به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، امروز از یکی از شهرستان‌های اطراف تهران به سمت پایتخت می‌آمدم، یکی از بیلبوردهای نصب‌شده روی پل‌عابر توجهم را جلب کرد، نوشته بود تملک خانه نیما یوشیج، همین، با یک عکس و یک هشتگ به این مضمون، #گزارش به مردم! خیلی جالب شد؛ یعنی از گزارش و ارائه آمار مربوط به افتتاح خیابان و بزرگراه و خطوط مترو و گسترش حمل‌ونقل عمومی و بوستان و... رسیدیم به تملک خانه نیما یوشیج، البته این نه اینکه بد باشد، اتفاقا خوب است و اگر برنامه‌ریزی و رسیدگی و اقدامات آتی مثبتی صورت گیرد می‌تواند یک دستاورد باشد، اما نه اینکه به جای ارائه گزارش‌ها و آمار از فعالیت‌های بزرگ و گره‌گشای عمومی به این اقدامات نگاه قهرمانانه داشته باشیم. این شهر هفت خط مترو دارد که بخشی از آنها توسط مدیریت شهری جدید تعطیل شد و روزگاری افتتاح این خطوط و سایر امور عمرانی و رفاهی به‌عنوان گزارش و دستاورد به مردم معرفی می‌شد، حالا خبری از این گشایش‌ها و اقدامات نیست. البته کارهایی هم شده است در این حدود دوسال و اندی از عمر شورای پنجمی‌ها که می‌نویسیم و ذیل همان هم به آخرین اقدامات و فعالیت‌های شهری اشاره‌ای خواهیم کرد.
تهران میدان تجربه‌اندوزی و کارآموزی نیست
از مقدمه که عبور کنیم، اصل ماجرا و غرض نوشتن احتمالا تکراری به نظر می‌رسد اما این تکرار اگر جذابیتی ندارد تقصیر ما نیست، وقتی سیاست‌ها و اقدامات تکراری باشد، وقتی اتفاق خاصی نیفتد و خرده‌اقداماتی که می‌شود مکرر در اخبار و واکنش‌ها تکرار و نقد شود و خیلی دیگر از این وقتی‌ها، مجبور هستیم همین‌ها را به طرق مختلف منتشر کرده و از باب رسانه‌ای به آن بپردازیم. پس، ما هم دوست نداریم در یک دوره مدیریتی دوساله پنج بار از تغییر شهردار و سرپرست پایتخت بنویسیم، ما دوست نداریم بعد از هر مناسبت به نقد فضای شهری و طراحی بیلبوردها و... بپردازیم، ما دوست نداریم هر روز بنویسیم که چرا یک اتوبوس به ناوگان حمل‌ونقل شهری و یک رام قطار به تعداد قطارهای شهری اضافه نشده است، ما دوست نداریم که هر بار بعد از جلسات شورا از تذکر شورایی‌ها به شهردار بنویسیم و آخرسر هم متوجه نشویم خب، سرانجام این تذکرات چه شد؟ ما دوست نداریم به جای انتشار خبر پروژه‌های کلانشهری از تغییرنام خیابان‌ها و بوستان‌ها و... بنویسیم و آن را به‌عنوان دستاورد مجموعه عریض و طویل شهری معرفی کنیم، ما دوست نداریم از راه‌اندازی سامانه شفافیت خوشحال باشیم و استقبال کنیم، اما بعد متوجه شویم اینجا هم گزینشی رفتار می‌شود و همه واقعیت در برابر دیدگان عموم نیست، ما اینها را دوست نداریم و اگر اتفاقات معکوسی می‌افتاد بیشتر دوست داشتیم، اما خب چه کنیم که مجبوریم برای همین دوست‌نداشتنی‌ها بنویسیم و انتقاد کنیم که شاید روزی اتفاقات دیگری بیفتد و مدیران شهری متوجه شوند، تهران میدان تجربه‌اندوزی و کارآموزی نیست.
