آقای مداح، زمینه فعالیتی شما چیست؟
نانوتکنولوژی، انتقال حرارت، مدلسازی و شبیه‌سازی فرآیند نفت، گاز و پتروشیمی.
توصیف‌تان را از یک مهندس شیمی بگویید؟
مهندس شیمی به‌طور کلی در صنایع شیمیایی و در قسمت‌های مرتبط با فرآیندهای شیمیایی و تولید محصولات صنعتی مشغول کار است، همچنین در زمینه طراحی و راه‌اندازی واحدهای صنعتی و تجهیزات مرتبط با آن نقش مهمی ایفا می‌کند. در کل یک مهندس شیمی کسی است که اصول بنیادین علم مهندسی شیمی را برای استفاده در بخش‌های مختلف کاربردهای عملی به کار می‌گیرد.
چرا رشته مهندسی شیمی را برای تحصیل انتخاب کردید؟
چون این رشته بسیار وسیع بود و حوزه‌های مختلفی را شامل می‌شد و تنوع زیادی در گرایش‌های رشته مهندسی شیمی وجود داشت که از ابتدای انتخاب رشته، من را به خود جذب می‌کرد.
چه شد که رشته شیمی کاربردی را برای مقطع دکتری برای تحصیل انتخاب کردید؟
حین تدریس در دانشگاه و کار در آزمایشگاه به این رشته علاقه زیادی پیدا کردم و کتاب‌های کارشناسی‌ارشد این رشته را نیز بسیار دوست داشتم. این علاقه باعث گرایش من در دانشگاه به این رشته شد.
درمورد کتاب‌هایی که چاپ کردید توضیح بفرمایید.
به خاطر سختی‌های زیاد کار ازجمله خواندن مقالات مختلف تا یافتن درک صحیح و آسان مطالب در زمینه سنتز و کاربرد نانوسیالات در افزایش انتقال حرارت، به فکر نگارش کتاب در این زمینه افتادم؛ چراکه هم به موضوع آن علاقه فراوانی داشتم؛ هم کتاب‌های مشابه موجود دانشگاهی به خوبی مباحث را برای دانشجویان کارشناسی توضیح نداده بود.
دلیل نگارش این تعداد مقاله توسط شما چیست؟
اول اینکه من عاشق تحقیق هستم و دلایل بسیار زیادی برای نگارش مقالاتم وجود دارد. اگرچه، همیشه تمامی این دلایل جنبه مثبت نداشت. من همیشه یافته‌های نوین حاصل از یک مطالعه پژوهشی و جمع‌بندی یافته‌های پیشینیان در قالب یک مطالعه مروری را گردآوری می‌کردم و برای ثبت نتایج و دستاوردهای خودم و دراختیار‌گذاشتن آن به سایرین به‌ویژه برای کاربرد یافته‌های مطالعات دانشجویان و محققان در شرایط مشابه، اقدام به نوشتن این مقالات کردم.
لطفا درمورد مسئولیت‌تان در شرکت نفت فلات قاره برای ما بگویید.
مهندس اتاق کنترل و دارای 11 سال سابقه کار در جزیره خارک، سیری و کیش هستم. ماهیت کار در اتاق‌های کنترل به‌گونه‌ای است که جزء کارهای پیچیده و با بار شناختی بالا به شمار می‌آید که همین امر ضرورت پیشگیری از وقوع خطاهای انسانی را سبب می‌شود. وظایف اپراتورهای اتاق کنترل به‌ویژه اپراتوری بورد دارای نیازمندی‌های شناختی متعددی بوده و سطح بالایی از توانایی شناختی را می‌طلبد.
آیا در جایگاه شغلی خود با مخترعان و استارتاپ‌ها ارتباطی دارید؟
استارتاپ‌ها، معمولا بر محور ایده‌های نوآورانه و خلاقانه بنا می‌شوند. در زمینه کاربرد نانوتکنولوژی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی ما همواره با گروه‌های بزرگ استارتاپ و نخبگان در ارتباط مستقیم هستیم.
از حال و هوای تدریس در دانشگاه برایمان بگویید.
تدریس در دانشگاه برای من همواره یک عشق بود و تا زنده هستم دوست دارم به دانشجویان آموزش دهم که فقط از روی عشق و پشتکار حرفه مورد علاقه خود را انتخاب کنند. یکی از مسائل مهم و مورد توجه در امر تدریس، مساله ایجاد انگیزه و شناخت توانایی‌های دانشجویان است که توجه به آن برای هر کسی که بخواهد هر نوع تدریسی داشته باشد، ضروری است. به‌طور کلی استاد باید برای ارائه بهتر درس خود از یک‌سری مهارت‌ها علاوه‌بر توانایی‌های علمی و رفتاری، بهره بگیرد تا فعالیت او از بازدهی بالاتری برخوردار شود. بیشترین فعالیت من در راه‌اندازی کارگاه‌های آموزشی و علمی است. درضمن علاقه بسیاری هم به کارگاه‌های فنی و کار در آزمایشگاه و کسب یافته‌های نوین در کنار دانشجویان کارشناسی و کارشناسی‌ارشد دارم.
وضعیت کار را برای کسانی که در رشته شما تحصیل کرده‌اند چگونه ارزیابی می‌کنید؟
درخصوص وضعیت و میزان استخدام مهندسی شیمی در ایران اطلاعات دقیقی ندارم. از آنجا که صنعت نفت، گاز و پتروشیمی مهم‌ترین و بزرگ‌ترین صنعت در کشور ماست، تعداد زیادی از مهندسان شیمی و شیمی کاربردی در این صنعت استخدام می‌شوند. واقعیت این است که وضعیت اشتغال برای فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها مناسب نیست و حتی درصد بالایی از کسانی که شغل دارند در رشته تحصیلی خود فعال نیستند. رشته‌های شیمی و مهندسی شیمی نیز در چند سال گذشته از این قاعده مستثنی نبود ولی به نظر من تا پنج سال آینده بسیار خوب خواهد شد.
