: جولانی حاکم سوریه ۷ ماه قبل نخستوزیری را حذف و تمام قدرت اجرایی را با خود یکی کرد. او در ادامه این روند روز گذشته انتخاباتی پارلمانی برگزار کرد که یکسوم نمایندگان مستقیماً توسط او نصب شده و دوسوم دیگر توسط افراد معدودی که در قالب «هیئتهای رأی دهنده» تعیین شده بودند، انتخاب شدند. جولانی که سابقه عضویت در القاعده و داعش را دارد در کتابخانه ملی سوریه درباره انتخابات پارلمانی این کشور ادعا کرد: «بسیاری از قوانین معلق وجود دارند که نیاز به رأیگیری دارند تا چرخههای ساختوساز و شکوفایی به حرکت درآیند.»
حکومت جولانی مشابه سعودی یا قاره آمریکا؟
در «برّ قدیم»، شامل قارههای آسیا، اروپا و آفریقا پادشاه بر پیروان حکم میراند و صدراعظم وظیفه اداره امور را برعهده داشت که بیشتر شامل اداره اقتصادی و امنیت شهر و جادهها میشد. فرماندههای نظامی نیز برای امور جنگی جداگانه از پادشاه فرمان میبردند. این سیستم بهمرور حتی پس از روی کار آمدن دموکراسی تداوم یافت. پادشاهان مشروطه یا رئیسجمهور حاکم کشورند و نماد اتحاد مردم و کشور به حساب میآیند؛ همانگونه که پادشاهان قدیم بر پیروانشان حکم رانده و موجب انسجام آنها بودند. علاوه بر آن نخستوزیران، همانند صدراعظمهای گذشته به تدبیر امور مشغولند. فرماندهان نظامی نیز از پادشاه و رئیسجمهور فرمان میبرند؛ گرچه در نظامهای پارلمانی تفاوتهایی وجود دارد.
در «برّ جدید» اما اداره دولت به تکنفری رسید. از آمریکا تا آرژانتین، نفر اول انتخابات نخبگانی یا عمومی رئیسجمهور شده و نفر دوم معاون میشد؛ این روش در آمریکا تغییر یافت؛ اما در آرژانتین ادامه یافته است.
نظام سیاسی در سوریه به سمت تکنفری رفته است و جولانی با حذف نخستوزیری، این پست را در ریاستجمهوری ادغام کرد اما باید دید آیا این نظام همانند «برّ جدید» است یا از نظام عربستان سعودی پیروی میکند.
در این کشور، پادشاه همزمان نخستوزیر نیز به شمار میرود، مگر آنکه به دلیل مشکلات جسمی، مسئولیت اداره دولت را به ولیعهد منتقل کند. درحال حاضر به دلیل کهولت سن ملک سلمان، ولیعهد او محمد بن سلمان مسئولیت نخستوزیری را برعهده دارد. از نظر اتحاد مسئولیتها، عربستان سعودی شبیه به حکومتهای غیرپادشاهی قاره آمریکا است، اما از نظر محتوایی در نقطه مقابل آنها قرار دارد. در آمریکا حکومتها با آرای مردم انتخاب میشوند و تفکیک قوا هم رعایت میشود؛ اما در عربستان انسداد سیاسی وجود دارد.
در نظامهای دیکتاتوری منطقه و جهان عرب، حداقل به لحاظ شکلی تفکیک صورت میگرفت؛ اما در عربستان و حالا سوریه رعایت شکلی موضوعیت ندارد. جولانی ظاهر نظام سیاسی خود را مشابه آلسعود ساخته و احتمالاً میکوشد همانند این خاندان، آینده سیاسی سوریه را با فرزندان خود گره بزند.
دلایل و اهداف جولانی
از دولت تا پارلمان یا از مغز سر تا نوک پای حکومت جولانی، مشابه سعودی شده است. این مسئله نیازمند بررسی است تا مشخص شود چه دلایل و اهدافی پشت آن قرار دارند.
1- جولانی میخواهد با نشان دادن نزدیکی به دولتهای عربی حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی، حمایت پایدار آنها را جلب کند. در حذف نخستوزیری و پارلمان انتصابی، جولانی نظامی سیاسی از نظر شکلی مشابه با عربستان سعودی ساخته است تا به ریاض اطمینان دهد زیرساخت رابطه پایدار را فراهم کرده است.
2- احیای پادشاهی در سوریه امکانپذیر نیست؛ اما تشکیل یک امارت و سپس موروثیکردن آن قابل اجراست. جولانی میکوشد قدرت را در دستان خود و خاندانش نهادینه کند.
3- جولانی با دور زدن مردم، خود تعدادی از افراد را در هیئتهای رأیدهنده مناطق منصوب کرده است. او با انتخاب افراد به نمایندگی از گروهها و مناطق، در تلاش برای ایجاد سپر در برابر درخواستها و اعتراضات مردمی است. در این ساختار مردم حذف و نمایندگانی رانتبگیر و مطیع جایگزین میشوند.
4- جولانی با برخی اقدامات نشان داده نیازمند شناسایی بینالمللی است، اما در اجرا حداقلها را انجام داده است که حکایت از نامطلوب بودن این اقدامات در حوزه دموکراسی برای وی دارد. او انتخابات پارلمانی برگزار میکند تا توجه جهان را جلب کند، اما برگزاری رأیگیری غیردموکراتیک و محدود، حکایت از آن دارد که این امر تا چه میزان برای جولانی نامطلوب بوده است.