تا اینجا 28 روز ناسالم برای گروه‌های حساس در سال 98
سال گذشته را احتمالا همه یادشان هست، روزهایی که هوای پایتخت حسابی خوش بود، باران می‌آمد و باد می‌وزید، مثل باران‌های تمام نقاط کشور، مثل هوای خوش ایران، حال تهران هم خوش بود اما آن روزها این را هم از مدیران شهری شنیدیم که این هوای خوش و این اکسیژن مناسب مقدمه و موخره‌ای برای ایجادش وجود دارد. همین‌طور اتفاقی هم نیست، می‌گفتند که فلان طرح و اقدام ما باعث شده است ترافیک کاهش پیدا کند، هوا خوب باشد و تعداد روزهای آلوده کمتر شود اما همان روزها، هم از خودشان، یعنی از سوی مدیران شهری فعلی و هم از سوی منتقدان بسیار گفتند که این حال خوش هوا نه برای اجرای طرح ترافیک و دوچرخه‌سواری معدود شهروندان و سیاست‌های شهری، بلکه برای رحمت الهی و باد و باران است. اما خب انگار رسم شده بود، وقتی پرآبی دریاچه ارومیه پس از بارش‌ها را ربط به سیاست‌های احیا بدهیم، کاهش آلودگی هوای پایتخت را هم ناشی از اجرای طرح جدید ترافیک و سیاست‌های شهری بدانیم، هر چه بود سال گذشته و سال قبلش گذشت و امسال اما از همین اواسط پاییز ورق برگشته است. چند روزی است حال و هوای تهران مساعد نیست و اخبار یکی درمیان خبر از ناسالم بودن هوا برای فلان‌گروه حساس جامعه می‌دهند. جالب شد، سیاستی که توانسته بود در ایام ابتدایی خودش آنچنان در بهبود هوای پایتخت اثر بگذارد، این روزها چرا کاری نمی‌کند، تاریخ انقضایش تمام شد یا لنگ باریدن ابرها مانده‌اند؟ شرکت کنترل کیفیت هوای تهران امروز اعلام کرد هوای پایتخت برای گروه‌های حساس ناسالم است و این بیست‌وهشتمین روز ناسالم تهران در سال 98 است.
دود طرح‌های کاهش آلودگی هوا هم در چشم مردم!
نقد پلیس
برای بهبود وضعیت هوای پایتخت، همه صاحب‌نظر هستند، از همه بیشتر مسئولان، اما خروجی همان چیزی است که قبل از ارائه برنامه‌ها و ادعا‌ها بود، وضعیت تهران و هوایش همانقدر خراب است که قبلا بود و با این اوضاع خراب‌تر هم خواهد شد. تغییر مدل اجرای طرح ترافیک، گسترش دوچرخه‌سواری و شعار توسعه حمل‌ونقل عمومی همه از برنامه‌هایی است که در ادوار مختلف مدیریت شهری از آنها یاد شده و می‌شود. در دوره پنجم هم مثل قبلی‌ها از این طرح‌ها و اجرای آنها و امید به بهبود وضع موجود بسیار گفته شده است، اما خروجی کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت هوای پایتخت نبود بلکه هر روز مشاهده مجادله بین مسئولان شهری با پلیس و سایر نهادها عایدی تغییرات و اجرای آنها در شهر بوده است. بعد از اعلام و اجرای طرح جدید ترافیک توسط محسن پورسیدآقایی معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، سوای کارشناسان، پلیس هم یکی از اصلی‌ترین منتقدان اجرای این طرح بود؛ انتقادی که از همان آغاز تا امروز ادامه پیدا کرد و ضمن درآمدزا خواندن این طرح برای شهرداری توسط پلیس انتقادات دیگری نیز به آن وارد شد.
محمدرضا میهماندار، رئیس‌پلیس راهور تهران بزرگ که از چهره‌های اصلی مخالف اجرای طرح جدید ترافیک است در این‌باره می‌گوید: «اولین خواسته پلیس کاهش زمان اجرای طرح ترافیک و طرح کاهش آلودگی است؛ با توجه به آنکه در نیمه دوم سال بوده و هوا زودتر تاریک می‌شود تعداد زیادی از افراد و شهروندان برای خرید مایحتاج به معابر مراجعه می‌کنند؛ تعدادی نیز درصددند با تاریک شدن هوا زودتر به منزل برسند؛ برای اینکه بتوان فشار را از معابر پیرامونی برداشت و مردم بتوانند سریع‌تر کارهای خود را انجام داده و به منزل برسند به نظر می‌رسد باید زمان اجرای طرح ترافیک و طرح کاهش آلودگی کاهش یابد. علت عمده بعدی بحث ممنوعیتی است این محدوده دارد؛ طبق قانون وقتی که شورای ترافیک تصویب می‌کند که این محدوده ممنوع است فقط تا یک سقفی شهرداری می‌تواند ظرفیتی را برای کارهای ضروری اختصاص داده و اجازه تردد دهد ولی درحال حاضر این محدوده سقف ندارد. عدم‌ممنوعیت مطلق تردد در منطقه کاهش آلودگی و کاهش زمان طرح ترافیک و طرح کاهش آلودگی ازجمله عمده مسائل مطرح‌شده پلیس راهور درخصوص طرح ترافیک پایتخت است.»
