فرهیختگان: ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین طرح پیشنهادی دونالد ترامپ همتای آمریکاییاش برای پایان جنگ اوکراین را رد کرده، اما هنوز کسانی که او را «قهرمان غربگرایی» میدانند، معتقدند باید به هر پیشنهاد آمریکا «آری» گفت؛ حتی اگر نتیجهاش از دست رفتن خاک کشور باشد.
بیش از یک سال از زمانی که ترامپ وعده داد میتواند ظرف ۲۴ ساعت در اوکراین صلح برقرار کند، میگذرد؛ همان روزی که گفت: «آنها دارند میمیرند، روسها و اوکراینیها. من میخواهم این خونریزی تمام شود و من این کار را انجام خواهم داد. ظرف ۲۴ ساعت.»
در این مدت، تلاشهایی برای تحقق این وعده انجام شد، اما هیچکدام به نتیجه نرسید. نهایتاً طرح تازهای که ترامپ این روزها ارائه کرده، همه را غافلگیر کرده است؛ طرحی که بهگفته مقامهای اروپایی، تنها یک برنده دارد: «ولادیمیر پوتین».
با این حال، خطبهخط تجربه اوکراین برای بسیاری از کشورها درسآموز است. برای ایران به سبب فشار مستمر غرب بیشتر و برای برخی از اصلاحطلبان به جهت همراهی دائمی با غرب، بسیار بیشتر. جریانی که سالها استدلال میکرد «الگوی اوکراین» نسخه مطلوبی برای تعامل با غرب است و باید به کمکهای آمریکا تکیه کرد، اما حالا بر اساس طرح ۲۸ ترامپ، اوکراین باید علاوه بر کاهش توان موشکی و عقبنشینی، بخشهایی از قسمتهای شرقی خاک خود را رسماً به روسیه واگذار کند و جناح اروپایی تحت فشار زیادی قرار گرفته است. روزنامه فایننشالتایمز در این باره گزارش داده آمریکا در حال فشار آوردن به اوکراین است تا طرح صلح پیشنهادی را تا روز «پنجشنبه» بپذیرد و به دیپلماتهای اروپایی هشدار داده که «فضای کمی برای مذاکره وجود دارد».
الگویی که معامله شد
اوایل مردادماه و کمتر از یکماه پس از جنگ آمریکا، اسرائیل و ناتو علیه ایران، جبهه اصلاحات بیانیهای منتشر کرد و خواستار «مذاکره جامع و مستقیم با آمریکا» و «اعلام آمادگی تعلیق داوطلبانه غنیسازی» و پذیرش نظارت آژانس انرژی اتمی در قبال رفع کامل تحریمها شد. نویسندگان بیانیه بر این باور بودند که این اقدامات تنها راه خروج از بحران و جلوگیری از فعالسازی مکانیسم ماشه است. تهران نه به دلیل خواستههای این بیانیه بلکه با تکیه بر اصول خود و پایبندی به دیپلماسی مذاکرات با غرب را ادامه داد؛ اما طرف غربی با بدعهدی و مواضع ضد و نقیض، نهتنها مکانیسم ماشه را فعال کرد که در مراحل بعدی مذاکره خواستههای مشابهی نظیر کاهش برد موشکی مطرح نمود. اکنون همان آمریکایی که اصلاحطلبان آن را تنها اهرم خروج از بنبست میدانستند، اوکراینی را که مو به مو دستورات ترامپ را اجرا کرده بود و بارها تحقیر شده بودبه ورطه نابودی کشانده است.
همان زمان و در واکنش به بیانیه جبهه اصلاحات، بسیاری از فعالان هشدار دادند واقعیت سیاست خارجی، برخلاف تصور اصلاحطلبان نه رمانتیک است و نه آرمانی. بهترین نمونه این واقعیت، بحران اوکراین است؛ کشوری که دقیقاً نسخه مورد علاقه اصلاحطلبان را اجرا کرد. با سیاستهای آمریکا و اروپا همسو شد، از خطمشی امنیتی واشنگتن تبعیت کرد، هزینههای سنگین جنگ را پذیرفت و حتی به عنوان «نماد قهرمانی و مقاومت» برای این جریان سیاسی مطرح شد. اما نتیجه چیزی شد که طبق اعلام برخی رسانههای اروپایی، حتی زلنسکی هم به عنوان رئیسجمهور سرسپرده آن را رد کرده است. همان کسانی که روزی از زلنسکی قهرمان ساخته و نسخه «همراهی کامل با غرب» را میپیچیدند، حالا باید با چشمان باز ببینند این نسخه، تحقیر دولت و ملت اوکراین را مقابل چشم جهان رقم زد و طرحی ارائه شد که عملاً آینده این کشور را معامله میکند.
رمانتیستها بخوانند
امروز تمرکز توجهات اتحادیه اروپا بر اوکراین است. نشریه پولیتیکو در گزارشی نوشته که مقامهای اروپایی و اوکراینی طرح صلح ترامپ را رد کردهاند و هشدار دادهاند این پیشنهاد یکطرفه، عملاً به نفع مسکو است و میتواند ولادیمیر پوتین را برای حمله به اعضای ناتو تشویق کند. کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، تأکید کرده هر طرح صلحی تنها در صورتی موفق خواهد بود که اوکراین و اروپا آن را حمایت کنند و «فشار بر متجاوز باشد، نه قربانی.» همچنین آندری سیبیها، وزیر خارجه اوکراین ادعا کرده روسیه مفاد این طرح را به ترامپ دیکته کرده و پذیرش آن جز جنگ و خشونت بیشتر برای اوکراین و اروپا نتیجهای ندارد. بر اساس آنچه پولیتیکو نوشته، اروپاییها طرح ترامپ را «فهرست آرزوهای پوتین» توصیف کردهاند و آن را اقدامی خطرناک میدانند که تنها فشار بر اوکراین را افزایش میدهد و هیچ امتیازی از روسیه نخواهد گرفت، حتی با وجود فشارهای داخلی در اوکراین، پولیتیکو اعلام کرده زلنسکی نیز حاضر به قبول نسخه فعلی طرح نشده است.
همانطور که اوکراین تماماً مسیر مورد علاقه اصلاحطلبان را اجرا کرد و در نهایت با طرحی روبهرو شده که معتقد است کاملاً یکطرفه و به نفع طرف مقابل است، رمانتیستهای ایرانی هم باید توجه کنند که برخلاف تصور آنها، مذاکره بیچک و چانه با غرب آورده مثبتی برای کشور نخواهد داشت.