به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، در همین زمان که من این سطور را برای شما می‌نویسم، چند روز از وقوع سیل در سیستان و بلوچستان گذشته است و گزارش‌ها حاکی از آن است که وضعیت بحرانی مردم پس از چند روز تغییر چندانی نداشته است. گستردگی مناطق و روستاها از یکدیگر وضعیت را بدتر کرده است و کارها چنانکه باید با سرعت پیش نمی‌رود. هرچند وجه خوشبینانه ماجرا این است که با اطلاع‌رسانی‌های صورت‌گرفته میزان تلفات افزایش پیدا نکرده، اما تداوم این وضعیت بحرانی در کنار کندی عملیات امدادرسانی ازجمله معضلاتی است که باید برای آن فکری کرد. شاید برای شما این سوال ایجاد شود که چرا با وجود پیش‌بینی 110 میلیمتر بارندگی در جنوب سیستان و بلوچستان و تمهیدات پیش‌بینی‌شده در این زمینه، تا این میزان خسارت به این استان وارد شده است که در جواب باید گفت سامانه بارشی در این مناطق تقریبا چندبرابر میزانی بود که اعلام شده بود و نتیجه عدم پیش‌بینی درست، سرریز شدن سدهای جنوب استان و زیرآب رفتن منازل مسکونی در شهرها و روستاها بود.
آخرین وضعیت سیل در سیستان از زبان مسئولان
رضا اردکانیان، وزیر نیرو اعلام کرده است: «امسال حدود 40 برابر سال قبل در سیستان و بلوچستان بارندگی داشتیم و 1.5 میلیارد مترمکعب آب شیرین پشت پنج سد استان ذخیره و سرریز شده‌اند.» وضعیتی که بیانگر بحرانی بودن وضعیت سیل در این منطقه است. با قطع شدن ارتباط‌های مواصلاتی و مخابراتی هیچ‌کس از اوضاع مردم منطقه خبر نداشت تا اینکه پس از24 ساعت توجه مردم به این موضوع معطوف شد و حالا مسئولان یکی پس از دیگری برای بازدید به این استان سفر می‌کنند. هرچند با توجه به کمبود هلی‌کوپتر و نیاز مبرم به حضور نیروهای امدادی در این منطقه، امیدواریم حضور مسئولان خود مانعی بر امدادرسانی در منطقه نبوده و حضورشان موثر باشد.
براساس اعلام مسئولان تاکنون نزدیک به 613میلیاردتومان خسارت به بخش کشاورزی و ۳۳۲میلیارد تومان خسارت به بخش زیرساخت‌های شهری وارد شده که هرچه زودتر باید به وضعیت این مردم رسیدگی شود. شرایط بحرانی به حدی وخیم است که برای مثال از ۳۲۷ روستای تحت‌پوشش شبکه بهداشت چابهار،۱۲۰ روستا در محاصره آب و نیازمند مواد غذایی و بهداشتی هستند.
پیرحسین کولیوند، رئیس سازمان اورژانس کشور با بیان اینکه مردم مناطق سیل‌زده نیاز مبرم به امدادرسانی و توزیع اقلام امدادی دارند، گفت: «بسته بودن راه‌ها نباید مشکلی در ارائه خدمات ایجاد کند.»
همچنین مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان در این ارتباط می‌گوید: «امدادرسانی هوایی با 6 هلی‌کوپتر آغاز شده و اقلام امدادی از طریق هواپیما به فرودگاه کنارک رسیده است و حدود ۳۰۰۰ نفر از سیلاب نجات پیدا کرده‌اند.»
وی افزود: «به ۳۵۲ خانوار اسکان اضطراری داده شده و برق ۴۶۳ روستا از ۵۵۳ روستا وصل شده و شبکه آب ۲۱ روستا از ۲۴۵ روستایی که شبکه آبرسانی‌شان قطع شده بود، وصل شد. بنابر آخرین گزارش‌ها به 2500 واحد مسکونی منطقه درگیر با سیلاب آسیب جدی وارد شده است.»
