محمدحسین ایوبی، کارشناس مطالعات فلسطین و رژیم صهیونیستی:کنفرانس بینالمللی حمایت از انتفاضه فلسطین، یکی از برجستهترین ابتکارات جمهوری اسلامی ایران در عرصه دیپلماسی مقاومت، همواره نمادی از تعهد کشور به آرمان فلسطین و حمایت از مردم مظلوم این سرزمین بوده است. این کنفرانس، که بر اساس «قانون حمایت از انقلاب اسلامی مردم فلسطین» مصوب ۱۹ اردیبهشت ۱۳۶۹ مجلس شورای اسلامی تشکیل شده است، با اهدافی چون تقویت همبستگی جهانی با ملت فلسطین، ترویج گفتمان مثبت و سازنده درباره مسئله فلسطین و ارائه راهکارهای مشروع برای آینده این سرزمین فعالیت میکند.
از نخستین دوره این همایش در مهرماه ۱۳۷۰، همزمان با انتفاضه اول فلسطین، تا ششمین دوره آن در اسفند ۱۳۹۵، کنفرانس به عرصهای مهم برای گردهمآیی فعالان، کارشناسان و تصمیمگیران حوزه فلسطین تبدیل شده است. ساختار قانونی و مأموریت مشخص کنفرانس در تعمیق حمایت از ملت فلسطین، همراه با برگزاری نشستهایی با حضور نمایندگان کشورهای اسلامی و صاحبنظران بینالمللی، جایگاهی استراتژیک و بینظیر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به آن بخشیده است. اهمیت این رویداد تا حدی است که در تمامی دورهها، رهبر انقلاب اسلامی، سران قوای سهگانه و جمع زیادی از شخصیتهای برجسته بینالمللی بهعنوان سخنران حضور یافتهاند، امری که گویای تعهد عمیق و نقش محوری کنفرانس در شکلدهی به سیاستگذاریهای منطقهای و بینالمللی ایران است.
مراسم افتتاحیه ششمین ششمین کنفرانس بینالمللی حمایت از انتفاضه فلسطین (1395) با حضور رهبر انقلاب، سران قوا و مدعوین بینالمللی
مسئولیت فراموششده
با این حال، پس از ششمین دوره کنفرانس که در اسفند ۱۳۹۵ و در زمان دبیری شهید حسین امیرعبداللهیان برگزار شد، بیش از ۹ سال است که کنفرانس اصلی برگزار نشده است. بر اساس قانون، این رویداد هر چهار سال یکبار باید برگزار شود و هفتمین دوره آن میبایست در سال ۱۳۹۹ برگزار میشد، اما شیوع ویروس کرونا مانع تحقق این برنامه شد. . همچنانکه بر اساس ماده پنجم قانون حمایت از انقلاب اسلامی مردم فلسطین، کمیتههای مرکب از نمایندگان نهادهای مختلف موظف بودهاند هر شش ماه یکبار گزارشی جامع به مجلس ارائه کنند، اما این فرآیند بهطور منظم پیگیری نشده است.
در سال ۱۴۰۰، کرسی دبیرکل کنفرانس به سید مجتبی ابطحی واگذار شد؛ با این حال، حتی پس از رفع محدودیتهای کرونایی، برنامه عملی و جدی برای برگزاری هفتمین دوره کنفرانس در دستور کار قرار نگرفته است. این تأخیر طولانی نه تنها خلأ راهبردی و گفتمانی قابل توجهی ایجاد کرده، بلکه فرصت جمهوری اسلامی ایران برای ایفای نقش پیشرو و اعلام مواضع ایجابی در حمایت از مردم فلسطین را نیز کاهش داده است. از جمله پیامدهای منفی و گستردهی عدم برگزاری کنفرانس میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. عدم هماهنگی جهانی و همافزایی میان کشورهای اسلامی و گروههای مقاومت
2. فراهم شدن زمینه برای روایتهای جایگزین و نفوذ بازیگران رقیب مانند مصر، عربستان سعودی، قطر و حتی فرانسه
3. تضعیف جایگاه عملی ایران در عرصه بینالمللی و عدم امکان نمایش نقش رهبری ایران در حمایت از فلسطین
4. کاهش انسجام داخلی فلسطین و فقدان فرصت گفتوگو میان گروههای فلسطینی
عکس دستهجمعی سران شرکتکننده در نشست صلح به رهبری فرانسه و عربستان (در مقر سازمان ملل در نیوبورک)
ضرورت احیا و برگزاری کنفرانس
ضرورت برگزاری کنفرانس در شرایط کنونی منطقه، بهویژه در پی عملیات «طوفان الاقصی» و تشدید بحران در نوار غزه و کرانه باختری، بیش از هر زمان دیگری آشکار شده است. جنایات رژیم صهیونیستی در غزه، از جمله حملات هوایی گسترده، تخریب زیرساختهای حیاتی، محاصرههای طولانیمدت، کشتار غیرنظامیان و کودکان و پیامدهای شدید انسانی و سیاسی ناشی از این اقدامات، نیاز فوری به هماهنگی جهانی و اعلام مواضع اصولی و متحد جهان اسلام را برجسته میکند. این بحرانها همچنین نشان میدهند که غفلت یا تأخیر در اقدام، زمینه را برای افزایش بیثباتی منطقه و تقویت جریانهای فرصتطلب فراهم میکند و ضرورت احیای فوری کنفرانس را دوچندان میسازد.
