گروسی که پیش از حمله رژیم صهیونیستی به ایران همراستا با اسرائیل مدعی شده بود تهران اورانیوم غنیشده لازم برای ساخت 6 تا 7 بمب را دارد و بعد هم به پیچیدگیهای تأسیسات هستهای فردو اشاره کرده بود تا گرای عملیاتی به آمریکا و اسرائیل بدهد، بار دیگر زبان به تهدید ایران باز کرده و تن دادن ایران به مذاکرات یا به تعبیر بهتر مطالبات تحمیلی طرف غربی را لازمه «نجات از خطر دور دیگری از بمبارانها و حملات» دانسته است. او درحالیکه حتی حمله آمریکا به تأسیسات تحتنظارت این نهاد را محکوم نکرده، بار دیگر مشابه با همان روزهای پیش از حمله مدعی شده «نگرانیها درباره اشاعه احتمالی تسلیحات اتمی تماماً از بین نرفته است.»
گروسی که با کوچکترین اقدام روسیه علیه تأسیسات هستهای اوکراین موضعگیری کرده و نهاد تحت امرش نیز تاکنون اقدامات متعددی را در راستای کمک به اوکراین انجام داده تاکنون هیچاقدامی در راستای انجام وظایفش که مرتبط با ایران باشد انجام نداده و باعث شده عضویت در این نهاد برای تهران خاصیتی نداشته باشد. در چنین فضایی برخی در ایران همچنان این نظر را ضریب میدهند که با وجود اقدامات گسترده آژانس علیه ایران از جمله درز اطلاعات تأسیسات هستهای به رژیم صهیونیستی پایبندی به این معاهده برای ایران فایدهای نداشته و ایران میتواند مطابق ماده 10 NPT فرایند خروج از آن را کلید بزند.
گروسی بیطرف نیست
درحالیکه ترامپ ادعا میکند تأسیسات هستهای ایران را نابود کرده نتانیاهو سعی در تغییر این روایت دارد تا به تشدید فشارها علیه تهران مشروعیت بخشد. نتانیاهو اواخر مردادماه این روایت را برساخته کرد که 400 کیلوگرم اورانیومی که غربیها ادعا میکنند ایران در اختیار داشته از بین نرفته است. همسو با این روایت گروسی در اظهارات یکشنبه خود همین خط نتانیاهو را تداوم داد و ادعاها در مورد ذخایر اورانیوم غنیشده ایران را اینگونه ادامه داد: «هنوز با این مسئله مواجهیم که با نزدیک به ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیشده ایران با خلوص ۶۰ درصد که در اختیار این کشور است، قرار است چه کار کنیم؟» او همچنین ادعایی جدید در مورد محل ذخیرهسازی 400 کیلوگرم اورانیوم غنیشده مطرح کرده است. مدیرکل آژانس با اشاره به این موضوع که بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی باور ندارند که ایران مقادیر زیادی از اورانیوم غنیشده با خلوص بالا را در مکانهای مختلف پنهان کرده باشد مدعی شد که «اطلاعات موجود نشان میدهد این مواد عمدتاً در تأسیسات هستهای شناخته شده در اصفهان و فردو و تا حدودی در نطنز نگهداری میشوند.» گروسی اظهاراتش را با گفتن این جمله تکمیل کرد که «مقدار کمی نیز ممکن است به جای دیگری برده شده باشد.»
تکرار همسویی گروسی با راهبرد نتانیاهو را نمیتوان اتفاقی تلقی کرد. او پیش از جنگ 12 روزه با رسانه اسرائیلی i24 گفتوگو کرده و گرای حمله به ایران را اینگونه به اسرائیل داده بود: «برنامه اتمی ایران خیلی گسترده و عمیق است. وقتی میگویم عمیق دقیقاً میدانم چه میگویم. از بسیاری از این تأسیسات بهخوبی محافظت میشود، بنابراین اگر بخواهد به آن تأسیسات حمله شود نیاز به نیروی بسیار ویرانگر دارد تا بتواند تأثیر مخرب مورد تمایل اسرائیل را بر تأسیسات بگذارد.» مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی اکنون یک موضع دیگر همسو با نتانیاهو گرفته تا اثبات کند او در جنگ رژیم صهیونیستی و آمریکا با ایران نهتنها بیطرف نبوده، بلکه کاملاً در پازل نتانیاهو بازی میکند. برای همین بدون اینکه عدم پیوستن اسرائیل به معاهده منع گسترش سلاحهای اتمی و داشتن زرادخانه هستهای توسط این رژیم را محکوم کند با رسانه اسرائیلی به گفتوگو نشسته و در مورد خطر خروج ایران از این پیمان و احتمال اتمیشدن تهران هشدار میدهد.
