به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، کمتر از چهار روز دیگر تا پایان فصل پاییز و فرارسیدن شب یلدا باقی مانده است. طبق آداب و رسوم قدیم، خانوادههای ایرانی در طولانی‌ترین شب سال گردهم جمع شده و با شب‌نشینی و خوردن و نوشیدن میوه، شیرینی، آجیل، تنقلات و چای تلاش می‌کنند سردی نخستین شب فصل زمستان را به گرمی سپری کنند. ادای این سنت دیرینه اگرچه هرساله میان ایرانیان به اشکال و شیوه‌های مختلفی انجام می‌شود، اما رسم ثابت شبنشینیهای شب یلدا، خوردن میوه به‌ویژه هندوانه و خوردن آجیل و شیرینی بوده است. طی دهه‌های گذشته معمولا بزرگ خانواده با تهیه اقلام و خوراکیهای مورد نیاز شب یلدا و دعوت از فرزندان و اقوام و خویشان میزبانی میهمانان شب یلدا را برعهده داشت. نکته قابل‌توجه اینکه به‌طور معمول، میزبان به‌واسطه تهیه و خرید اقلام مورد نیاز شب یلدا متحمل فشار اقتصادی سنگینی نمی‌شد. با وجود این و برای برگزاری یک شب یلدای عادلانه در برخی خانوادههای کم‌درآمد، خرید اقلام مورد نیاز شب یلدا بین میهمانان تقسیم می‌شد. شاید بتوان گفت این شیوه برگزاری شب یلدا به‌ویژه طی چند سال اخیر کم و بیش رواج داشت، اما شرایط نابسامان اقتصادی کشور و افزایش افسارگسیخته قیمت کالاها و اقلام خوراکی، سفره شب یلدای امسال را نه‌تنها کوچک‌تر کرده بلکه به‌نظر می‌رسد بساط شبنشینیهای این شب را نیز در بسیاری از خانوادههای کم‌درآمد برچیده است.
بساط برچیده شده شب یلدا
طبق جداول و نمودارهای ذکرشده در متن این گزارش به‌خوبی می‌توان دریافت که قیمت خوراکیهای شب یلدا، امسال نسبت به سال گذشته به چه میزان افزایش یافته است. در میان خوراکیهای شب یلدا، آجیل و خشکبار صدر‌نشین نمودار افزایش قیمت‌ها هستند و پس از آن به ترتیب میوه‌‌ها و شیرینی‌ها با افزایش بی‌سابقه قیمت مواجه هستند. با وجود آمار به دست آمده، بدیهی است که امسال بخش عمده‌ای از خانوارهای ایرانی به‌ویژه اقشار کم‌درآمد و با درآمد متوسط، قادر به خرید آجیل، ولو به میزان کم نیز نیستند.
براساس مصوبه شورای عالی کار، کارگران دستمزدبگیر به دو گروه «کارگران حداقلی‌بگیر» و «سایر سطوح مزدی» تقسیم می‌شوند که با احتساب افزایش حقوق سال جاری، یک کارگر حداقلی‌بگیر ماهانه یک‌میلیون و ۱۱۱ هزار و ۲۶۹ تومان و یک کارگر سایر سطوح مزدی ماهانه یک‌میلیون و ۴۰۹ هزار و ۴۲۴ تومان حقوق دریافت می‌کند. در حال حاضر بیش از 13 میلیون نفر از جمعیت کشور را کارگران تشکیل می‌دهند؛ یعنی حدود 16 درصد از جمعیت کشور. اگر میانگین حقوق هر دو گروه از جامعه کارگری کشور را رقمی معادل یک‌میلیون و 260 هزار تومان در نظر بگیریم، باید دید یک خانواده کارگری بدون در نظر گرفتن هزینههای سبد معیشتی، امسال چه مبلغی را باید برای برگزاری یک شب یلدای ساده و کم‌هزینه در نظر بگیرد.
