فرهیختگان: اخیراً روزنامه آمریکایی واشنگتنپست گزارشی تحقیقی را منتشر کرده که جزئیاتی از همکاریهای امنیتی مخفیانه بین 6 کشور عربی اردن، عربستان سعودی، مصر، بحرین، امارات متحده عربی و قطر را با اسرائیل افشا میسازد. این گزارش، با ادعای استناد به اسناد فاششده ایالات متحده و منابع آگاه تشریح میکند که علیرغم محکومیتهای تند عمومی رهبران این کشورها علیه اقدامات اسرائیل در غزه همکاریهای نظامی و اطلاعاتی عمیقی در پشت پرده جریان داشته است. آمریکا از طریق رسانههای خود در حال پیشبرد استراتژی گستردهای برای عادیسازی روابط با اسرائیل است؛ فرایندی که پس از جنگ غزه، نیازمند احیای مجدد است. ترامپ با ایدههای آتشبس در غزه و کلیدزنی مجدد پیمان ابراهیم به دنبال بازسازی وجهه خود بهعنوان صلحساز جهانی و نگهداشتن خود بهعنوان گزینه جایزه نوبل صلح در 2026 است. در شرایطی که کشورهای منطقه تحتتأثیر فشار افکار عمومی از اعلام عادیسازی روابط با اسرائیل ابا دارند، آمریکا با انتشار جزئیات همکاریها سعی دارد آنها را در عمل انجامشده قرار داده و اعراب را وادار به اعلام علنی عادیسازی روابط با اسرائیل کند، حتی اگر این علنیسازی روابط به قیمت تقابل دولتهای منطقه با مردمشان باشد.
بنیانهای یک اتحاد نامرئی
یکی از کلیدیترین جنبههای گزارش واشنگتنپست افشای وجود یک چهارچوب دفاعی مخفی به نام «سازمان امنیت منطقهای» است. این مکانیسم که با هماهنگی مستقیم فرماندهی مرکزی ایالات متحده (CENTCOM) اداره میشود بهعنوان شبکهای پنهان برای تبادل اطلاعات، آموزش مشترک و هماهنگی عملیاتی عمل میکند. هدف رسمی آن، مقابله با ایران و تقویت روابط نظامی با اسرائیل معرفی شده اما لایههای عمیقتر آن، برهمزدن توازن قدرت در برابر جریان مقاومت را نشان میدهد تا جایی که حتی تمرین عملیات نظامی برای نابودی تونلهای حماس در غزه نیز به بخشی از همین پروژه همکاری امنیتی تبدیل میشود.
ادعاهایی که توسط واشنگتنپست و کنسرسیوم بینالمللی روزنامهنگاران تحقیقی (ICIJ) منتشر شده تأکید میکنند دستکم 6 کشور عربی در این چهارچوب مشارکت دارند. کویت و عمان نیز بهعنوان شرکای بالقوه آینده ذکر شدهاند که این امر نشاندهنده گسترش احتمالی این شبکه به سایر نقاط خلیجفارس است. تمامی جلسات این سازمان بهعنوان «محرمانه» طبقهبندی شدهاند و عکاسی یا تماس با رسانهها بهشدت ممنوع است، حتی جزئیاتی همچون مقررات غذایی مانند ممنوعیت مصرف گوشت خوک و صدف در گردهماییها برای رعایت پروتکلهای غذایی در نظر گرفته شده تا نمادی از تلاش برای همگرایی فرهنگی در دل یک اتحاد نظامی باشد. اطلاعات مربوط به این ابتکار حتی با اعضای اتحاد اطلاعاتی «پنج چشم» (ایالات متحده، بریتانیا، کانادا، استرالیا و نیوزیلند) به اشتراک گذاشته شده که این امر بعد جهانی آن را برجسته میسازد. در واقع «سازمان امنیت منطقهای» بیش از یک ائتلاف نظامی، یک پلتفرم است که جریان مقاومت را در یک چهارچوب واحد بینالمللی هدف قرار میدهد. این چهارچوب، ریشه در سالهای پیش از جنگ غزه دارد. رهبران عربی که در مجامع بینالمللی اسرائیل را محکوم میکنند در این شبکه نقش فعالی ایفا کردهاند. در همین راستا عربستان سعودی، بهعنوان یکی از بازیگران کلیدی، اطلاعاتی در مورد سوریه و یمن را با اسرائیل و همسایگان عرب خود به اشتراک گذاشته است.
از بحرین تا کنتاکی
گزارش واشنگتنپست جزئیات دقیقی از نشستهای امنیتی و تمرینهای مشترک ارائه میدهد که طی سه سال گذشته در مکانهای متنوعی برگزار شدهاند. از پایگاههای بحرین و اردن گرفته تا پایگاه هوایی العدید در قطر و حتی فورت کمپبل در کنتاکی آمریکا که افسران ارشد از اسرائیل، کشورهای عربی و ارتش آمریکا در آنها گردهم آمدهاند. این رویدادها که هدفش به طور رسمی «هماهنگی در زمان واقعی» عنوان شده در زمینه اطلاعات، اتصال راداری، ارتباطات سایبری و سیستمهای دفاع موشکی طراحی شده تا عملاً تاکتیکهایی تمرین شوند که مستقیماً علیه ایران کاربرد دارند. یکی از جنبههای مهم این گزارش در مورد ایجاد کانالهای مستقیم اطلاعاتی است. واشنگتنپست ادعا میکند دو کشور عربی که نامشان ذکر نشده اطلاعات را مستقیماً با یک اسکادران نیروی هوایی ایالات متحده به اشتراک گذاشتهاند. تمامی مشارکتکنندگان از یک پلتفرم چت امن و رمزنگاریشده استفاده میکنند که مستقیماً به واشنگتن و پایتختهای متحد متصل است. از سال ۲۰۲۲، کشورهای مشارکتکننده دادههای راداری و حسگرهای خود را با شبکه ایالات متحده ادغام کردهاند تا موشکها و پهپادهای ایرانی را شناسایی کنند، اما این ادغام، تهدیدها از غزه را نیز پوشش میدهد. یکی از اسناد برجسته به تمریناتی اشاره دارد که بر شناسایی و تخریب تونلها یعنی همان تاکتیکی - که به طور خاص توسط مقاومت در غزه استفاده میشود - متمرکز بوده است. این تمرینها که در ماه سپتامبر در مصر برگزار شد شامل نیروهای ایالات متحده، اسرائیل، عربستان سعودی، اردن، مصر، یونان، هند، بریتانیا و قطر بود.
