رؤسای جمهور آمریکا و روسیه قرار است بهزودی در شهر بوداپست، پایتخت مجارستان با یکدیگر دیدار کنند. واسطه این دیدار «ویکتور اوربان»، نخستوزیر مجارستان است. اوربان که متعلق به جریان راست افراطی است روابط نزدیکی با واشنگتن و مسکو دارد.
نخستوزیر مجارستان پیش از آنکه ترامپ روی کار بیاید شعارهایی همسو با او در مخالفت با جنگ اوکراین و حمایت مالی از این کشور سر میداد و یکی از حامیان بازگشت وی به کاخسفید بود.
اعتراض مجارستان به تحریمها علیه روسیه و اصرار بر تداوم واردات انرژی از این کشور باعث شده تا بوداپست روابط مناسبی با مسکو داشته باشد.
در این میان هردو کشور درحال ایجاد آمادگی و بازآرایی کارتها برای مذاکره هستند. روسها تحرکات خود علیه غرب را از طریق به پرواز درآوردن پهپادهای ناشناس در کشورهای اروپایی و نقض حریم هوایی اعضای ناتو در شرق قاره سبز به وسیله جنگندهها افزایش دادهاند و در سوی دیگر آمریکا درحال بررسی ارسال موشکهای کروز میانبرد توماهاک به اوکراین است.
ترامپ به همین منظور اخیراً میزبان «ولادیمیر زلنسکی»، رئیسجمهور اوکراین در کاخ سفید بود و پیش از آن نیز با پوتین به صورت تلفنی گفتوگو کرد. همین مانور نیز برای رئیسجمهور آمریکا سودآور بود بهگونهای که پس از گفتوگو با همتای روس خود در جریان کنفرانس مطبوعاتی مشترک با زلنسکی، اعلام کرد کشورش به موشکهای توماهاک نیاز دارد و نمیتواند به سرعت آنها را در اختیار اوکراین قرار دهد.
چرا روسیه نشانههایی از توسعه درگیری نشان میدهد؟
آمریکا وضعیت جنگ اوکراین را تغییر داده است تا این جنگ دیگر شامل هزینههای اقتصادی برای واشنگتن نباشد. ترامپ اختصاص کمکهای مستقیم به اوکراین را متوقف کرد و در ازای آن تأکید داشت که اگر دولتهای اروپایی خواهان حمایت از اوکراین هستند، باید پول سلاحها را پرداخت کنند. در رویه جدید، دولتهای اروپایی از آمریکا سلاح خریده و به اوکراین اختصاص میدهند. در چنین شرایطی واشنگتن نه تنها برای کمک مستقیم پولی از دست نمیدهد، بلکه سودهای کلانی کسب میکند.
از این رو آمریکا نباید تمایلی به پایان جنگ داشته باشد مگر آنکه روسها تهدیدی مبنی بر توسعه درگیری ایجاد کنند.
کارتهای بازی روسیه
مسکو برای حاضر شدن در میز مذاکره کارتهای مهمی دارد که در صورت بازی هوشمندانه میتواند امتیازات مهمی دریافت کند.
1- گسترش و ادامه جنگ
روسیه با افزایش تولید سلاح و مهمات، ارزانسازی و فراخوانهای نظامی درحال ایجاد ارتشی است که فراتر از اوکراین میتواند اروپا را به چالش بکشد. روسها درحالحاضر 700هزار سرباز در اوکراین دارند و درحال تلاش برای زمینهسازی جهت افزایش این تعداد به 2 میلیون نفر هستند. بنابر این گسترش جنگ به فراتر از اوکراین یا ادامه طولانیمدت جنگ در این کشور یک کارت معامله برای روسهاست.
2- تنظیم همگرایی با شرق
کارت معامله دیگر روسها، افزایش همگرایی با شرق است. روسیه میتواند در ازای تنظیم نزدیکی و عمق روابط خود با چین و ایران، از غرب امتیازگیری کند. به عبارتی دیگر اگر آمریکا در برابر منافع روسیه در شرق اروپا سنگاندازی کند، روسها نیز به طور متقابل در برابر واشنگتن در شرق و غرب آسیا مانعتراشی میکنند.