فرماندار دلگان هم با وخیم دانستن وضعیت بحرانی این استان می‌گوید: «با توجه به اینکه چند روز از وقوع بارش‌های سنگین و سیلاب و زیر آب رفتن شهرها و مناطق روستایی دلگان می‌گذرد، باید بگوییم عمق فاجعه و خسارات مردم دلگان در سیل اخیر بالاست، بنابراین به‌شدت نیازمند اقلام گرمایشی و پوشاک و مواد خوراکی هستیم.»
محمداسماعیل مطلق، مشاور معاون بهداشت در مدیریت کاهش خطر بلایای وزارت بهداشت در رابطه با آخرین اقدامات وزارت بهداشت در مناطق سیل‌زده سیستان و بلوچستان می‌گوید: «خوشبختانه تمهیدات لازم اندیشیده شده و تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر اپیدمی بیماری واگیر ناشی از سیل، در این مناطق اعلام نشده است. کل جمعیت آسیب‌دیده ۹۳۰ روستای تحت‌پوشش دانشگاه علوم‌پزشکی ایرانشهر بالغ بر ۲۵۰هزار نفر هستند. 264 روستای محاصره‌شده در آب جمعیتی بالغ بر ۸۲۰۰ نفر دارند و ارتباط مواصلاتی 646 روستا با جمعیت بالغ بر ۱۶۸ هزار نفر هم قطع شده است.»
امدادرسانی‌هایی که جوابگو نیست
رسول راشکی، مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر سیستان و بلوچستان از امدادرسانی به ۳۴۲۸ آسیب‌دیده از بارندگی‌های چند روز اخیر در استان توسط نجات‌گران جمعیت هلال‌احمر این استان خبر داده و می‌گوید: «در این مدت ۹۸۶ روستا در شهرستان‌های خاش، نیکشهر، دلگان، میرجاوه، هیرمند، سراوان-فنوج-سرباز، کنارک، ایرانشهر- چابهار، سیب و سوران و زاهدان دچار سیلاب و آبگرفتگی شده‌اند. ۱۱۴۴ نفر از آسیب‌دیدگان و متاثران از سیل در ۲۵۲ دستگاه چادر این جمعیت اسکان یافته‌اند. ۵۰۹ تخته موکت، ۱۰۵۸ تخته پتو و ۲۹۶۱ کیلوگرم نایلون، اقلامی بودند که برای اسکان اضطراری توزیع شد و مورد استفاده قرار گرفت. بیش از ۱۱۰۰ کنسرو، ۱۳۰ بسته غذایی ۷۲ ساعته، همچنین اقلام ضروری دیگر ازقبیل برنج، روغن، چای، قند و شکر، حبوبات و وسایل گرمایشی بین سیل‌زدگان توزیع شده است.»
با وجود این، فعالان رسانه‌ای که در استان وجود دارند، اعلام می‌کنند که به علت کمبود هلی‌کوپتر و کند بودن عملیات امدادرسانی وضعیت چندان مساعد نیست و عملا باید فکری اساسی برای این مساله کرد. هرچند بخش عمده امدادرسانی‌ها برعهده سپاه است.
