به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، اگرچه براساس بخشنامه سازمان هواپیمایی کشور، شرکت‌های هواپیمایی ملزم به رعایت اوقات شرعی مسافران و احترام به شعائر اسلامی هستند اما باز هم سهل‌انگاری‌هایی درمورد این موضوعات صورت می‌گیرد تا جایی که اخیرا در سه پرواز داخلی از تهران به شهرهایی همچون کرمانشاه، ارومیه و آبادان شاهد عدم‌توجه شرکت‌های هواپیمایی به این حق رسمی بودیم.سهل‌انگاری برخی شرکت‌های هواپیمایی درحالی صورت گرفته که در بخشنامه مذکور به صراحت آمده است: «همه مسافران هواپیماهای ایرانی از تمام مبادی و مقاصد و مسافران خطوط هوایی خارجی که از مبادی ایران یا به مقاصد درون ایران پرواز می‌کنند، از حق اقامه نمازهای یومیه در شرایط شایسته برخوردار بوده و این حق باید به‌رسمیت شناخته شده و مورد احترام قرار گیرد.» با این وجود عملا باز هم بی‌توجهی‌هایی به این مساله صورت می‌گیرد و از آن بدتر بی‌توجهی این شرکت‌ها نسبت به اعتراض مسافران به این مساله است.
در همین راستا با توجه به اینکه وظیفه نظارت بر شرکت‌های هواپیمایی برعهده سازمان هواپیمایی کشور است، چنین سهل‌انگاری‌هایی حتی به‌طور سهوی هم نباید رخ دهد. در این خصوص به سراغ حمیدرضا جعفرزاده، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور رفته‌ایم تا علت بروز چنین مساله‌ای را از او جویا شویم.
رضا جعفرزاده، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور گفت: «ما بخشنامه‌ای را 19 اردیبهشت 96 به شرکت‌های هواپیمایی ارسال و ابلاغ و در پنج بند وظایف این شرکت‌ها درخصوص برخورد با چنین موضوعاتی همچون انجام فریضه الهی را به خوبی مشخص کردیم. این کار با هماهنگی ستاد اقامه نماز سازمان هواپیمایی کشور و ستاد اقامه نماز وزارت راه و شهرسازی انجام شده است. از طرفی اول اسفند 97 بروشوری حاوی احکام نماز در پروازها به ایرلاین‌ها ارسال کردیم تا آن را در داخل هواپیماها برای مسافران توزیع کنند.»
جعفرزاده به شرکت‌های هواپیمایی توصیه کرد و افزود: «دو نکته‌ای که در این زمینه باید متذکر شد این است که اگر وقت اذان با زمان سوارشدن مسافران به هواپیما همزمان شد، شرکت‌های هواپیمایی باید به صورتی برنامه‌ریزی کنند که مسافران بتوانند قبل از سوارشدن به هواپیما نمازشان را به مدت 15 تا 20 دقیقه در نمازخانه سالن ترانزیت بخوانند یا اینکه پس از رسیدن به مقصد زمان کافی برای نماز خواندن مسافران وجود داشته باشد، در غیر این صورت اگر چنین امکانی وجود ندارد، بروشوری را برای مسافران آماده کرده‌ایم تا آنها بتوانند در داخل هواپیما به ادای فریضه الهی بپردازند. میهمانداران نیز باید به مسافران در تعیین جهت قبله کمک کنند. در هر صورت شرکت‌های هواپیمایی باید شرایطی را که بتواند رضایت مسافران را در این زمینه جلب کند، فراهم کنند.»
او در ادامه به مشکلات ایجاد شده برای برخی مسافران به واسطه همزمان شدن ساعت پروازشان با ساعت نماز پرداخت و تشریح کرد: «اخیرا خبری درباره مشکلات برخی مسافران سه پرواز منتشر شد که گویا موفق به ادای فریضه الهی خود نشده بودند و این ازجمله موارد استنثاست که حتما آن را بررسی می‌کنم تا علت این مساله را جویا شوم. اگرچه منتظر جزئیات بیشتر این مساله هستم اما تا جایی که اطلاع دارم به نظرشان می‌رسیده که اگر مسافران سوار هواپیما شوند، زمان کافی را برای خواندن نماز در مقصد خواهند داشت و هنوز وقت برای انجام نماز وجود خواهد داشت، خصوصا اینکه من تاکید کردم در داخل هواپیما هم شرایط برای اقامه نماز وجود دارد و ما کارت ویژه احکام اقامه نماز مسافران در شرایط اضطرار را در داخل هواپیما در اختیار ایرلاین‌ها قرار داده‌ایم. حالا ممکن است برخی مسافران نخواهند نمازشان را داخل هواپیما بخوانند. شرکت هواپیمایی درصورتی که چنین امکانی پس از رسیدن مسافران به مقصد فراهم نباشد، باید منتظر بمانند تا آنها نمازشان را قبل از پرواز بخوانند و بعد حرکت کنند. در نتیجه به نظرم محاسبه دوستان بر این مساله متصور بوده است که امکان خواندن نماز برای مسافران پس از رسیدن به مقصد وجود خواهد داشت اما در هر صورت این مساله را بررسی خواهیم کرد که چه علتی سبب ایجاد این مشکل شده است. به‌طور کلی شرکت‌های هواپیمایی به صورت روتین این کار را انجام می‌دهند که اگر زمان اذان رسیده باشد و هنوز مسافران سوار هواپیما نشده باشند، این امکان را برای مسافران فراهم می‌کنند تا آنها نمازشان را پیش از پرواز بخوانند.»