3- سرمایهگذاری
سرمایهگذاری اقتصادی روسیه از درآمدهای انرژی و منابع معدنیاش در غرب یک گزینه مهم است. از این رو رئیس صندوق سرمایهگذاری دولتی روسیه در مذاکرات با هیئت آمریکایی همواره حضور داشته است. روسها قادرند صدها میلیارد دلار در آمریکا سرمایهگذاری کنند که متمرکز کردن این سرمایهها بر فعالیت مشترک با امپراتوری اقتصادی ترامپ میتواند به تثبیت جایگاه خانواده او در ساختار اقتصادی و سیاسی آمریکا منجر شود.
4- امتیاز استخراج
پس از موفقیت نسبی ترامپ برای کسب امتیاز استخراج منابع معدنی اوکراین، این سیاست توسعه یافت و در پاکستان نیز به انجام رسید. از این رو روسها نیز قصد دارند دورنمایی از ارائه مجوز استخراج منابع بسازند تا واشنگتن را تحریک به همکاری با خود سازند. ارزش منابع طبیعی روسیه به 75 تریلیون دلار میرسد و این کشور جایگاه نخست جهان را در اختیار دارد. این درحالی است که آمریکا در رتبه دوم جدول دارای منابع طبیعی به ارزش 45 تریلیون دلار است.
5- منابع و فلزات کمیاب
منابع و فلزات کمیاب در جهان از نظر معادن، استخراج و فراوری عمدتاً در انحصار چین قرار دارد. این ابزار برای پکن کارآمد بوده و چینیها از آن برای مبارزه در جنگ اقتصادی با واشنگتن استفاده میکنند. اگر آمریکا بخواهد با چین در این زمینه هماوردی کند، نیازمند تسلط بر روسیه یا جلب همکاری این کشور است.
کارتهای بازی آمریکا
آمریکا کارتهای بازی مؤثری در اختیار دارد، اما این کارتها به اندازهای نیستند که بتوانند باعث برتری کامل بر روسیه شوند.
1- ارائه سلاحهای خاص
ارائه سلاحهای خاص در هر مرحله متفاوت است. پیش از این دعوا در سلاحهای خاص بر سر ارائه راکتهای دقیق هیمارس و موشکهای کروز طوفان بود که بردی زیر 500 کیلومتر داشتند. اجازه استفاده از این سلاحها نیز به خاک اوکراین محدود میشد. این موشکها در عملیاتهای مناقشه برانگیز، تنها شبهجزیره کریمه را هدف قرار گرفتند که روسیه آن را در سال 2014 به خاک خود الحاق کرده بود. امروز بحث سلاح خاص بر موشک کروز توماهاک با برد 2500 کیلومتر متمرکز است. اگر این موشکها در اختیار اوکراین قرار گیرند، دیگر استفاده از آنها به داخل خاک اوکراین محدود نخواهد بود زیرا این اقدام با توجه به برد بالای موشک بیمعناست. موضوع ارائه سلاحهای خاص البته مختص اوکراین نیست بلکه آمریکا با تشدید ارائه سلاحهای ویژه به اعضای ناتو در شرق اروپا، میتواند کمربند امنیتی و نظامی به دور روسیه را تقویت کند.
2- افزایش تحریمها
احتمال دارد افزایش تحریمها علیه روسیه از این پس دیگر تأثیر کلانی بر وضعیت این کشور نگذارند، اما برای زمان توافق مهم هستند. آمریکا به میزانی که تحریمها بیشتر باشند، امتیازات بیشتری طلب خواهد کرد. از این رو هرچه زمان میگذرد و بر تعداد تحریمها افزوده میشود، یک معنایش تقویت اهرم آمریکا در مذاکرات خواهد بود.
3- جنگ دیپلماتیک و حقوقی
تا پیش از آنکه صهیونیستها غزه را ویران کنند، فشارهای دیپلماتیک و حقوقی علیه روسیه در اوج بودند. با این حال جنایتها در غزه نه تنها تلآویو را کانون منازعات در این موضوعات قرار داد بلکه مشروعیت فشارها بر روسیه را نیز زیر سؤال برد. این اهرم فرسوده شده اما همچنان وجود دارد.