از اسفندماه سال گذشته، دانشگاه آزاد اسلامی وارد مسیری تازه شد؛ مسیری که قرار است جایگاه این دانشگاه در نقشه جهانی علم و فناوری را بازتعریف کند. با تأکید شهید طهرانچی، «کمیته رتبهبندی دانشگاه» تشکیل شد و از اردیبهشت امسال فعالیتها با سرعت و انسجام بیشتری ادامه پیدا کرد؛ گامی که تنها به پر کردن فرمها و بارگذاری دادهها محدود نمیشود، بلکه هدف آن ساختن روایتی نو از دانشگاه آزاد در عرصه جهانی است.
دانشگاه آزاد اکنون نهتنها در نظامهای شرقی مانند RUR و شانگهای حضور دارد، بلکه آماده ورود مؤثر به نظامهای معتبر غربی مانند تایمز و QS نیز شده است. همزمان، شاخصهای پایداری و محیط زیستی در گرین متریک در حال تکمیل هستند تا دانشگاه بتواند تصویر واقعی و یکپارچهای از خود در سطح ملی و بینالمللی ارائه دهد. با وجود چالشهایی مانند تعلیق موقت حضور دانشگاههای ایرانی در رتبهبندی تایمز به دلیل تحریمها، امید به تثبیت جایگاه علمی دانشگاه در کشور و منطقه همچنان پابرجاست.
ورود دانشگاه آزاد به نظامهای رتبهبندی شرقی
دانشگاه آزاد از سالهای قبل توجه ویژهای نیز به نظامهای رتبهبندی شرقی داشته و دارد. افتخاری میگوید: «سال گذشته اصلاحات و اقدامات اولیه روی نظامهای RUR و شانگهای انجام شد و جلسات متعددی هم برگزار شد؛ حتی برخی دوستان حضوری به شانگهای رفتند تا پیگیریها را انجام دهند.» اما مسیر در نظام شانگهای چندان هموار نبود. مشکل اصلی، تمایل دانشگاه به حضور یکپارچه در تمام نظامها بود، نه ارزیابی به صورت واحد به واحد. افتخاری توضیح میدهد: «با نظام شانگهای پیشرفت ما چندان چشمگیر نبود؛ زیرا دانشگاه علاقه داشت بهصورت یکپارچه در همه نظامهای رتبهبندی حضور داشته باشد و نه بهصورت واحد به واحد.»
در مقابل، نظام RUR با همکاری بیشتری همراه شد و مسیر یکپارچهسازی دانشگاه را هموار کرد. آنطور که مدیرکل کتابخانهها، مجلات، انتشارات علمی و علمسنجی گفته است آنها پذیرفتند که دانشگاه آزاد را به صورت یکپارچه ارزیابی کنند. در این مسیر، دادههای مورد نیاز کل دانشگاه آماده و برای بارگذاری در RUR ارائه شد. او میگوید: «نتیجه این شد که سال اول رتبه خوبی داشتیم و سال دوم به رتبه زیر ۱۰۰ رسیدیم.»
اکنون دو سال است که دانشگاه آزاد به صورت یکپارچه در نظام RUR حضور دارد و جایگاه خود را تثبیت کرده است. افتخاری درباره ادامه برنامهها میگوید: «اسفندماه سال گذشته خدمت شهید طهرانچی رسیدیم و گزارشی ارائه کردیم مبنی بر اینکه دانشگاه آزاد هماکنون در نظام RUR و U.S. News حضور دارد و رتبه مناسبی دارد، اما در شانگهای هنوز به نتیجه قطعی نرسیدهایم. به همین دلیل، قرار شد دانشگاه کار روی نظامهای رتبهبندی غربی را نیز شروع کند تا جایگاه خود را در این نظامها هم تثبیت کند.»
اطلاعات دانشگاه در QS تا پایان سال تکمیل میشود
اکنون، گامهای مهمی در مسیر اصلاح و حضور رسمی برداشته شده است. دادههای مربوط به نظام QS تقریباً آماده شده و پیشبینی میشود که درگاه بارگذاری آن تا پایان سال فعال شود.
همزمان، دادههای گرینمتریک نیز در حال بارگذاری هستند. افتخاری اعلام میکند: «همکاران ما همین الان در حال بارگذاری دادههای مربوط به گرینمتریک در سایت هستند و انشاءالله بهزودی این فرایند به اتمام خواهد رسید.»
بر اساس برآوردها و مدلهای واقعی ارزیابی، رتبه دانشگاه آزاد در بیشتر نظامهای معتبر بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ قرار دارد. افتخاری توضیح میدهد که این عدد بسته به نوع نگاه و هدف گذاری هر نظام رتبهبندی متفاوت است . او میگوید: «نظامهایی که بر توسعه آموزش در سطح کشور یا منطقه تمرکز دارند، رتبه بهتری برای دانشگاه آزاد نشان میدهند. در مقابل، نظامهایی که شاخصهایی مانند جوایز نوبل یا فعالیتهای نخبگان بینالمللی را وزندهی بیشتری میکنند، ممکن است رتبه پایینتری نشان دهند.» او تأکید میکند: «وقتی میگویم رتبه بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ را داریم، به این دلیل است که نوع نگاه آن نظام با نظام دیگر متفاوت است و رتبه دانشگاهها در نظامهای مختلف متفاوت است و نمیتوان رتبه یک دانشگاه را در نظامیخاص، عیناً با نظام دیگر مقایسه کرد.»
پیشبینی ارتقای رتبه دانشگاه آزاد در وبومتریک
در کنار این نظامها، دانشگاه آزاد توجه ویژهای به نظام وبومتریک (Webometrics) دارد. افتخاری میگوید: «هدف ما این است که با بهبود دسترسیها، ارتقای کیفیت وبسایتها و رعایت دقیق نکات فنی و محتوایی بتوانیم جایگاه واقعی دانشگاه آزاد را در این نظام نیز تثبیت کنیم.» اهمیت وبومتریک از آن جهت است که بسیاری از نظامهای دیگر رتبهبندی دانشگاهی نیز از دادههای آن استفاده میکنند؛ بنابراین حضور قوی و مؤثر در این نظام میتواند بهطور غیرمستقیم موقعیت دانشگاه آزاد را در سایر رتبهبندیها نیز ارتقا دهد. افتخاری ابراز امیدواری کرد با آمادهسازی دقیق دادهها و تکمیل فرایند بارگذاری، در ارزیابیهای آتی شاهد ارتقای قابلتوجه رتبه دانشگاه آزاد در وبومتریک باشیم.