ناکامی اخیر تیم نوجوانان ایران مقابل هند و حذف از جام ملتهای آسیا تنها یک شکست ورزشی نبود، بلکه نشانهای آشکار از بحران عمیق در فوتبال پایه کشور است. فوتبال پایه ایران دیگر در اختیار مدیران درستکار باشگاههای ریشهدار و مربیان متعهد نیست، بلکه به عرصهای برای تجارت تبدیل شده است. باشگاهداری در ردههای سنی پایین بیشتر شبیه یک بازار بیقانون است؛ بازاری که در یک سوی آن خانوادههایی قرار دارند که حاضرند هزینههای کلان بپردازند تا فرزندانشان به هر قیمتی فوتبالیست شوند و به شهرت و ثروت برسند و در سوی دیگر کسانی هستند که بدون هیچ نظارت و چارچوبی وارد این بیزینس میشوند و آینده نوجوانان را به بازی میگیرند.
در چنین فضایی، استعدادهای واقعی نه تنها فرصت رشد پیدا نمیکنند، بلکه زیر فشار پول و روابط از بین میروند.
بیبرنامگی مزمن در فدراسیون و تیمهای ملی پایه این بحران را تشدید کرده است. تیم نوجوانان پس از ناکامی سال گذشته ماهها بدون اردو و برنامه رها شد و تنها چند هفته پیش از مسابقات دوباره تشکیل شد. این یعنی حتی ابتداییترین اصول آمادهسازی رعایت نمیشود.
مدیریت غیرتخصصی و انتصاب افراد بیارتباط با فوتبال پایه در رأس کمیتهها نشان میدهد نگاه تبلیغاتی و غیرحرفهای بر این بخش حاکم است. تیمهای جوانان و امید نیز در سالهای اخیر عملاً تعطیل بودهاند؛ بدون اردو، بدون سرمربی و بدون برنامه مشخص و این یعنی نسلهای فوتبالی یکی پس از دیگری میسوزند.
باشگاهها نیز به جای آنکه آکادمیهای استاندارد برای پرورش بازیکنان بسازند، فوتبال پایه را به چشم هزینه اضافی میبینند. بسیاری از تیمها مربیان متخصص ندارند و بازیکنان بدون آموزش اصولی وارد ردههای ملی میشوند. در تیمهای ملی پایه هم به جای تمرکز بر پرورش استعداد، نتیجهگرایی زودهنگام و بیثباتی مدیریتی همه چیز را قربانی کرده است. شکست مقابل هند تنها حذف از یک تورنمنت نبود؛ ایران فرصت حضور در جام جهانی نوجوانان را نیز از دست داد و این یعنی نسل تازه فوتبالیستهای ایران حتی فرصت دیده شدن در سطح جهانی را پیدا نکرد.
فوتبال پایه ایران امروز در وضعیت فروپاشی تدریجی قرار دارد؛ از باشگاههایی که آکادمی واقعی ندارند تا فدراسیونی که تیمهای ملی پایه را به حال خود رها کرده است. ناکامی نوجوانان مقابل هند باید زنگ خطری جدی باشد: اگر ساختار آموزش، مدیریت و سرمایهگذاری در فوتبال پایه اصلاح نشود، تیم ملی بزرگسالان نیز در آینده با بحران جدی مواجه خواهد شد.