید سود بسیار خوبی دارد. شاید همیشه نتوان با صنایع دیگر رقابت کرد اما هیچ‌صنعتی به اندازه تولید سودآور نیست. حوزه رنگ و رزین وابستگی زیادی به نیروی انسانی متخصص دارد که به واسطه آن می‌توان در تولید محصولاتی باکیفیت و قابل رقابت با نمونه‌های خارجی موفق بود.» به گفته مدیر این شرکت، تمام اتوبوس‌های اسکانیا که در ایران وجود دارند، با رنگ‌های این شرکت دانش‌بنیان پوشش داده شده‌اند.
اولین تولیدکننده رنگ‌های هواپیمایی در کشور
شرکت دانش‌بنیان گوهرفام به‌عنوان یکی از شرکت‌های پیشگام و برتر در زمینه تولید رنگ‌های هواپیما، در حال حاضر، 10 درصد صنعت رنگ هواپیمایی کشور را در اختیار و در نظر دارد محصولات دیگری را هم اضافه کند. به گفته مدیر شرکت، با قیمتی که ما رنگ‌های تولیدی را به مشتریان خود ارائه می‌دهیم، شرکت‌های خریدار می‌توانند رنگ‌ها و پوشش‌ها را در مقایسه با محصولات خارجی بین پنج تا هشت برابر ارزان‌تر خریداری کنند که در نتیجه صرفه‌جویی ارزی قابل‌توجهی برای کشور به دنبال دارد.صنعت رنگ هواپیما از صنایع حساسی است که کارخانه‌های تولیدکننده این محصول باید استانداردهای متعددی را پشت سر بگذارند تا رنگ تولیدشده بتواند به‌عنوان پوشش روی هواپیما مورد استفاده قرار گیرد.
معمولا رنگ‌های شرکت گوهرفام تاییدیه‌های لازم را از طرف سازمان هواپیمایی کشوری دریافت می‌کنند. طبق این استانداردها، رنگ‌هایی که برای رویه هواپیماها به کار می‌روند باید ویژگی‌های خاصی چون دوام بسیار زیاد، مقاومت بالا در برابر سایش با هوا و تحمل تغییرات دمایی را داشته باشند. هواپیما با خروج از جو و به دلیل قرار گرفتن در فشار و سرعت بالا معمولا با تغییرات آب و هوایی زیادی مواجه می‌شود و بیشتر رنگ‌های تولیدشده برای پوشش هواپیما باید بتوانند دمایی تا منفی 60 درجه سانتی‌گراد را هم تحمل کنند. این شرکت دانش‌بنیان کار صادرات را هم در کنار فروش داخل دنبال می‌کند که بیشترین خریداران آن، عمان، عراق، سوریه و تاجیکستان هستند. این شرکت دانش‌بنیان با شرکت‌های هواپیمایی مختلفی چون ماهان، ایران‌ایر، ایران‌ایرتور، قشم و... کار می‌کند و رنگ موردنیاز برای هواپیما را برای آنها تولید می‌کند.
ویژگی‌های فناوری نانو در رنگ هواپیما
یکی از ویژگی‌هایی که رنگ‌های استفاده‌شده در هواپیماها باید داشته باشند، خاصیت ضدشُر‌گی است. با توجه به اهمیت این مساله، تولیدکنندگان شرکت گوهرفام با استفاده از فناوری نانو و ترکیبات نانویی به کار رفته در این رنگ‌ها، خاصیت ضد شر‌گی به آن داده‌اند. درواقع، با افزودن ترکیبات نانویی به رزین، غلظت آن را بالا می‌برند که در نتیجه خاصیت شر‌گی رنگ کاهش می‌یابد و چسبندگی‌اش را به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهد. علاوه‌بر این، خاصیت ضدسایش نیز از دیگر ویژگی‌های این قبیل رنگ‌ها محسوب می‌شود. فناوری نانو همواره قابلیت‌های بسیار خوبی را در محصولات تولیدشده ایجاد می‌کند و در تولید رنگ‌های هواپیمایی هم علاوه‌بر اینکه در سبک‌سازی بدنه هواپیما تاثیر دارد، وزن آن را کمتر می‌کند و نقش بسزایی نیز در کاهش مصرف سوخت هواپیما دارد.