قاسم حسن‌زاده، مسئول روابط‌عمومی قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه از حضور ۶۰۰ نفر از رزمندگان قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه مشغول امدادرسانی در مناطق سیل‌زده خبر داده و می‌گوید: «از شروع آبگرفتگی در پی بارش‌های اخیر در جنوب استان سیستان و بلوچستان از همان ساعات اولیه کار خدمات‌رسانی به سیل‌زدگان را آغاز و در گام اول با اعزام سه فروند هلی‌کوپتر ترابری، 35 دستگاه ماشین‌آلات مهندسی و به‌کارگیری 600 نفر از رزمندگان قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه کار امدادرسانی شروع شده است. تاکنون 10 هزار بسته غذایی معیشتی، 50 هزار قوطی کنسرو و آب‌معدنی و پنج هزار تخته پتو در بین سیل‌زدگان توزیع کرده و در ادامه روند امدادرسانی هزار سری لوازم‌خانگی درحال توزیع است. قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه با راه‌اندازی چهار مرکز پخت غذا در شهرستان‌های چابهار و کنارک پخت غذای گرم را از روز شنبه شروع کردند که در هر وعده 50 هزار پرس غذا بین سیل‌زدگان توزیع می‌شود. این غذاها به وسیله هلی‌کوپتر در روستاهای گرفتار در سیلاب توزیع می‌شوند و تاکنون 200 روستا را تحت‌پوشش قرار داده شده است.»
روایت‌های فعالان رسانه‌ای از وضعیت سیستان
این روزها حتما روایت‌های مختلفی را از سیل سیستان و بلوچستان شنیده و دیده‌اید اما تصمیم گرفتیم روایت فعالان رسانه‌ای حاضر در منطقه را بشنویم. در همین راستا روایت‌های مختلفی را از چند فعال رسانه‌ای در سیستان‌وبلوچستان گرفتیم؛ روایت‌هایی که در عین غم‌انگیز بودن، مناعت‌طبع این مردم را به ذهن همگان یادآوری می‌کند.
در سیستان‌وبلوچستان نیازمند بسیج ملی هستیم
نوید برهان‌زهی، فعال رسانه‌ای در استان سیستان‌وبلوچستان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «سامانه بارشی شدیدی از روز جمعه 20دی‌ماه در استان سیستان‌وبلوچستان شروع به باریدن کرد که از یک هفته تا 10روز قبل از آن در رابطه با این بارش گفته شده بود که کل استان را دربرخواهد گرفت. در پی این اتفاق ارتباط بسیاری از روستاها با شهر قطع شد. روستای دلگان با خسارت‌های بسیاری روبه‌رو شد و هم‌اکنون هم به گفته فرماندار این منطقه، یکی از کانون‌های بحران، این روستا است که اوضاع مردم در آن بحرانی است و مردم نیاز به وسایل گرمایشی، پتو و دیگر اقلام دارند. در شهر نیکشهر تا صبح روز دوشنبه اوضاع بسیار وخیم بود، اما از عصر روز گذشته کمی بهتر شده است و مردم در حال بازکردن جاده‌های آن هستند تا کمک‌ها را به دست افراد برسانند.
شهر بنت اولین مکانی بود که یک مقام دولتی به آنجا رسید و آذری جهرمی، وزیر جوان دولت پس از پنج روز به این نقطه آمد، اما من از رسیدن کمک‌ها به این منطقه اطلاع ندارم. ارتباط شهر و روستا در این چند روز قطع بوده است و نزدیک به 15هزار نفر هیچ ارتباطی نداشتند و نیاز مبرم به هلی‌کوپتر داشتیم. در شهر قصرقند تا صبح روز سه‌شنبه ارتباط تمامی روستاهای این منطقه با شهر قطع شده بود و مسئولان استانی هم اعلام می‌کردند هیچ اطلاعی از آنها نداریم. در شهر زرآباد هم اوضاع به همین صورت وخیم است و بارندگی شدیدی در این منطقه صورت گرفته است. بیشترین صیفی‌جات ایران در این منطقه تولید می‌شود و تنها منطقه ایرانی که در آن موز به عمل می‌آید، در همین خطه بود که به‌طور کامل زیر آب رفته است. در اوج بارندگی 6 روستای این منطقه را تخلیه کردند. در شهر دشتیاری چند روستا زیر آب رفته و جاده اصلی نابود شده است.
