به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، اواخر دهه 70 بود که اولین مراسم ازدواج دانشجویی در دانشگاه شهید بهشتی و آن هم تنها با حضور 60 زوج دانشجو برگزار شد؛ مراسمی که امسال 23 ساله شده و دیگر به یکی از برنامه‌های ثابت دانشگاه‌ها تبدیل شده است و درحال حاضر نه‌تنها در دانشگاه‌های پایتخت بلکه در کل کشور برپا می‌شود.براساس آمارهای منتشرشده طی سال‌های اخیر بیش از 20هزار نفر در مراسم ازدواج دانشجویی شرکت کرده‌اند، مراسمی که البته چند سالی می‌شود تحت‌عنوان «طرح همسفر تا بهشت» اجرا می‌شود و اهمیت این مساله بدان دلیل است که در کشورمان بیش از چهار میلیون دانشجو زندگی می‌کنند که با توجه به سن آنها، اکثرشان به مرحله ازدواج رسیده‌اند، اما به دلیل شرایط اجتماعی و فرهنگی موجود تمایل چندانی به ازدواج ندارند، موضوعی که اگر ورود جدی نهادهای مربوط به‌ویژه نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها برای سروسامان دادن به آن را نداشتیم، مشخص نبود وضعیت ازدواج در میان این قشر از جامعه به کدام سمت حرکت می‌کرد. هرچند هنوز تا رسیدن به شرایط ایده‌آل و سهولت در امر  ازدواج جوانان در جامعه فاصله زیادی داریم، اما قطعا جمعیت دانشجویی کشور به اندازه‌ای است که درصورت اصلاح مسائل مربوط به ازدواج، بتوان به تغییر وضعیت در جامعه نیز امیدوار بود؛ چراکه در 22 دوره گذشته 500 هزار زوج دانشجویی در این طرح شرکت کرده‌اند، رقمی که قطعا نشان‌دهنده موفقیت‌آمیز بودن روند برگزاری این طرح در دو دهه گذشته بوده است.

ازدواج دانشجویی به روایت آمار

نکته قابل‌توجه درباره «طرح همسفر تا بهشت» این است که همه دانشجویان چه آنهایی که در دانشگاه‌های دولتی درس می‌خوانند و چه آنهایی که دانشگاه‌های آزاد، پیام‌نور و... را برای تحصیل انتخاب کرده‌اند، مشمول آن خواهند شد و حتی مهم نیست زوج‌های دانشجو در کدام شهر و استان هستند؛ چراکه هیچ محدودیتی برای حضور دانشجویان در مراسم ازدواج دانشجویی وجود ندارد. همچنین دانشجویان پس از شرکت در این مراسم، سه روز را در مشهد مقدس می‌گذرانند تا در کنار حرم امام رضا(ع) در کارگاه‌های آموزشی شرکت کنند.

براساس آمارها، سال 91 در مجموع 38 هزار و 501 نفر دانشجو در این طرح ثبت‌نام کرده‌اند که سهم دانشگاه‌های وزارت علوم 22.93 درصد، وزارت بهداشت، 5.28 درصد، فرهنگیان 1.58 درصد، غیرانتفاعی 6.03 درصد، دانشگاه آزاد اسلامی 28.51 درصد، پیام نور 28.06 درصد و علمی- کاربردی 7.25 درصد بوده است. این رقم سال 92 به 31 هزار و 241 نفر رسیده که سهم وزارت علومی‌ها 26.84 درصد، وزارت بهداشت 6.67 درصد، فرهنگیان 2.77 درصد، غیرانتفاعی5.67 درصد، دانشگاه آزاد اسلامی 26.12 درصد، پیام‌نور 22.11 درصد و علمی- کاربردی 8.91 درصد است. سال 93 نیز از بین 38هزار و 698 دانشجوی ثبت‌نام‌کننده، 27.47 درصد سهم وزارت علوم، 6.19 درصد سهم وزارت بهداشت، 4.44 درصد فرهنگیان، 5.68 درصد غیرانتفاعی، 28.11 درصد دانشگاه آزاد اسلامی، 19.99 درصد پیام‌نور و 8.07 درصد علمی- کاربردی بوده است. همچنین سال 94 از میان 32 هزار و 773 نفر ثبت‌نامی، 28.63 درصد سهم وزارت علوم، 7.09 سهم وزارت بهداشت، 7.51 سهم فرهنگیان، 5.62 سهم غیرانتفاعی، 26.99 سهم دانشگاه آزاد اسلامی، 17.51 سهم پیام‌نور و 6.65سهم علمی- کاربردی بوده است. در کنار این آمارها، اما میزان ثبت‌نام‌کنندگان در سال 96 با کاهش چشمگیری همراه بوده که قطعا شرایط اقتصادی و عدم تمایل به ازدواج یکی از مهم‌ترین عوامل آن به شمار می‌رود. طبق اطلاعات منتشرشده از سوی نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها در سال 96 از میان 20 هزار و 465 ثبت‌نام‌کننده، 63.81 درصد سهم وزارت علوم، 10.35 سهم وزارت بهداشت، 5.62 فرهنگیان، 5.28 غیرانتفاعی، 23.35 دانشگاه آزاد اسلامی، 14.21 پیام‌نور و 4.38 علمی- کاربردی بوده است.