314 هزار تومان؛ حداقل هزینه برای شب یلدا
اگر یک خانواده کارگری امسال تصمیم به خرید آجیل شب یلدا داشته باشد و برای صرفه‌جویی در هزینه خرید آجیل، هرکدام از خشکبار موجود در آجیل را به میزان 450 گرم (ربع کیلو) تهیه کند، با توجه به قیمت‌های سال جاری رقمی حدود 242 هزار تومان باید بابت خرید آجیل هزینه کند. از سوی دیگر اگر همین خانواده کارگری تنها به خرید نیم‌کیلو از یک نوع شیرینی مانند شیرینی دانمارکی اکتفا کند، باید 10 هزار و 500 تومان بابت تهیه شیرینی بپردازد. خرید میوه نیز هزینههای قابل‌توجهی را به خانواده تحمیل می‌کند. اگر فرض کنیم وزن یک هندوانه متوسط 6 کیلوگرم باشد، برای خرید آن باید 14 هزار و 400 تومان پرداخت شود. علاوه‌بر این، برای خرید یک کیلو انار نیز باید هشت‌هزار و 330 تومان هزینه شود. خرید یک کیلو از هرکدام از میوه‌های مندرج در جدول شامل سیب، پرتقال، نارنگی و موز نیز معادل 36 هزار و 700 تومان نیاز دارد.
محاسبه ارقام ذکرشده که کمترین اقلام مورد نیاز شب یلدا محسوب می‌شوند، 311 هزار و 930 تومان هزینه برای یک خانواده کارگری دربر دارد. به‌عبارت دیگر، حداقل هزینه مورد نیاز برای تهیه مایحتاج شب یلدای امسال، 24 درصد از حقوق یک کارگر ساده را تشکیل می‌دهد. همان‌طور که گفته شد، این رقم بدون در نظر گرفتن هزینههای ماهانه معیشت یک خانواده است.
صرف 13 درصد از درآمد برای سفره شب یلدا
براساس آمار اعلام‌شده از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ۲۰ میلیون نفر از جمعیت کشور را اقشار آسیب‌پذیر شامل کارمندان، کارگران و افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی تشکیل می‌دهند که ماهانه درآمدی کمتر از سه‌میلیون تومان دارند. اگر حداکثر درآمد این قشر از جامعه دومیلیون و 500 هزار تومان درنظر گرفته شود، این افراد برای تهیه حداقل اقلام مورد نیاز شب یلدا که پیش از این محاسبه شد (311 هزار و930 تومان) باید 13 درصد از حقوق خود را به این امر اختصاص دهند. نکته جالب توجه اینکه جمع مبالغ انواع آجیل و خشکبار (مذکور در جدول) رقمی معادل 918 هزار تومان است. این رقم معادل 73 درصد از حقوق یک کارگر می‌شود.
به‌عبارت دیگر، تنها یک قلم از اقلام مورد نیاز شب یلدا، اندکی بیشتر از حقوق ماهانه یک کارگر است. ذکر هزینههای مورد نیاز برای تهیه اقلام سفره شب یلدا در این گزارش، تنها یک محاسبه ساده از میزان تاثیر افزایش قیمت‌ها بر کوچک‌تر شدن سفره شب یلداست. در شرایطی که خانوارهای کم‌درآمد و اقشار آسیب‌پذیر جامعه حتی توان تامین کمترین مایحتاج ضروری زندگی را ندارند و سبد غذایی این قشر همواره از گوشت و مرغ و سایر خوراکی‌ها خالی است، برگزاری سنت شب یلدا بیشتر به یک آرزو شباهت دارد تا واقعیت. افزایش 300 درصدی قیمت پسته یا 74 درصدی قیمت سیب، ارقامی نیست که خانوارهای با درآمد متوسط نیز از پس آن برآیند، چه رسد به اقشار آسیب‌پذیر و کم‌درآمد.