صرفه‌جویی ارزی با رنگ داخلی
به گفته قره‌داغی، رنگ‌های هواپیما که شرکت گوهرفام تولید می‌کند صددرصد قابل رقابت با رنگ‌های خارجی هستند. اما در سایت جهانی که رتبه‌بندی کشورهای تولید رنگ در آن درج شده است متاسفانه ایران جایی در این رده‌بندی ندارد. طبق این رتبه‌بندی، کشورهایی که بالای 100 میلیون دلار فروش داشته باشند، حضور دارند. در دنیا بالغ بر ۱۵۰ میلیارد دلار رنگ، رزین و چسب به فروش می‌رسد. فروش رنگ در کل کشور بالغ بر یک میلیارد دلار است. در این میان، به‌طور تخمینی، سالانه حدود 10 میلیون دلار صرف واردات رنگ هواپیمایی در کشور می‌شود با تولید رنگ هواپیمایی توسط این شرکت، حدود یک‌میلیون دلار ارز صرفه‌جویی می‌شود.
قره‌داغی درباره سودآوری تولید رنگ این شرکت گفت: «سال‌ها پیش شرکت بین 25 تا 30 میلیارد تومان فروش داشت اما با توجه به استفاده از فناوری‌های نوین چون نانو، امسال توانستیم میزان فروش را به 160 میلیارد تومان افزایش دهیم و امیدواریم با روند رو به رشدی که در پیش داریم، این مقدار را به 200میلیارد تومان برسانیم.» این شرکت روزانه و در یک شیفت‌کاری، تا 30 تن ظرفیت تولید رنگ دارد که بسته به تنوع و نیازی که وجود دارد، تولید صورت می‌گیرد.
روی ویژگی‌های UV رنگ کار می‌کنیم
یکی از قسمت‌های مهم کارخانه تولید رنگ، آزمایشگاه رنگ مایع است که بعد از تولید رنگ، آزمایش‌ها و تست‌های لازم روی آن صورت می‌گیرد. گلاره دائمی، سرپرست آزمایشگاه رنگ مایع این شرکت دانش‌بنیان گفت: «زمانی که درخواست جدیدی به شرکت داده می‌شود، فرمول خاص آن بسته می‌شود، مواد اولیه را درخواست می‌کنیم و بعد از انجام تست‌های مربوط، در اختیار مشتری قرار می‌گیرد تا «تست در خط مشتری» هم انجام شود که از نظر استانداردهای لازم مورد اطمینان باشد. بعد از گرفتن تاییدیه خط، رنگ وارد خط تولید می‌شود. بعد از تمام تست‌هایی که روی رنگ‌ها انجام می‌شود و در اختیار مشتری قرار می‌گیرد، محصول را بین سه تا پنج سال گارانتی می‌کنیم.»
استانداردسازی رنگ‌های هواپیما ویژگی‌های خاصی دارد. به‌عنوان مثال، رنگ هواپیما باید بتواند تنش‌های دمایی بسیار بالا را در ارتفاع‌های زیاد تحمل کند. علاوه‌بر این، مقاومت نسبت به روغن از دیگر ویژگی‌هایی است که خاص رنگ‌های هواپیماست. معمولا آشیانه‌های هواپیما استاندارد محیطی لازم را برای رنگ‌آمیزی هواپیما ندارند و به همین دلیل احتمال پاشش رنگ روی آن وجود دارد که درنهایت باعث می‌شود رنگ روی بدنه هواپیما شُره کند. به گفته سرپرست آزمایشگاه، این مشکل را با افزودن ترکیبات نانویی از بین بردیم به طوری که توانستیم میزان شره و خاصیت رئولوژی رنگ را کنترل کنیم.
او ادامه می‌دهد: «به‌تازگی هم روی ویژگی UV رنگ کار می‌کنیم که بتوانیم رنگ‌های هواپیما را به‌گونه‌ای مقاوم‌سازی کنیم که در شرایط جوی بتواند مقاومت به UV خوبی داشته باشند.»
به‌طورکلی، صنعت رنگ هواپیما در کشور، بازار محدودی دارد و علاوه‌بر آن، آزمایش‌هایی که روی رنگ‌ها انجام می‌شود هزینه‌‌های بالایی دارند و در کنار آن، نیروی انسانی ماهر محدودی داریم که موانعی در مسیر پیشرفت صنعت رنگ در کشور محسوب می‌شود. اگر زمان طولانی اخذ تاییدیه‌های رنگ را به‌ویژه برای صنعت رنگ هواپیما به این موانع اضافه کنیم، شرایط را برای اعتماد مشتری و خرید از داخل کمتر می‌کند.
* نویسنده: ندا اظهری، روزنامه‌نگار