اثرگذاری طرح «همسفر تا بهشت» در کاهش میزان طلاق

شاید تصور عده‌ای از مراسم ازدواج دانشجویی، برگزاری جشنی چند ساعته در داخل دانشگاه‌ها و بعد از آن هم راهی شدن زوج‌ها به شهر مقدس باشد، اما این تنها ظاهر ماجراست؛ چراکه یکی از اصلی‌ترین دستاوردهای «همسفر تا بهشت» کاهش چشمگیر آمار طلاق در میان ازدواج‌های دانشجویی است. به‌عبارت دیگر میزان ازدواج‌های ناموفق بین زوج‌هایی که در دوران دانشجویی ازدواج می‌کنند نسبت به بطن جامعه، به مراتب کمتر است و همین مساله نشان می‌دهد برنامه‌ریزی برای سوق دادن این قشر به سمت ازدواج بازخوردهای مثبتی داشته، بازخوردهایی که قطعا اثرات آن به عموم جامعه نیز برمی‌گردد.مهدی غلامی، دبیر ستاد ازدواج دانشجویی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره میزان ازدواج‌های ناموفق دانشجویی این‌طور می‌گوید: «براساس آماری که سال گذشته و بعد از ثبت‌نام طرح ازدواج دانشجویی و از طریق آمار اداره ثبت، مورد بررسی قرار دادیم، کمتر از 6 درصد از ازدواج‌های دانشجویی به طلاق می‌رسد و این آمار در مقایسه با جامعه کمتر از یک‌پنجم است. به‌عبارت دیگر موفقیت ازدواج‌هایی که در دوران دانشجویی صورت می‌گیرد نسبت به دیگر ازدواج‌ها بسیار بیشتر بوده است و این مساله را آمار به‌خوبی نشان می‌دهد.»

او ادامه داد: «از آنجا که 50 درصد دانشجویان بیشتر استان‌های ما غیربومی هر استان محسوب می‌شوند، بنابراین این‌طور نیست که بگوییم فلان استان بیشترین آمار طلاق و استان دیگر کمترین آمار طلاق ازدواج دانشجویی را به خود اختصاص داده، البته بیشترین ثبت‌نام ازدواج دانشجویی در استان‌های تهران، اصفهان، خراسان‌رضوی و یزد است و مابقی استان‌ها نسبت به یکدیگر تفاوت چندانی ندارند.»

عدم مهارت ارتباط میان زوج‌ها؛ دلیل اصلی طلاق دانشجویان است

دبیر ستاد ازدواج دانشجویی درباره آسیب‌شناسی دلایل طلاق میان زوج‌های دانشجو بیان داشت: «براساس بررسی‌های صورت‌گرفته، اصلی‌ترین دلیل این امر عدم مهارت‌های زوجین در برقراری ارتباط با یکدیگر است؛ نباید فراموش کنیم که بسیاری از دانشجویان با همسران خود تفاوت فرهنگی دارند و این مساله باعث می‌شود گاها ازدواج‌ها ناموفق باشد؛ البته اعتیاد، مشکلات اقتصادی و... نیز جزء دلایل جدایی زوج‌های دانشجو از یکدیگر است، اما جزء دلایل اصلی محسوب نمی‌شود.»