فارغ‌التحصیلان رشته شیمی کاربردی چگونه می‌توانند کارآفرین باشند؟
از جمله رشته‌هایی که با کارآفرینی گره خورده است می‌توان به شیمی اشاره کرد. با توجه به آنکه دانشجویان رشته شیمی و دیگر رشته‌های وابسته، کارهای عملی را از ابتدای ورود به دانشگاه آموزش می‌بینند می‌توان گفت کارآفرینی در این رشته نهادینه شده است. از طرفی تمام مواد تشکیل‌دهنده هر وسیله یا دستگاهی که روزانه با آنها سروکار داریم از علم شیمی نشأت گرفته است. جنوب ایران و استان مرکزی و اصفهان در زمینه مواد و فرآورده‌های نفتی از پتانسیل فراوانی برخوردار هستند اما شاید مانع اصلی برای کارآفرینی در این رشته، هزینه‌های بالای مواد اولیه باشد. به هر حال برای کارآفرین‌شدن در این رشته، گام اول علاقه و پشتکار است و گام دوم، تجربه در صنایعی است که دانشجو علاقه به کارآفرینی دارد.
درحال حاضر بازار فعالیت‌های کارآفرینی را برای ورود جوانان علاقه‌مند چطور ارزیابی می‌کنید؟
در ابتدا باید کاغذبازی اداری تا جای ممکن کاهش یابد و دانشجویان علاقه‌مند بدون فیلتراسیون معرفی و شناخته شوند. کارآفرینی نیاز به یک حمایت قوی دارد. باید یک وزارتخانه مشخص، هدایت و مدیریت امور کارآفرینی را به عهده بگیرد. برای شروع هر کارآفرینی سرمایه لازم است که باید از طرف یک وزارتخانه یا سازمان دولتی مثل ستاد نانو و بنیاد ملی نخبگان باشد. اگر حمایت مالی کافی صورت گیرد، قطعا بازار فعالیت‌های کارآفرینی رونق بسزایی خواهد داشت.
تحصیلات آکادمیک در حوزه کارآفرینی چقدر نقش‌آفرین است؟
بدون‌شک تحصیلات آکادمیک در حوزه کارآفرینی نقش موثر و بسزایی دارد. برای راه‌اندازی برخی کسب‌وکارهای پیشرفته و با فناوری خاص، داشتن مدرک دانشگاهی معتبر گام اول حوزه کارآفرینی است. در ضمن نباید فراموش کرد کارآفرین موفق همواره حین تحصیل به فکر تجربه و شناخت بازار است و چشم‌اندازی پنج‌ساله نسبت به موضوع دارد.
با توجه به اینکه این پیشرفت در کسب‌وکار، نیازمند تحقیق و کار علمی بیشتری است، آیا در این زمینه با دانشجویان و دانشگاهیان نیز همکاری دارید؟
افراد موفق و توانمند همواره چه در ایران و چه در خارج از کشور نظر خوبی نسبت به دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دارند. مهارت‌های مختلف مدیریتی و فنی را به خوبی از مربیان صنعت و دانشگاه آموخته و در اختیار دانشجویان جوان قرار می‌دهم و دانشجویان برای راه‌اندازی کسب‌وکار خود قطعا به این مهارت‌ها و افرادی که این مهارت‌ها را در اختیار دارند، نیاز خواهند داشت.
عامل اصلی پیشرفت‌تان در این رشته چه بود؟
در جایگاهی نیستم که بخواهم عوامل پیشرفت را برای کارآفرینان بیان کنم. اندک مسیر پیموده زندگی من، همواره امیدواربودن است. من در زندگی‌ام سه قانون دارم: قانون اول اینکه همواره امید داشته باشم. قانون دوم، فقط تلاش کنم و قانون سوم، هیچ‌گاه قانون اول را فراموش نکنم.
در این راه الگویی هم داشتید؟
همواره خدای بزرگ را دوست دارم که اساتید مهربانی چون دکتر یوسف یاسی، دکتر محمدحسین احمدی، مهندس غفار سردار و دکتر ناهید قاسمی را در سر راه من قرار داد. پیشرفت بدون سفرنامه بزرگان امکان‌پذیر نیست.
برنامه آینده‌تان چیست؟
ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر و ایجاد موسسه آموزشی و مشاوره در امر کارآفرینی.
در این سال‌ها، آیا احساس شکست هم کرده‌اید؟
این احساس همواره با من بوده است ولی هیچ‌گاه ناامید نمی‌شوم و یاد خداوند متعال همواره به من امید به حرکت می‌دهد.
با توجه به راهی که تاکنون طی کرده‌اید، چه توصیه‌ای برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان جویای کار دارید؟
توصیه من به دانشجویان جهت یافتن کار این است که تا جایی که ممکن است در دهه سوم زندگی خود فقط تلاش کنند، اصلا ناامید نشوند، چون واقعا آینده را کسی ندیده. من کسانی را دیده‌ام که اصلا پارتی نداشتند و درس‌شان هم ضعیف بود ولی در مدت یک سال با توکل به خداوند و تلاش بی‌نظیر کار مناسبی را یافتند و الان خیلی راضی هستند. به‌عنوان جمله آخر این را می‌گویم که اگر خدایی هست پس همیشه امید هم باقی است. از خداوند بزرگ خواهان این هستم که امید جوانان همواره پایا باشد.
* نویسنده : سمیرا بندگان روزنامه‌نگار