امروزه بیشتر دانشجویان برای انجام فعالیتهای دانشگاهی خود از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده میکنند، بهطوریکه آمارها نشان میدهد فارغالتحصیلان جدید فاقد تفکر انتقادی و مهارتهای تصمیمگیری موردنیاز در محیطهای کار مجهز به هوش مصنوعی هستند. این قطع ارتباط شروع گسست بزرگ آموزش عالی را نشان میدهد. در مقالهای که از سوی «شانون مککین»، استاد و مدرس بالینی مدرسه بازرگانی دانشگاه «ویک فورست» و مدیر اجرایی نوآوری در حوزه یادگیری تجربی و هوش مصنوعی در مجله «فوربز» منتشر شده، به این موضوع اشاره شده که دانشگاهها طی چند دهه اخیر مدل بههمپیوستهای را عملیاتی کردهاند که ترکیبی از ارائه اطلاعات، توسعه مهارت، اعتبارسنجی و شبکهبندی اجتماعی را در قالب یک بسته ارزشمند شامل میشود. هوش مصنوعی به سودآورترین بخش آن مجموعه، یعنی انتقال اطلاعات حمله میکند.
آموزش عالی، بازار بزرگی است که بر اساس کنترل دسترسی به دانش اختصاصی ایجاد شد. دانشجویان مبالغ بالایی را برای کسب اطلاعات میپرداختند که امروز، هوش مصنوعی در لحظه و به طور رایگان میتواند در اختیار آنها قرار دهد. دانشجویی که در رشته بازرگانی تحصیل میکند، میتواند در حوزه کاری خود از ChatGPT بخواهد اطلاعاتی را پیرامون بهینهسازی زنجیره تأمین در اختیار او قرار دهد یا حتی تحلیل بازار را در چند ثانیه آماده کند. این کار، تئوری اختلال کلاسیک است که در قالب یک مدل، برای کمبود اطلاعات بهینهسازی شده است. بنابراین، دانشگاههایی که رقابت با هوش مصنوعی را در ارائه محتوا حفظ کردهاند، وارد جنگی اشتباه شدهاند.
آموزش عالی در مسیر تغییر
در دنیایی که هوش مصنوعی تمام ابعاد آن را فراگرفته، مهارتهای برتر به طور مشخص انسانی هستند که شامل تأیید منابع، تصمیمگیری مبتنی بر زمینه، استدلال اخلاقی در شرایط ابهام و پاسخگویی در قبال نتایج دنیای واقعی میشود. این تغییر، بازتابی از اتفاقی است که برای سایر صنایع اطلاعاتی رخ داده است. زمانی که گوگل ارائه تحقیقات پایه را رایگان کرد، مشاوره مدیریت به سمت پیادهسازی و مدیریت تغییر یافت. زمانی که گوشیهای هوشمند، نقشهها را برای تمام کاربران کاربردی کرد، شرکتهای ارائهدهنده GPS بر بهینهسازی در لحظه و مسیریابی شخصیسازی شده تمرکز کردند. آموزش عالی نیز باید همین سیر را طی کند.
تغییر در زنجیره ارزش آموزشی
مؤسساتی که چشم به آینده دوختهاند، در حال حاضر بهجای ارائه اطلاعات، قضاوتهای انسانی را بازسازی میکنند. دانشکده بازرگانی دانشگاه ایالتی آریزونا بیشتر دروس خود را به پروژههای واقعی مشتریان خود اختصاص میدهد. دانشگاه «نورث ایسترن»، «هوش تجربی» را به الزامات اصلی تبدیل کرده و دانشجویان را به همکاری با شرکای خارجی در مواجهه با محدودیتهای واقعی ملزم کرده است. دانشکده آموزش عالی دانشگاه استنفورد، سخنرانیهای سنتی را حذف کرده و بر یادگیری مبتنی بر پروژه تمرکز کرده است که در آن، دانشجویان با چالشهای شرکتهای واقعی روبهرو میشوند. همه این موارد نشاندهنده یک تغییر اساسی در زنجیره ارزش آموزشی است.
توانمندی انسانی، مزیت رقابتی پایدار
این گذار، مزیت رقابتی پایداری ایجاد میکند و سیگنالهای بازار در این مورد واضح است. شایستگی فنی همچنان در اولویت قرار میگیرد؛ اما عامل تقویتکننده در این میان، توانایی انسانی است. مهارتهایی چون تفکر انتقادی و حل مسائل پیچیده، ارزش بالایی در بازار کار دارند، زیرا نمیتوان آنها را بهسادگی خودکارسازی یا با ماشینها و الگوریتمها جایگزین کرد.
4 استراتژی اجرایی برای مدیران دانشگاهی
مدیران دانشگاهها میتوانند در کوتاهترین زمان برای اجرای این استراتژیها اقدام کنند:
1- برنامه درسی دورههایی را بررسی کنید که هنوز بر انتقال اطلاعات بهجای کاربرد و قضاوت تمرکز دارند. آنها نشانه آسیبپذیری در برابر اختلال هوش مصنوعی هستند.
2- مدلهای ارزیابی معتبری بسازید. مقالات و آزمونهایی را که بهراحتی تولید میشوند با نمونه کارهای کاربردی، بازخورد شرکای خارجی و مستندسازی تصمیمگیری، جایگزین کنید.
3- نقشهای استادان را از متخصصان محتوا به طراحان باتجربه و مربیان قضاوت تغییر دهید. ارزشمندترین استادان کسانی خواهند بود که میتوانند سناریوهایی ایجاد کنند که در آن دانشجویان در شرایط واقعی، تصمیمگیریهای مهمی را تمرین کنند.
4- با سازمانهایی همکاری استراتژیک داشته باشید که بهجای کارآموزی یا مطالعات موردی، فرصتهای واقعی حل مسئله را در اختیار دانشجویان قرار میدهند.
دانشگاههایی رشد میکنند که AI را بپذیرند
دانشگاهها با یک انتخاب دشوار یعنی تکامل مدل کسبوکار یا تماشای تازهواردانی روبهرو هستند که ارزشی را کسب میکنند. بوتکمپهای برنامهنویسی یا برنامههای صدور گواهینامه حرفهای در حال حاضر سریعتر از مؤسسات سنتی حرکت میکنند. کالجها و مؤسساتی رشد میکنند که هوش مصنوعی را بهعنوان یک ابزار میپذیرند و درعینحال تمایز پایدار را حول قابلیتهای انسانی که قیمتگذاری بالایی دارند، ایجاد میکنند. امروزه ارائه اطلاعات چیزی شبیه کالا شده، درحالیکه توسعه قضاوت ارزش بیشتری پیدا کرده است. این درس برای مدیران آموزشی بسیار واضح است؛ زمانی که مزیت اصلی آنها رایگان ارائه میشود، به جنگ فناوری نمیروند، بلکه به دنبال برتری هستند. برتری در مورد آموزش یاددهی این نیست که به چه فکر کنند بلکه مهم، آموزش چگونه عاقلانه فکرکردن است.