در روزگار تحریمها و محدودیتهای اقتصادی، وقتی صنایع نفت، گاز و پتروشیمی کشور با فشارهای داخلی و خارجی دست و پنجه نرم میکنند، نوآوری و استفاده از فناوریهای دانشبنیان بیش از هر زمان دیگری به یک ضرورت تبدیل شده است. نیاز به راهکارهای خلاقانه، کاهش هزینهها، افزایش بهرهوری و ورود به بازارهای بینالمللی، چالشهایی است که بدون همافزایی دانشگاه، صنعت و فناوران قابل حل نیست. در این شرایط وجود سراهای نوآوری برای اتصال شرکتهای دانشبنیان با صنایع کلیدی کشور اهمیت ویژهای پیدا میکند. سرای نوآوری تأسیسات نفت، گاز و پتروشیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر دقیقاً در همین نقطه قرار دارد. این سرا با جذب ۶۹ شرکت دانشبنیان، شبکهای راهبردی برای تبادل تجربه و پروژههای فناورانه ایجاد کرده و حالا فراتر از مرزهای ایران، پروژههای فناورانه ایرانی را به کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله عمان معرفی میکند. از پروژه تولید پاکتهای الیافی گیاهی تجدیدپذیر که پاسخگوی نیاز محیط زیستی بازار عمان است، تا نیروگاههای خورشیدی و سامانههای هوش مصنوعی برای صنایع پتروشیمی. در این گزارش در گفتوگو با زهرا چراغزاده، رئیس سرای نوآوری تأسیسات نفت، گاز و پتروشیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر به فعالیتهای این سرا پرداختهایم که در ادامه مشروح آن را از نظر میگذرانید.
رئیس سرای نوآوری نفت، گاز و پتروشیمی واحد بوشهر درباره فعالیتهای این سرا گفت: «سرای نوآوری واحد بوشهر از سال گذشته با تمدید مجوز و انتخاب اینجانب کار خود را مجدداً آغاز کرد. سرای نوآوری هنوز مجوز دائمی دریافت نکرده و مجوز آن به صورت سالانه تمدید میشود و با احتساب دو سال گذشته، اکنون سه سال است که این مجوز را دریافت کردهایم.»
چراغزاده در خصوص وضعیت فعلی سرا اظهار کرد: «تقریباً کمتر از یک سال گذشته، توانستیم ۶۹ شرکت دانشبنیان را در مجموعه خود جذب کنیم و برای این شرکتها، شبکهای راهبردی تحت عنوان «شبکه سرای نوآوری نفت و گاز پتروشیمی» در فضای مجازی تشکیل دهیم. در کنار این فعالیتها، نامهنگاریها و ملاقاتهای متعددی با مسئولان استانی و منطقه ویژه اقتصادی عسلویه داشتیم و درخواست ما از این مسئولان حمایت برای استقرار دفتر سرای نوآوری در عسلویه بود. اگرچه تاکنون تلاشهای ما به نتیجه نهایی نرسیده است، اما دانشگاه آزاد بوشهر تصمیم گرفته است ساختمان مناسبی خریداری کند تا سرای نوآوری در آنجا مستقر شود.»
او ادامه داد: «ارتباطات بسیار خوبی با شرکتهای پتروشیمی برقرار شده و نیازمندیهای آنها دریافت شده است. پیشنهادی که به شرکتهای پتروشیمی دادیم این بود که به آنها گفتیم: ما با نیروهای ۶۹ الی ۷۰ شرکت دانشبنیان که در مجموعه خود گردهم آوردهایم، قراردادهایی منعقد کرده و این شرکتها را به عنوان نیروی ثابت ذخیره شما معرفی میکنیم تا هر زمان نیازمندی پژوهشی یا فنی در این شرکتها ایجاد شود، با این شرکتها وارد همکاری شوید.»
