به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، انگار کشمکش‌ها و حواشی پیرامون انتقال آب در کشور ما تمامی ندارد. یک روز خبر انتقال آب در جنوب و مرکز ایران را می‌شنویم و از اثرات آن بر زندگی مردم مبدا و مقصد می‌نویسیم، از خوزستان و بلایی که انتقال آب بر سر کارون و دز و... آورد و از بلایی که انتقال آب به سر چهارمحال و بختیاری، دریای عمان و... آورد، ناگهان حین همین ماجراها خبری به گوش می‌رسد که راهی که در جنوب و مرکز کشور رفته شد، حالا به شمال رسیده و منتفعان ماجرای انتقال آب، چشم به دریای خزر دوخته و قصد خوزستان کردن مازندران و گیلان را دارند، البته آن هم نه برای کسب آورده اقتصادی یا حتی زیست‌محیطی، به گفته خیلی از کارشناسان و فعالان محیط‌زیست، صرفا به خاطر یک فعل و خودنمایی سیاسی! روزنامه ایران، ارگان رسمی دولت را می‌خواندم که گفت‌وگوی خبرنگار این روزنامه با عیسی کلانتری، وزیر جهاد کشاورزی سال‌های گذشته و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست فعلی برایم جلب‌توجه کرد. ماجراهای بعد از گرانی بنزین و شلوغی‌های اخیر و ماجرای خوزستان و ماهشهر و... باعث شد داستان انتقال آب که به کرات در همین روزنامه در ارتباط با آن نوشتیم به فراموشی سپرده شود، اما صحبت‌های کلانتری دوباره پرونده قدیمی و کهنه انتقال آب را باز کرد. گفت‌وگوی جالبی بود، اظهارات و استدلال‌های کلانتری قابل‌تامل و توجه است، سخنانی که وقتی بخشی از آن را با برخی کارشناسان درمیان گذاشتم، از تعجب حتی حاضر نشدند حرفی بزنند و صرفا به گفته‌های رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، خندیدند! خلاصه مرور بعضی از اظهارنظر‌ها و دریافت بازخورد کارشناسان و فعالان محیط‌زیست نسبت به آن خالی از لطف نیست. خصوصا وقتی پای ده‌ها هزار میلیارد هزینه از بیت‌المال و نابودی هکتار‌ها جنگل و منابع طبیعی درمیان باشد و کسی هم ککش نگزد که در آینده چه بلایی بر سر شمال کشور خواهد آمد و این اندک پوشش گیاهی باقی مانده چه سرنوشتی را خواهد داشت.
اظهارات عجیب کلانتری در گفت‌وگو با روزنامه رسمی دولت
عیسی کلانتری در توجیه طرح انتقال آب از دریای خزر به سمنان به موضوعات مختلفی اشاره می‌کند، مثلا در جایی از گفت‌وگو در ارتباط با اینکه این طرح ارزیابی زیست‌محیطی ندارد، می‌گوید: «ببینید این طرح ارزیابی زیست‌محیطی دارد. مجوز زیست‌محیطی آن را دولت احمدی‌نژاد داد. مجوز انتقال آب آن را هم دولت آقای خاتمی صادر کرده است.» یا جای دیگر در اظهارنظری عجیب در پاسخ به این سوال که در اجرای این طرح درختی قطع نمی‌شود؟ می‌گوید: «ببینید یک پاسگاه هم در مسیر شمال بسازید بالاخره دو درخت قطع می‌شود. حداکثر مقدار درختی که قطع می‌شود حدود 40هکتار است. آنهایی که مدعی قطع این جنگل‌ها هستند، باید بدانند وسعت جنگل‌های هیرکانی اوایل انقلاب 3.5 میلیون هکتار بود، الان کمتر از 1.6 میلیون هکتار است. یعنی نزدیک به دومیلیون هکتار در این 40 سال جنگل هیرکانی قطع شده است.»
کلانتری در توجیه نابودی 40هکتاری جنگل‌های هیرکانی هم می‌گوید: «طبق تفاهمات ما با وزارت نیرو، هر هکتار درختی که به ناچار برای یک سد یا یک مسیر قطع می‌شود، 10 برابر آن را باید وزارت نیرو درخت بکارد. پنج سال هم آنها را نگهداری کند و بعد تحویل سازمان جنگل‌ها بدهد. یعنی به فرض اگر این 40هکتار بریده شود چون معلوم نیست بریده شود یا خیر وزارت نیرو باید 400 هکتار جنگل احداث کند!»