غلامی گفت: «قبل از ورود نهاد مقام معظم رهبری در بحث ازدواج دانشجویی، این مقوله به‌عنوان تابویی در فضای علمی کشور بود، دانشجویان تصور می‌کردند حتما باید تحصیلات خود را تکمیل کنند و بعد از آن سراغ ازدواج بروند، اما تجربه ما در طول سال‌های اخیر نشان داد که ازدواج در دوران دانشجویی جزء موفق‌ترین ازدواج‌هاست؛ چراکه در این ازدواج‌ها هر دو طرف باید برای ساختن زندگی‌شان تلاش کنند.»

او با بیان اینکه شعار ما «ازدواج بهنگام، آگاهانه و آسان» است و همه تلاش‌مان این است که بحث ازدواج آسان را میان دانشجویان نهادینه کنیم، تصریح کرد: «در برنامه‌ریزی‌های جدید برای ازدواج دانشجویی تلاش می‌کنیم تا در مقوله قبل از ازدواج نیز ورود کنیم و ذهن دانشجویان را به این سمت ببریم که شاخص‌های تاثیرگذار برای ازدواج با آنچه در ذهن عموم جامعه نهادینه شده، متفاوت است. البته خانواده‌ها نیز رکن مهمی در ازدواج افراد محسوب می‌شوند، از این‌رو تلاش داریم در طرح جدیدمان، با خانواده‌ها نیز به صورت مستقیم و غیرمستقیم ارتباط بگیریم.»

پیگیری طرح ملی ازدواج در معاونت فرهنگی نهاد مقام معظم رهبری

روز گذشته نیز نشست خبری ثبت‌نام این دوره از ازدواج دانشجویی با حضور مصطفی رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها برگزار شد. او در این نشست درباره شرایط ثبت‌نام این دوره گفت: «ثبت‌نام از روز گذشته آغاز شده و تا پایان آذرماه ادامه دارد، البته تنها دانشجویانی که از ابتدای سال ۹۷ به بعد عقد کرده‌اند و در زمان عقد دانشجو بوده‌اند، می‌توانند در این دوره شرکت کنند.»

او با تاکید بر اینکه محدودیتی برای ثبت‌نام نداریم، ادامه داد: «کمیته‌ای ملی تحت‌عنوان کمیته تسهیل و ترویج ازدواج و کاهش طلاق در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی شکل گرفته است. متاسفانه با توجه به روند افزایش طلاق زوج‌ها در سال‌های اخیر، اولویت اصلی این کمیته برنامه‌ریزی برای کاهش طلاق است. از سوی دیگر چندی پیش گزارشی از موفقیت‌آمیز بودن ازدواج دانشجویی به رهبری ارائه شد و بعد از آن قرار شد نهاد رهبری در مباحث کلان مقوله ازدواج، دانشجویان را همراهی کند که در این راستا طرحی با عنوان طرح ملی ازدواج در معاونت فرهنگی- سیاسی نهاد مقام معظم رهبری درحال پیگیری است.»

رئیس نهاد مقام معظم رهبری تصریح کرد: «در این طرح قرار است برخی زیرساخت‌ها مانند خوابگاه‌های متاهلی و ارائه وام‌ها و نیز ایجاد کارآفرینی و اشتغال با همکاری سازمان‌ها و نهادها فراهم شود، با این حال رونمایی این طرح در سال جاری نخواهد بود، چراکه این امر نیازمند عزم همگانی دستگاه‌هاست.»

یکی از مباحثی که در نشست خبری روز گذشته مطرح شد، نقش دفاتری است که طرح همسان‌گزینی را در دانشگاه‌ها دنبال می‌کنند. رستمی در خصوص دفاتری که نتوانند آن‌طور که باید به وظایف خود بپردازند، عنوان ‌کرد: «با توجه به تغییر سبک زندگی و برای معرفی افراد به یکدیگر، نیاز به حضور و فعالیت نهادهای واسط است. پیش‌تر افراد واسط بودند که وارد میدان می‌شدند. هنوز در این زمینه به طرح جامع و کاملی نرسیده‌ایم، اگرچه تعدادی از دانشگاه‌ها فعالیت در این زمینه را آغاز کرده‌اند. کاری که در ستاد ملی ازدواج دانشجویی پیگیری می‌شود، متصل کردن نهادهای مرتبط در امر ازدواج به یکدیگر است. این موضوع و بحث همسان‌گزینی ازدواج در طرح ملی ازدواج لحاظ شده است. یکی از اشکال نوع آشنایی دانشجویان شرکت‌کننده در مراسم‌ ازدواج دانشجویی از طریق همین مراکز بوده است.»