پاسخ شهرداری
کاهش ساعت طرح ترافیک آخرین خواست پلیس ذیل انتقاد از این طرح بود که شهرداری خیلی زود نسبت به آن واکنش نشان داد و یوسف حجت، مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران در این باره گفت: «اجرای این درخواست به هیچ عنوان به صلاح نیست، چراکه اگر ساعات طرح کاهش یابد و ساعت 17 به اتمام برسد بسیاری از شهروندان تمایل بیشتری برای استفاده از خودروی شخصی خواهند داشت و منتظر می‌مانند طرح به اتمام برسد و پس از آن از محل کار با خودروی شخصی خارج شوند. بنابراین حجم زیادی از تردد خودروهای شخصی را در شهر شاهد خواهیم بود. مخالفت‌هایی با طرح ترافیک جدید وجود دارد از نوع مخالفت در برابر تغییر که طبیعی محسوب می‌شود. البته به تدریج نسبت به پنج ماه پیش حجم مخالفت‌ها کاهش یافته است و البته به نظر مسئولان شهر این طرح موفق بوده و به اهداف خود ازجمله کاهش آلودگی و کاهش ترافیک دست یافته است.»
واکنش شورای شهر
محسن هاشمی و محمد علیخانی از اعضای شورای شهر تهران هم دوباره مجبور به واکنش نسبت به ماجرای دنباله‌دار طرح ترافیک شدند.محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران درباره انتقادات موجود به طرح جدید ترافیک گفت: «طرح‌های ترافیک مصوبه شورای ترافیک است و شورای شهر تنها نرخ عوارض را تصویب می‌کند. البته درخواست ما این است که شورا نیز در جریان این امور قرار گیرد و در تصمیم‌گیری‌ها سهیم باشد.»
محمد علیخانی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر هم که بارها انتقاداتی را نسبت به سیاست‌های معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران داشته است، در ارتباط با حواشی اخیر پیرامون طرح ترافیک گفت: «لغو طرح زوج و فرد اقدام درستی بود ولی طرح جدید ترافیک که جایگزین آن شده دچار اشکال است، چراکه قشر مرفه بیشتر از آن بهره‌مند است و نحوه اجرا نیاز به اصلاح دارد. طرح با شیوه کنونی نیاز به اصلاح دارد و راهکارها و روش‌ها باید دقیق بررسی شود تا شهروندان متضرر نشوند و ترافیک به بهترین نحو مدیریت شود. پلیس هرچند به طرح در شورای عالی ترافیک رای مثبت داده ولی همه مخالفت‌های کنونی نشان از پشیمان شدن آنها دارد، با این روند باید دید شورای عالی چه تصمیمی می‌گیرد و آیا از دلایل شهرداری به ادامه اجرای طرح به روش کنونی قانع می‌شوند؟»
همان‌طور که گفتیم، مدیریت شهری جدید در اندک سیاست‌های اجرایی جدید خود هم چندان موفق نبوده است، نه بین مسئولان و همفکران و نه بین مردم، طرح ترافیک جدید نمونه‌ای از این مساله است. توسعه دوچرخه‌سواری که به گفته مدیران شهری سهم حدود یک درصدی در حمل‌ونقل شهری دارد، یکی‌دیگر از طرح‌های مدیریت شهری جدید است که متاسفانه در قیاس با باقی اقدامات همچون توسعه مترو و اتوبوس و... که فعالیت خاصی در آن انجام نشده است، در بهبود وضعیت فعلی اثر‌گذار نیست و مجموعا می‌توان ادعا کرد شورای پنجمی‌ها و سه شهرداری که انتخاب و عوض کردند در مدیریت شهر به توفیق خاصی دست نیافته‌اند و این مردم هستند که در این فضا متضرر می‌شوند.
* ابوالقاسم رحمانی، دبیرگروه جامعه