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در ادامه و با توجه به مقرون به‌صرفه بودن اجرای چنین طرحی می‌گوید: «این پروژه از نظر زیست‌محیطی مشکلی ندارد، ولی از نظر اقتصادی مقرون به‌صرفه نیست.» اینها بخشی از اظهارات عیسی کلانتری با روزنامه ایران بود که وقتی در گفت‌وگو با مدیران سابق سازمان محیط‌زیست و فعالان محیط‌زیست با سایر افعال و اظهارات رئیس فعلی سازمان حفاظت محیط‌زیست مقایسه می‌کنیم به تناقضات جالبی برمی‌خوریم. تناقضات و اظهارات عجیبی که به خوبی وضعیت وخیم مدیریت زیست‌محیطی کشورمان را گوشزد می‌کند.
علت تداوم ماجرای انتقال آب خزر اصرار 2 رئیس‌جمهور است
محمد درویش، فعال محیط‌زیست و از مدیران سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست در ارتباط با اظهارات عیسی کلانتری در توجیه طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان به «فرهیختگان» گفت: «کلانتری می‌گوید مجوز طرح ارزیابی محیط‌زیستی را دارد، مجوز زیست‌محیطی آن را دولت احمدی‌نژاد داده است و مجوز انتقال آب آن را هم دولت آقای خاتمی صادر کرده است. این حرف درست نیست. یعنی حتی همین الان هم مجوز زیست‌محیطی ندارد. در دولت اول آقای روحانی، خانم ابتکار رئیس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست نامه‌ای نوشت و دلایل متعددی را اعلام کرد که به خاطر مشکلات جدی که این طرح ایجاد می‌کند، آن را از دستور خارج کنید. این طرح هیچ مجوز محیط‌زیستی ندارد و مجوز انتقال آب هم دقیقا در دولت دوم آقای احمدی‌نژاد توسط اسفندیار رحیم مشایی طی نامه‌ای به آقای نامجو وزیر وقت نیرو اعلام شد.
اینکه آقای کلانتری این طرح را به زمان دولت خاتمی پاس می‌دهد فقط به خاطر این است که بسیاری از منتقدان این طرح از اصلاح‌طلبان هستند و با این کار می‌خواهد بگوید یک دولت اصلاح‌طلب طرح را تایید کرده است. اصلا سیاسی‌کردن چنین بحث تخصصی‌ای خیلی خردمندانه نیست و ایشان به‌عنوان رئیس سازمان محیط‌زیست نباید خود را درگیر چنین لفاظی‌هایی کند و بگوید این طرح مربوط به دولت احمدی‌نژاد و خاتمی و... بوده است. اصل ماجرا این است که همه دولت‌ها و همه سازمان‌های محیط‌زیست با این طرح مخالف بودند و اگر مخالف نبودند تا به‌حال مثل خیلی دیگر از طرح‌های دیگر اجرا شده بود و دلیل مخالفت هم این بود که این انتقال آب به شدت می‌تواند خطرآفرین باشد. دلیل این هم که تا به حال این ماجرای انتقال حل و فصل نشده و تداوم داشته هم این بود که دو رئیس‌جمهور اصرار داشته‌اند باید این طرح اجرا شود.»
اصرار بر اجرای طرحی که توجیه اقتصادی ندارد
درویش در ادامه با اشاره به اذعان عدم توجیه اقتصادی این طرح از زبان رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، گفت: «اخیرا آقای رئیس‌جمهور گفته‌اند من به نظرات کارشناسی احترام می‌گذارم و هیچ حساسیتی نسبت به اجرای طرح ندارم. ما الان با 60 کارشناس با تخصص‌های مختلف نامه نوشتیم و در جنبه‌های مختلف مخالفت‌مان را اعلام کردیم. حالا آقای روحانی باید نشان دهد اگر به تخصص‌های مختلف احترام می‌گذارد یک‌بار و برای همیشه به این ماجرا فیصله بدهد. جالب است که آقای کلانتری می‌گوید این طرح توجیه اقتصادی ندارد، طرحی که توجیه اقتصادی ندارد یعنی اگر اجرا شود به حیف و میل بیت‌المال می‌انجامد و حیف و میل بیت‌المال در شرایطی است که ما به شدت دچار بحران هستیم و به خاطر همین بحران می‌آییم و قیمت بنزین را سه‌برابر می‌کنیم و مملکت را به آشوب می‌کشیم. سازمان محیط‌زیست چرا چراغ‌سبز به چنین طرحی نشان می‌دهد، چرا از بیت‌المال حفاظت نمی‌کند؟ چرا اجازه می‌دهد چنین اتفاقی بیفتد؟»
هزینه طرح از پول دلالان زمین
این فعال محیط‌زیست ادامه داد: «شما اگر گزارش ارزیابی این طرح را بخوانید یک صفحه در انتهای گزارش می‌گوید یکی از مزیت‌های اجرای این طرح، این است که قیمت زمین در حوزه مقصد افزایش می‌یابد. گزارش ارزیابی را مهاب قدس تهیه کرده است. این یعنی چه؟ یعنی ما پول انتقال آب را از محل دلالی زمین در سمنان تامین می‌کنیم. این یعنی عده‌ای از آقایان و خانم‌های از ما بهتران براساس این گزارش‌های رانتی رفته‌اند و زمین‌های هکتاری در سمنان خریده‌اند و حالا منتظرند طرح انتقال آب اجرا شود و با قیمت بالاتر زمین‌ها را بفروشند و سود کنند. 20هزار میلیارد تومان هزینه اجرای طرح قرار است این‌طور تامین شود. باید جلوی این فساد را همین جا و قبل از اتفاق گرفت. کسی بهتر از سازمان محیط‌زیست هم نمی‌تواند این کار را بکند.»
