به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، بنیاد ملی علوم آمریکا در مقاله‌ای که توسط برخی دانشمندان منتشر شده، دانشگاه آزاد اسلامی را با ارائه ۶ هزار و ۴۱۵ مقاله و تحقیق موفق در رتبه بیستم موسسات برتر در حوزه‌های نوظهور علمی در جهان قرار داده است. 1950 یعنی حدود 70 سال پیش بنیاد ملی علوم در آمریکا تشکیل شد. این نهاد مستقل و در قوه مجریه آمریکا با هدف حمایت از پژوهش و آموزش در علوم و مهندسی فعالیت می‌کند. در واقع این بنیاد تشکیل شده است تا از طرح‌ها و فعالیت‌های ملی و بین‌المللی در حوزه آموزش و پرورش علوم و مهندسی و تبادل اطلاعات مربوط به این حوزه‌ها حمایت کند. آنطور که در ویژگی‌های این بنیاد عنوان شده است، علاوه‌بر حمایت مستقیم از آموزش و پژوهش، مسئولیت ارائه مشاوره به رئیس‌جمهور و کنگره آمریکا را نیز در زمینه علوم و مهندسی برعهده دارد. رشد علوم، مهندسی و پیشرفت آمریکا با مطالعات درازمدت و اجرای برنامه‌های مختلف توسط این بنیاد عملیاتی شده و در این زمینه نقش بزرگی را ایفا کرده است. تشکیلات بنیاد ملی علوم همچون دانشگاه‌ها مبتنی‌بر آموزش، پژوهش و براساس رشته‌های تحصیلی است و نظام آموزشی و پژوهشی درقالب معاونت‌ها و دفاتر فعالیت می‌کند.

چند تن از دانشمندان دانشگاه جورجیاتک آمریکا و یک دانشگاه چینی در مقاله‌ای که در بنیاد ملی علوم آمریکا منتشر شده است، به مقایسه کشورها و موسسات علم و فناوری جهان براساس شاخص «تمرکز بر حوزه‌های در حال ظهور فناوری» پرداخته‌اند که این مقاله با عنوان «اهمیت تحقیقات فناوری نانو ملی» در آمریکا منتشر شده است. در این گزارش روند پیشرفت کشورها در حوزه‌های در حال ظهور نانوفناوری از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۵ بررسی شده است. براساس یافته‌های این گزارش، کشور چین در رتبه نخست و آمریکا، کره جنوبی، هند و ایران در رتبه‌های دوم تا پنجم قرار گرفته‌اند. نویسندگان در چکیده این مقاله عنوان می‌کنند: «یکی از روش‌های جدیدی که می‌تواند تولیدات فناوری‌های نوظهور را تشخیص دهد، در بررسی شاخص مقالات پژوهشی منعکس‌کننده یک حوزه که در اینجا فناوری نانو مدنظر است، به کار گرفته می‌شود. این بررسی، موسسات تحقیقاتی و پژوهشی را مدنظر قرار می‌دهد که درج نام آنها در این مقاله احتمالا به‌عنوان برتر بودن آن موسسه در کشور نامیده شده است. شاخص استفاده‌شده میزان انتشار نشریات تحقیقی در حوزه نانوتکنولوژی بوده که در اینجا فناوری نوظهور نامیده می‌شود؛ براین اساس چین در پرداختن به مباحث نوظهور فناوری نانو اول بوده و آمریکا، کره جنوبی، هند و  ایران در رتبه بعدی قرار دارند.» این مقاله در ادامه به نکات قابل‌توجهی درباره اهداف این تحقیق اشاره می‌کند و هدف از دستیابی کشورها به فناوری‌های نوظهور را به‌نوعی نقشه راهبردی در توسعه فناوری دانسته است. این مقاله نتایج منتشرشده خود را طی یک تحقیق هفت‌ساله عنوان می‌کند که شاخص اصلی در پژوهش خود را میزان یافته‌های پژوهشی و اختراعات در حوزه نانو می‌داند.

این موسسه داده‌های به‌دست‌آورده را طی سه دوره 10ساله تقسیم‌بندی کرده است.

1. سوابق 2000-1991: که طی این بازه 184 هزار و 77 اثر به دست آمده که به دوره تحقیقات معروف است.
2. سوابق 2007-1998: که طی این بازه 465 هزار و 454 اثر به دست آمده که به دوره فعال معروف است.
3. سوابق 2015-2006: که طی این بازه یک میلیون و 178 هزار و 694 اثر استخراج شده است که کامل‌ترین دوره تحقیقاتی به حساب می‌آید.

