پرداخت مالیات، سالهاست که در ذهن بسیاری از مردم با پرسشهایی همراه بوده: چرا باید مالیات بدهیم؟ این هزینهها دقیقاً کجا خرج میشوند؟ آیا سهمی از آن به زندگی روزمره ما بازمیگردد؟ با وجود تلاشهای آموزشی از دوران دبستان تا رسانههای رسمی، فرهنگ مالیاتی هنوز آنطور که باید در جامعه نهادینه نشده. یکی از دلایل اصلی این فاصله، نبود شفافیت کافی دربارهٔ محل هزینهکرد مالیاتهاست؛ موضوعی که اگر بهدرستی اطلاعرسانی شود، میتواند رضایت عمومی را بهطرز چشمگیری افزایش دهد.
در همین راستا، طرحی نوآورانه با عنوان «مالیاتنشان» آغاز شده که میتواند نقطهٔ عطفی در رابطهٔ مردم با نظام مالیاتی کشور باشد. در این طرح، مؤدیان مالیاتی میتوانند هنگام پرداخت، بخشی از مالیات خود را به حوزهای مشخص اختصاص دهند؛ حوزههایی چون آموزش، سلامت، حملونقل عمومی، یا زیرساختهای شهری. این انتخاب، نهتنها حس مشارکت را تقویت میکند، بلکه اعتماد عمومی را نیز افزایش میدهد؛ چرا که مردم میدانند مالیاتی که پرداخت میکنند، دقیقاً در چه زمینهای صرف خواهد شد.
تجربههای اولیهٔ این طرح نشان دادهاند که مشارکت مردمی در تأمین مالی پروژههای عمرانی و خدماتی، میتواند به نتایج ملموس و امیدبخش منجر شود. برای نمونه، در شهر قم، بخشی از منابع مالی ساخت مرکز جامع سرطان کودکان از طریق مشارکت مالیاتی اصناف و شهروندان تأمین شده است. در شیراز، گروهی از مؤدیان با انتخاب حوزهٔ «آموزش»، در تجهیز مدارس مناطق کمبرخوردار نقش مستقیم ایفا کردهاند. در تبریز نیز، بخشی از مالیاتهای نشاندار صرف توسعهٔ شبکهٔ آبرسانی روستایی شده است؛ پروژهای که سالها به دلیل کمبود بودجه متوقف مانده بود.
این طرح، بیش از آنکه یک سازوکار مالی باشد، یک دعوت است: دعوت به مشارکت، به اعتماد، و به ساختن آیندهای که هر شهروند در آن سهم دارد. اگر فرهنگ مالیاتی قرار است در ایران ریشه بدواند، باید از همین مسیر شفافیت و انتخاب آغاز شود؛ مسیری که «مالیاتنشان» با جسارت و تدبیر، پیش پای ما گذاشته است.