کلانتری علیه خودش اعلام‌جرم کرد!
مدیر سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به تناقض‌های موجود در سخنان کلانتری گفت: «آقای کلانتری در مصاحبه اخیرش می‌گوید 2.5 میلیون هکتار جنگل را در طول 40 سال اخیر از بین برده‌ایم، بعد حالا که این مقدار جنگل را از بین برده‌ایم، 40 هکتار هم روی آن! آقا، شما به‌عنوان رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست باید علیه همه دستگاه‌هایی که این کار را کرده‌اند، اعلام جرم کنید، اگر معتقدید این کار عمدی رخ داده است. نه اینکه بگویید چون قبلا فلان مقدار از جنگل‌ها از بین رفته ما هم 40 هکتار دیگر را تخریب می‌کنیم! در ثانی از این 40 سالی که می‌گوید، خود آقای کلانتری 12 سالش را وزیر کشاورزی بوده و سازمان جنگل‌ها و مراتع زیرنظر خودشان بوده است. درواقع آقای کلانتری دارد علیه خودش اعلام‌جرم می‌کند. ایشان زمانی که به‌عنوان مدیر وقت متولی جنگل‌ها بوده کم‌کاری کرده و اجازه داده 2.5 میلیون هکتار نابود شود. ایشان در تمام حرف‌هایش پارادوکس وجود دارد. همه حرف‌ها تناقض دارد، اینها گریه دارد.»
تا به‌حال هیچ وزارتخانه‌ای به تعهدات زیست‌محیطی عمل نکرده است
درویش در پایان با اشاره به این مساله که وزارت نیرو باید چند‌برابر درخت‌هایی را که از بین می‌رود جنگل‌کاری کند، گفت: «جای دیگری از مصاحبه آقای کلانتری می‌گوید اگر فلان‌قدر از جنگل‌ها در این طرح نابود شود، وزارت نیرو موظف است چند‌برابر آن جنگل‌کاری کند. تا حالا در طول تاریخ ایران چنین اتفاقی نیفتاده است. همین کار را یک‌بار دیگر هم وزارت نفت قول داده بود تا درمورد هورالعظیم انجام دهد که معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت وزارت نفت به هیچ‌کدام از این قراردادهایش عمل نکرد! وزارت صنعت همیشه می‌گوید ما معدن‌کاری می‌کنیم و بعد آنجا را مثل اولش می‌سازیم تا به حال یک‌بار این اتفاق نیفتاده و وزارت صمت به ادعایش عمل نکرده است. بعد آقای کلانتری می‌گوید حالا ما در این یک‌سالی که مسئولیت داریم تلاش می‌کنیم این امر تحقق پیدا کند و وزارت نیرو وظایفش را انجام دهد. این یعنی چه واقعا؟ شما در یک دولت بودید هرچه مدیر قبلی انجام داد نپذیرفتید و زیر آن زدید، فکر کنید حالا یک دولت دیگر روی کار بیاید، آنها تعهدات دولت قبلی را انجام می‌دهند؟! معلوم است که کسی زیر بار این نمی‌رود. کجا تا به‌حال وزارت نیرو چنین کاری کرده است؟ بعد از این جنگل‌های هیرکانی یک مفهوم چند‌بعدی است، فقط با درختکاری که شما نمی‌توانید آن را حفظ کنید. شما با نابودی درختان این جنگل یک اکوسیستم را از بین می‌برید بعد به جای آن می‌خواهید چهار درخت بکارید؟ خود این حرف نشان می‌دهد رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست فهم دقیقی از اکوسیستم و... ندارد.»
*نویسنده: ابوالقاسم رحمانی، دبیرگروه جامعه