این بنیاد پس از داده‌کاوی این آمار به نتایج قابل‌توجهی از 20موسسه تحقیقاتی رسیده است که دانشگاه آزاد اسلامی که به‌عنوان یک دانشگاه خصوصی معرفی شده، در بین این موسسات دیده می‌شود. این آمار درحالی مورد آمایش قرار گرفته است که امتیاز رتبه دانشگاه آزاد اسلامی بر جایگاه ایران در آخرین رتبه‌بندی به چشم می‌خورد. براساس گزارش، این مقاله در دوره قبل از سال 2006 ایران در بین رتبه‌بندی فناوری‌های نوظهور حضور نداشت و کشورهای دیگری از جمله ژاپن، انگلیس، آلمان و فرانسه دیده می‌شدند، اما در رتبه‌بندی جدید ایران توانسته است با 30963 اثر در رتبه پنجم قرار گیرد.

رتبه 20 دانشگاه آزاد اسلامی در جهان

این نمودار نشان می‌دهد در دوره زمانی 1991 تا 2000 ایران در بین رتبه‌بندی کشورهای جهان در حوزه فناوری نانو نیست و در دوره دوم زمانی از سال 1998 تا سال 2007 نیز همچنان نامی از دانشگاه‌های ایران دیده نمی‌شود، تا اینکه در آخرین دوره زمانی بررسی یعنی از سال 2006 تا 2015 دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان تنها نماینده ایران در نمودار جای گرفته است.

دانشگاه آزاد اسلامی در آخرین دوره زمانی با 6415 اثر و امتیاز 165.4 در رتبه بیستم دانشگاه‌ها و موسسات برتر حوزه فناوری نانوی جهان قرار گرفته، این در حالی است که براساس این جدول آکادمی ملی علوم طبیعی چین با 46712 اثر در رتبه اول، دانشگاه ملی سنگاپور با 8813 اثر در رتبه دوم و دانشگاه چین با 3587 اثر و امتیاز متفاوت در رتبه سوم قرار دارند.

  سازمان‌ها و دانشگاه‌های برتر تحقیق و توسعه مبتنی بر انتشارات فناوری نانو

دانشگاه‌های پیشرو و تحقیقاتی نانو در ایران

یکی از بخش‌های قابل‌توجه این مقاله اطلاعات مربوط به موسسات و دانشگاه‌های پیشرو در حوزه تحقیقات نانو در ایران است. پژوهشگران این مقاله، ضمن ابراز تعجب از پیشتازی ایران در حوزه نانو، برای استناددهی بیشتر به مقاله خود، وضعیت دانشگاه‌های ایران در حوزه نانو را مورد بررسی قرار داده که چهار شاخص را برای رتبه‌بندی خود ذکر می‌کنند. البته این مقاله به منبع خود نیز اشاره کرده و عنوان می‌کند این داده‌ها از دانشگاه علوم پزشکی تهران استخراج شده است. براساس آمار منتشرشده در این جدول، دانشگاه آزاد اسلامی با 6414 اثر و 165.414 امتیاز در رتبه اول دانشگاه‌های کشور در حوزه نانو، دانشگاه تهران با 2841 اثر و 85.603 امتیاز در رتبه دوم و دانشگاه صنعتی شریف با 2139 اثر و 76.782 امتیاز در رتبه سوم قرار دارند.

  بیشترین سازمان‌ها و دانشگاه‌های پیشرو و تحقیقاتی در زمینه نانو در ایران

جهش 22 برابری ایران در حوزه نانو

جدول پایین رتبه ایران را در این مقاله در حوزه فناوری‌های نوظهور (نانو) بر اساس میزان انتشارات، استنادها و شدت اهمیت فناوری نشان می‌دهد. بر این اساس ایران در بازه سال‌های 1991 تا 2000 میزان انتشارات حوزه نانو تنها 49 اثر داشته است که این استنادها طی سال‌های 1998 تا 2007 به 1389 و طی بازه 2006 تا 2015 به 30963 اثر رسیده است. این اعداد نشان از جهش بیش از 22 برابری دارد. نکته جالب در این رتبه‌بندی میزان رشد دیگر کشورها است. چینی‌ها تنها چهاربرابر از 1998 تا 2015 رشد علمی داشته‌اند و حتی این آمار برای آمریکایی‌ها نیز حدود دوبرابر بوده است.

  رتبه‌بندی ایران در بین پنج کشور اول دنیا