فرماندار چابهار در ارتباط با کمک به منطقه دشتیاری اعلام کرده که نیازمند پنج هلی‌کوپتر هستیم تا بتوانیم تنها این منطقه را امدادرسانی کنیم، چون اوضاع بسیار وخیم است. متاسفانه کلیپی از وضعیت امدادرسانی در منطقه دیدم که کمک‌های مردمی را به سمت مردم پرت می‌کنند. این در شأن مردم نجیب استان سیستان‌وبلوچستان نیست. بسیاری از کمک‌ها داخل آب می‌افتد که مردم باید جان‌شان را به خطر بیندازند تا بتوانند از کمک‌های امدادی بهره‌مند شوند. با این وضعیت کمک نکنند بهتر است. نیروهای امدادی در منطقه حضور دارند، اما به حدی وضعیت بحرانی در منطقه وجود دارد که بسیج ملی نیاز داریم تا بتوانیم این اوضاع آشفته را سامان بدهیم. روز گذشته رئیس مجلس به استان سیستان‌وبلوچستان سفری داشتند که یک مجتمع آب‌رسانی را که واقعا نیاز مردم است، افتتاح کنند. ایشان حتی یک هلی‌کوپتر را در اختیار گرفتند؛ آن هم در شرایطی که هلی‌کوپترها محدود است و برای امدادرسانی، به آن کاملا نیاز داریم.»
مناعت طبع سیستانی‌ها مثال‌زدنی است
در همین رابطه روح‌الله خسروی، فعال رسانه‌ای دیگری که در استان سیستان‌وبلوچستان حضور دارد،به ما گفت: «مساله مهم در این استان، گستردگی و وسعت استان است و روستاها با یکدیگر فاصله بسیاری دارند. برخلاف سیل پلدختر لرستان، مشکل آبگرفتگی در داخل منازل مسکونی است و نکته جالب برای من، مناعت طبع مردم این استان در قضیه سیل است که در هریک از استان‌ها وقتی هلی‌کوپترهای امدادی به استان می‌رسیدند، مردم سیل‌زده دورتادور آن را می‌گرفتند تا زودتر کمک‌های امدادی را دریافت کنند، اما در این استان یک نفر از طرف مردم به طرف هلی‌کوپترهای امدادی می‌آید و از امدادگران برنامه‌شان را می‌پرسد و حتی از دریافت برخی کمک‌های امدادی مردم خودداری می‌کنند و درخواست دارند که آنها را به روستاهای دیگری که وضعیت بدتری دارند، برسانند. مساله دیگر هم اینکه هلی‌کوپترها در همه نقاط نمی‌توانند فرود آیند و ما با این مشکل هم مواجه هستیم که حتی مکانی مناسب برای فرود آمدن هلی‌کوپترهای امدادی در مناطق وجود ندارد.»
انسجامی بین نیروهای امدادی وجود ندارد
رامین بختیاری، دیگر فعال رسانه‌ای هم از وضعیت منطقه سیستان‌وبلوچستان این‌گونه گزارش می‌دهد و به «فرهیختگان» می‌گوید: «تمامی راه‌های این استان بسته شده و تنها از طریق هوایی می‌توان به مردم کمک کرد. در شرایط فعلی در برخی مناطق آب فروکش کرده است و گروه‌ها در حال ارزیابی خسارت‌ها هستند تا ببینند چه اقداماتی را در رابطه با استان‌ها باید انجام دهند. بین گروه‌های امدادی انسجام جدی دیده نمی‌شود و عملا یک فرماندهی قوی در منطقه وجود ندارد. گستردگی مناطق در استان سیستان‌وبلوچستان کار را پیچیده‌تر کرده است. شهرستان‌های زرآباد، دلگان، تیاری، کلان، بنت و غنوج ازجمله مناطقی هستند که وضعیت بحرانی دارند. از گروه‌های هلال‌احمر و سپاه در منطقه حضور دارند، اما حجم کار برعهده سپاه است. هنوز از تعداد تلفات اطلاعی نداریم.»
* نویسنده: الهه قاسمی، روزنامه‌نگار