جعفرزاده در ادامه به سوالی درباره اینکه چه برخوردی با شرکت‌های هواپیمایی متخلف انجام می‌شود، پاسخ داد و اعلام کرد: «برخی موضوعات وجود دارند که هیچ‌کس نسبت به آنها موضع ندارد، چراکه همه متشرع هستند و احترام می‌گذارند و به تبع آن شرکت‌های هواپیمایی هم دوست دارند که مسافران‌شان از آنها راضی باشند. بسیاری از پروازهای ما در مسیرهای زیارتی در زمان اربعین یا زمان شهادت ائمه‌معصومین (ع) انجام می‌شود. به نظرم اعتقاد آنها به این مسائل به قدری هست که کسی نخواهد خدای نکرده فردی را در این زمینه مجازات کند اما ممکن است از روی ناراحتی فردی نظراتی داشته باشد که نظر هر فرد قابل احترام است ولی در هر صورت شرکت‌های هواپیمایی مصمم هستند رضایت مسافران خود را جلب کنند و این مساله چه در پروازهای داخلی و چه در پروازهای خارجی لازم‌الاجراست و در پروازهای خارجی که مبدا آنها ایران است نیز این شرایط حاکم است.» اظهارات سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور درحالی است که شواهد و قرائن حکایت از آن دارد که این پروازها موارد استثنایی نبوده و در ماه‌های گذشته هم با چنین مواردی روبه‌رو بوده‌ایم.فائضه غفارحدادی، نویسنده معاصر کشورمان در شهریورماه سال جاری برای رونمایی از کتابش به تبریز سفر کرده بود که در پرواز برگشت نه‌تنها این امکان قبل از پرواز برای مسافران فراهم نشده بود بلکه پس از رسیدن به مقصد نیز آفتاب طلوع کرده و عملا این مساله از سوی شرکت هواپیمایی پیش‌بینی نشده بود.
او در این مورد به «فرهیختگان» گفت: «برای برنامه رونمایی از کتابم به تبریز رفتم و میزبان بلیت برگشتم را برای پنجشنبه هفتم شهریور 1398 ساعت 5:20 صبح گرفته بود. صبح پنجشنبه به فرودگاه مراجعه کردم، هنوز اذان نشده بود. جالب است که اذان صبح تبریز هم دقیقا ساعت 5:20 دقیقه بود، بنابراین تا آخرین نفر در سالن انتظار ایستادم ولی لاجرم قبل از اذان صبح سوار هواپیما شدم. اما با توجه به اینکه طلوع آفتاب در مقصد من که تهران بود ساعت 6:34 بود می‌دانستم که بعد از طلوع به مقصد می‌رسیم. هواپیما یک ایرباس A306 بود که 361 نفر ظرفیت مسافر داشت و تقریبا همه صندلی‌هایش پر بودند. فقط من از بین همه بلند شدم و جلوی صندلی‌ها قبل از تیک‌آف نماز صبح را خواندم. تنها سوال من این است که ای کاش کسی برایش مهم باشد که چرا در یک کشور اسلامی ساعت پرواز یک هواپیما دقیقا بین اذان صبح در مبدا و طلوع آفتاب در مقصد تنظیم شده باشد؟»
در پایان باید گفت امیدواریم با توجه به اظهارات سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور همه ایرلاین‌ها توجه بیشتری را به این مساله داشته باشند و دیگر شاهد چنین مواردی نباشیم، چراکه براساس این ابلاغیه تمامی شرکت‌های هواپیمایی موظفند دستورالعمل‌ها و فرآیندهای مرتبط با برنامه‌ریزی و مدیریت پرواز را به‌گونه‌ای اصلاح و بازنگری کنند و مفاد این ابلاغیه در عملیات جاری شرکت‌ها برای توجه به حقوق مسافران و التزام آنها به اهمیت فریضه نماز رعایت شود.
* نویسنده: الهه قاسمی، روزنامه‌نگار