او افزود: «تلاش کردهایم اهمیت همکاری شرکتهای پتروشیمی با شرکتهای دانشبنیان و منافع مالی و معافیتهای مالیاتی آنها را به خوبی تشریح کنیم. خوشبختانه این اقدامات موجب اشتیاق و انگیزه شرکتهای پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی عسلویه شده است.»
رئیس سرای نوآوری تأسیسات نفت، گاز و پتروشیمی دانشگاه آزاد واحد بوشهر در ادامه گفت: «یکی دیگر از اقدامات مهم، جذب همکاران توانمند است که بتوانند به شکل شبکهای شرکتها را به سایر شرکتها در منطقه ویژه اقتصادی عسلویه معرفی کنند. ما با دریافت رزومه این همکاران و تنظیم قرارداد خاصی، برای اولینبار این افراد را به عنوان نیروی ثابت و ذخیره شرکتها معرفی کردیم.»
چراغزاده ادامه داد: «متأسفانه برخی از شرکتهای مستقر در مرکز رشد بوشهر این قابلیت را نداشتند و فناوری خاص مورد نیاز در آنها موجود نبود و بیشتر در حوزه ورزش فعالیت داشتند، اما در صنعت نفت و گاز کمبود فناوری وجود داشت. در راستای جبران این کمبود، تلاش کردیم ارتباطات خود را با کشورهای حاشیه خلیج فارس، بهویژه عمان، تقویت کنیم و طی دو تا سه ماه اخیر این ارتباط بسیار پررنگ شده است. نیازمندیهای مجموعه شرکتهای زنجیرهای و فروشگاههای زنجیرهای عمان دریافت شده و علاوه بر نیازمندیهای سرای نوآوری نفت و گاز، این نیازمندیها شامل سرای کشاورزی و نخل خرما نیز میشود.»
او تأکید کرد: «این فرصت خوبی برای سایر فناوران است تا بتوانند محصولات خود را معرفی کنند. در این زمینه اطلاعرسانیهای لازم انجام خواهد شد و دانشگاه به نمایندگی از فناوران، ارائه نمایشگاهها و همایشهای آنها را تقبل کرده است تا زمینه معرفی محصولات در نمایشگاه عمان فراهم شود. این نمایشگاه در تاریخ ۷ اکتبر آغاز شد که فرصتی مناسب برای معرفی دستاوردهای فناوران و محصولات دانشبنیان دانشگاه آزاد بود.»
چراغزاده افزود: «با توجه به اینکه شرکتهای دانشبنیان واقعی تاکنون در مراکز رشد کمتر حضور داشتند، دانشگاه آزاد اسلامی حمایت ویژهای از فعالیتها و صادرات محصولات آنها انجام میدهد تا بتوانند در کشورهای دیگر در نمایشگاهها حضور پیدا کرده و محصولات خود را عرضه کنند.»
رئیس سرای نوآوری تأسیسات نفت، گاز و پتروشیمی دانشگاه آزاد واحد بوشهر ادامه داد: «با توجه به شرایط خاص اقتصادی کشور و تحریمها، نمایشگاه عمان میتواند فرصت مناسبی برای عرضه محصولات غیرنفتی و صنایعدستی باشد. ارتباط با عمان به دلیل شرایط ویژه گمرکی و مشوقهای سلطان عمان برای دانشمندان، بسیار مناسب است.»
او در ادامه در خصوص فعالیتهای سرای نوآوری در حوزه فناوری انرژیهای خورشیدی گفت: «برخی از شرکتهایی که پیشتر در مراکز رشد استانهای دیگر فعالیت داشتند، طبق فراخوان مراجعه کردند و دارای پتانسیل بسیار خوبی برای تولید برق هستند. این شرکتها علاوه بر معرفی به دانشگاه، وارد مرکز رشد بوشهر شدند و پروپوزالی نیز برای آنها تهیه شد تا توانمندی و اهمیت این فناوری و نیازمندیهای عمان به خوبی معرفی شود. این پرپوزال را برای عمان ترجمه کرده و فرستادیم و در تلاش هستیم که این فناوری را به عمان ببریم زیرا میتواند فرصت خوبی برای درآمدزایی، ارزآوری و ایجاد کارآفرینی باشد.»