در این شرایط، کنفرانس میتواند سکویی برای تدوین و اعلام یک استراتژی مشترک، بازسازی ظرفیتهای مقاومت، تأمین نیازهای فوری و بلندمدت مردم فلسطین و تقویت وحدت ملی گروههای مقاومت باشد. اهمیت این موضوع زمانی افزایش مییابد که سایر بازیگران مؤثر در عرصه فلسطین، از جمله عربستان سعودی، مصر، قطر و حتی برخی دولتهای غربی مانند فرانسه، در غیاب هماهنگی جامع، برای آینده نوار غزه و کرانه باختری طرحها و ابتکاراتی ارائه میدهند. در چنین فضایی، برگزاری این کنفرانس فرصتی راهبردی برای تثبیت سیاست رسمی جمهوری اسلامی ایران، نمایش نقش پیشرو ایران در حمایت از فلسطین و تعیین چارچوبهای اصولی دیپلماسی مقاومت فراهم میکند.
علاوه بر این، ثبت و ارائه مستندات جنایات رژیم صهیونیستی در طول جنگ ۱۲ روزه و نیز در اقدامات مستمر علیه مردم فلسطین در نوار غزه و کرانه باختری، از بخشهای حیاتی دستور کار کنفرانس به شمار میرود. این فرآیند نه تنها موجب افشای اقدامات غیرانسانی رژیم صهیونیستی و جلب توجه و حمایت جهانی میشود، بلکه نقش مهمی در تقویت مشروعیت دیپلماسی مقاومت ایران دارد و ایران را بهعنوان یک بازیگر جدی و مسئول در عرصه بینالمللی معرفی میکند. به بیان دیگر، کنفرانس میتواند پلی میان افکار عمومی جهانی، نهادهای بینالمللی و سیاستگذاری راهبردی ایران برای حمایت از ملت فلسطین ایجاد کند.
با توجه به اهمیت فوری موضوع، اقدامات مشخص برای احیا و برگزاری کنفرانس ضروری است:
• علتیابی وقفه طولانیمدت در برگزاری کنفرانس: بررسی دلایل عدم برگزاری کنفرانس از سال ۱۳۹۵ و ارائه راهکارهایی برای جلوگیری از تکرار آن، نقش کلیدی در تضمین استمرار این نهاد راهبردی دارد.
• تعیین دستور کار راهبردی و ایجابی: تمرکز ویژه بر آینده نوار غزه، سناریوی «روز پس از جنگ»، پیامدهای نبرد طوفان الاقصی، بازسازی، رفع محاصره، وضعیت کرانه باختری و وحدت ملی فلسطین باید در دستور کار قرار گیرد. تدوین یک «گفتمان ایجابی» و نه فقط سلبی (به معنای نفی اشغالگری رژیم صهیونیستی) و ارائه راهکار عملی برای تشکیل دولت فلسطینی مشروع و جایگزین نیز از اولویتهای حیاتی است. این امر میتواند از طریق تشکیل هیئتهای اندیشهورز تخصصی، ایجاد کمیته حقوق بینالملل و زمینهسازی برای گفتگو گروههای مختلف فلسطینی و سایر بازیگران منطقهای انجام شود.
• دعوت از شخصیتهای طراز اول و تأثیرگذار: حضور سران کشورها، رؤسای مجالس، رهبران گروههای مقاومت، اندیشمندان برجسته و رسانههای مستقل جهانی میتواند وزن و تأثیر کنفرانس را افزایش دهد.
• برگزاری فوری هفتمین دوره کنفرانس: مجلس شورای اسلامی با همکاری وزارت امور خارجه و نهادهای ذیربط باید به سرعت نسبت به برنامهریزی و اجرای این کنفرانس اقدام کنند.
جمعبندی
رهبر انقلاب اسلامی بارها تأکید کردهاند که اختلافات داخلی، قومی یا مذهبی نباید مانع حمایت از آرمان فلسطین و مقاومت شود. کنفرانس بینالمللی حمایت از انتفاضه فلسطین، با تاریخچهای طولانی میتواند بستری منحصر به فرد برای مدیریت اختلافات و تمرکز بر اهداف مشترک باشد. از این کنفرانس میتوان به مثابه سکویی راهبردی برای تدوین سیاستهای اجراپذیر، حمایتهای حقوقی، افزایش انزوای رژیم صهیونیستی، ایجاد ظرفیت دیپلماتیک جمعی و پایهگذاری نظم جدید منطقهای بر محور مقاومت استفاده کرد. احیای فوری این نهاد راهبردی نه تنها نشاندهنده پایبندی جمهوری اسلامی به آرمان فلسطین است، بلکه جایگاه ایران را به عنوان طراح راهکارهای عملی و مثبت در حل مسئله فلسطین بازمیگرداند.
با برگزاری مجدد این کنفرانس، جمهوری اسلامی میتواند پیام روشن خود را به جهان اسلام و افکار عمومی جهانی منتقل کند: ایران صرفا منتقد اشغالگری رژیم صهیونیستی نیست، بلکه یک بازیگر فعال، دارای ایدههای کارآمد برای حمایت از حقوق ملت فلسطین است. در شرایط حساس و بحرانی فعلی، به ویژه با آغاز طوفان الاقصی و پیامدهای انسانی و سیاسی آن، این کنفرانس نه تنها یک ضرورت سیاسی و راهبردی، بلکه یک اقدام فوری و حیاتی برای حفظ ابتکار عمل، جلوگیری از نفوذ رقیبان منطقهای و بینالمللی و هدایت مسیر مقاومت فلسطین در چارچوب اصولی و مشروع است.