در جلسه توجیهی دیگری، مقامات سعودی و آمریکایی درباره فعالیتهای روسیه، ترکیه و کردها در سوریه و تهدیدها در یمن بحث کردند. این موارد اتحادی را نشان میدهد که نهتنها علیه ایران، بلکه علیه هرگونه تحرکی که توازن قدرت عربی - اسرائیلی را به چالش بکشد، طراحی شده است.
پشت پرده ابراز تأسف نتانیاهو بابت حمله به قطر
در بستر پیمان ابراهیم که پس از جنگ غزه زمینخورده چنین ابتکاراتی میتوانند پلی به عادیسازی باشند. ترامپ تلاش میکند با استفاده از توافق آتشبس در غزه، حمله اسرائیل به قطر را که میتوانست تیرخلاص به پیمان ابراهیم باشد، خنثی کند. روابط در این اتحاد مخفیانه پس از حمله هوایی اسرائیل به دوحه که مقامات ارشد حماس را هدف قرار داد دچار تنش شد. این حمله کشورهای منطقه از جمله قطر را بهعنوان مشارکتکننده مهم در تأمین مالی ساختار تهاجمی طراحیشده نسبت به ماهیت تهدیدآمیز و غیرقابلمهار اسرائیل آگاه کرد. ترامپ طی تماسی تلفنی از کاخ سفید به نتانیاهو فشار آورد تا عذرخواهی کند و قول تکرارنشدنی بودن چنین اقدامی را بدهد. البته نتانیاهو نیز در نهایت بدون عذرخواهی صرفاً بابت کشتهشدن یک مقام قطری ابراز تأسف کرد. آمریکا برای اینکه از پاسخگویی در مورد انفعال ابزارهای نظامی مستقر در قطر در برابر تهدیدهای اسرائیل طفره برود، مدعی شد سیستمهای راداری آمریکا هواپیماهای اسرائیلی را شناسایی نکردند، زیرا برای رصد تحرکات از مسیر ایران تنظیمشده بودند.
دلیل افشای رازهای مگوی اعراب چیست؟
فارغ از محتوای این گزارش واشنگتنپست، چرایی انتشار چنین افشاگریهایی آنهم توسط یک رسانه آمریکایی محل ابهام است. سابقه دولتهای غربی در اتخاذ رویکرد تفرقهافکنی این ضرورت را ایجاد میکند که به هرگونه اظهارنظر و گزارشی که از سوی آنها در مورد اقدامات کشورهای منطقه منتشر میشود با دیده تردید نگریست اما در صورت صحت بخشهایی از این گزارش در مورد همکاریهای امنیتی کشورهای منطقه با اسرائیل که البته واقعیت جدیدی هم نیست، علت انتشار گزارش واشنگتنپست را میشود اینگونه تشریح کرد که آمریکا از طریق رسانههای خود در حال مقدمهچینی برای عادیسازی روابط با اسرائیل است، پس از جنگ غزه، طرح ابراهیم که با عناوین دیگری همچون مسیر همکاری اقتصادی آیمک پیشمیرفت، متوقف ماند. جنایات اسرائیل فشار سیاسی ایجاد کرد و حمله به قطر تیر آخر بود. ترامپ برای احیای طرح و حفظ جایگاه خود بهعنوان کاندیدای جایزه نوبل صلح با ایده آتشبس غزه پیمان را مجدداً کلیدزده است. کشورهای عربی تحتتأثیر افکار عمومی عادیسازی را متوقف کردند اما از ۲۰۲۳ فشارها کمتر نشده و تداوم جنایات اسرائیل به تشدید واکنشهای افکار عمومی دامنزده و اعراب را برای پرهیز از اعلام علنی هرگونه همکاری با اسرائیل تحتفشار بیشتری قرار داده است. اکنون رسانههای غربی با افشاگری همه چیز را علنی میکنند تا کشورهای منطقه را در عمل انجامشده قرار دهند. افشای همکاریهای پنهان دلیلی برای طفرهرفتن نمیگذارد و کشورها مجبور به تسریع روند علنیسازی و توجیه رسانهای آن خواهند شد. آمریکاییها رو به افشاگری آورده تا کشورهای عربی ناچار شوند از رویکرد پرهیز از اعلام عمومی عادیسازی دست برداشته و فعالیتهای رسانهای برای اقناع افکار عمومی را کلید بزنند. این تغییر رویکرد باعث میشود روند عادیسازی روابط با اسرائیل تسریع شده و فشارهای سیاسی و اجتماعی جهان علیه نتانیاهو و اسرائیل نیز تا حدی کاهش یابد.