او در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص مهمترین پروژههای فعلی شرکتهای فناور تحت سرای نوآوری گفت: «یکی از پروژههای اصلی، نیروگاه برق خورشیدی است که کار آن آغاز شده و مراحل اجرا در حال پیگیری است. پروژه دیگری که به شکل جدی دنبال میشود، پژوهش و تفحص در زمینه نیازسنجی مناطق ویژه اقتصادی کشور و کشورهای عربی است. هدف این پروژه، اسنپ خدمات فنی برای پتروشیمی و صنایع است. یعنی ارائه خدمات فنی به پتروشیمیها و صنایع بهگونهای است که شرکتهای ما بتوانند به شکل ثابت و استندبای در این واحدها حضور داشته باشند و نیازمندیهای فنی آنها را پاسخ دهند.»
چراغزاده ادامه داد: «پروژه دیگری که به تازگی آغاز شده، تولید پاکتهای الیافی گیاهی است. سفارش این پروژه از کشور عمان دریافت شده و شرکتهای نساجی مرکز رشد اراک همکاری لازم را انجام دادهاند. این پروژه پژوهشی با هدف تولید پاکتهای تجدیدپذیر است، چراکه محیط زیست عمان سختگیری ویژهای دارد و فروشگاهها ملزم به استفاده از پاکتها با الیاف تجدیدپذیر هستند. در حال حاضر نمونههایی از پاکتهای الیافی گیاهی و کاغذی تهیه شده و مراحل قرارداد و معامله با شرکتهای عمانی در جریان است و بر سر نرخ و قرارداد مالی آن در حال چانهزنی هستیم.»
او در پاسخ به سؤالی درباره صنایع و چالشهایی که سرای نوآوری در اولویت پیگیری قرار داده است، گفت: «چالشی که اکنون وجود دارد، بحث اشتغال است؛ یعنی یافتن فرصتهای کاری برای صنعتگران و فناوران کشور. هدف ما هم گرفتن پروژه و ایجاد درآمدزایی برای فناوران است و هم حمایت از توسعه فعالیتهای آنها تا ایدهها و تلاشهای کوچکشان بتواند گسترش یابد.»
رئیس سرای نوآوری تأسیسات نفت، گاز و پتروشیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر ادامه داد: «ما از تمام ظرفیتهای موجود استفاده میکنیم تا فعالیتها در سراهای مختلف، از جمله سرای نفت و گاز و سرای کشاورزی، گسترش یابد. علوم و فناوریها به شدت به یکدیگر مرتبط هستند و پروژههای دوستدار محیط زیست، مانند تولید پاکتهای الیاف گیاهی برای عمان، نمونهای از این همافزایی بوده و فرصت خوبی است تا سرای نوآوری خود را در این کشور معرفی کنیم.»
او در خصوص فناوری هوش مصنوعی گفت: «این فناوری برای کشورهایی مانند عمان اهمیت زیادی دارد و ما فعالیت خود در این حوزه را در عمان پررنگ کردهایم. این کشور در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی نیازمند کنترلگرهایی مبتنی بر هوش مصنوعی هستند و شرکتهای فناور ما فناوری بسیار خوبی در این زمینه ارائه میدهند.»
چراغزاده در پایان گفت: «هدف ما این است که فناوران سرای نوآوری را گام به گام در عمان معرفی کنیم. یکی از درخواستهای مهم بنده از سازمان مرکزی دانشگاه، این بود که سرای نوآوری بوشهر به عنوان نماینده دانشگاه، فعالیت خود را در عمان گسترش دهد و با مکاتبات و ارتباطات گسترده با دولت این کشور، فرصتهای همکاری و معرفی فناوران به سایر کشورها فراهم شود، حتی در شرایطی که ارتباط مستقیم با برخی کشورها ممکن نیست.»