حضور در NPT فقط برای متحدان غرب منفعت دارد
مطابق ماده سوم اساسنامه آژانس بینالمللی انرژی اتمی این نهاد موظف به تشویق و کمک در مورد توسعه و کاربرد عملی انرژی اتمی برای مصارف صلحآمیز در سراسر جهان شده است. این نهاد همچنین به انجام هرگونه عملیات یا خدماتی که در تحقیق، توسعه و کاربرد عملی انرژی اتمی برای مقاصد صلحآمیز مفید باشد، موظف شده است. رویکرد دوگانه آژانس اما باعث شده این منافع که حاصل از دریافت حق عضویت از کشورهای مختلف از جمله ایران است صرفاً به کشورهای متحد غرب همچون اوکراین برسد و در مقابل علیرغم حمله نظامی به تأسیسات هستهای صلحآمیز ایران حتی از اعلام محکومیت حمله یا صدور قطعنامه خودداری شود. برای درک این رویکرد دوگانه بد نیست برخی اقدامات آژانس در حمایت از اوکراین طی سه سال گذشته را مرور و آن را با بیعملی این نهاد در مورد ایران مقایسه کنیم.
از زمان اولین درخواست کمک اوکراین در آوریل ۲۰۲۲ تا ابتدای سال 2025 آژانس بینالمللی انرژی اتمی بیش از ۱۳ میلیون یورو تجهیزات ایمنی و امنیتی هستهای به اوکراین تحویل و یکمیلیون یورو نیز کمکهای پزشکی به کییف ارائه داده است. 24 فوریه 2022 زمانی که نیروهای مسلح روسیه کنترل تمام تأسیسات نیروگاه هستهای چرنوبیل را در دست گرفتند گروسی بلافاصله و در همان روز اولین بیانیه خود را در مورد وضعیت اوکراین منتشر کرد. یک هفته بعد شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی جلسهای را در مورد پیامدهای ایمنی، امنیتی و پادمانی اوضاع در اوکراین تشکیل داد. دو روز بعد از این نشست نیروهای روسیه کنترل نیروگاه هستهای زاپوریژیا را نیز در دست گرفتند. در همان روز گروسی اولین گزارش خود را از وضعیت ایمنی هستهای اوکراین در شورای امنیت ارائه داد. اول سپتامبر وی طی سفر دیگری به اوکراین از خط مقدم جنگ عبور کرد تا مأموریت پشتیبانی و کمک آژانس بینالمللی انرژی اتمی به زاپوریژیا را پیگیری کند. 30 سپتامبر در کنفرانس عمومی آژانس، قطعنامه ایمنی هستهای تصویب میشود که از همه کشورهای عضو میخواهد از حمله یا حتی تهدید حمله به تأسیسات هستهای و محیط مجاور آن خودداری کنند. 24 ژانویه گروسی در پارلمان اروپا در بروکسل سخنرانی میکند و بر نیاز فوری به حفاظت از ایمنی و امنیت هستهای نیروگاه هستهای زاپوریژیا تأکید میکند.
7 فوریه 2024 مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، برای چهارمین بار از زمان آغاز درگیری مسلحانه از نیروگاه هستهای زاپوریژیا بازدید کرد. 7 مارس همان سال شورای حکام آژانس دومین قطعنامه ضدروسی خود را تصویب کرد که در آن خواستار خروج فوری همه نظامیان و سایر پرسنل غیرمجاز از نیروگاه هستهای زاپوریژیای اوکراین شد. 3 سپتامبر آن سال گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی از افزایش کمکهای ایمنی هستهای به اوکراین خبر داد.
2 ژانویه 2025 آژانس بینالمللی انرژی اتمی صدمین محموله خود را به اوکراین تحویل داد. 3 ژوئن همان سال گروسی برای دوازدهمینبار از زمان آغاز درگیری نظامی در اوکراین به این کشور سفر کرد. سفرهای متعدد گروسی به اوکراین و بازدید از زاپوریژیا اتفاقاً جدی نبودن حملات به این تأسیسات را اثبات میکند. در مقابل هدف قرار دادن تأسیسات هستهای ایران با بمبافکنهای آمریکایی نهتنها شایسته دریافت کمکهای ایمنی و بهرهمندی از ظرفیتهای آژانس شناخته نمیشود، بلکه به اندازه اعلام محکومیت ساده هم صدایی از گروسی بلند نمیکند.