ناعمه اصفهانیان، وقایع اسرائیلیه: از ملبورن تا پاریس و نیویورک، شعلههای نفرت علیه کنیسهها و نهادهای یهودی بار دیگر جهان را لرزاند. آتشسوزیها، حملات با کوکتلمولوتف و خرابکاریهای گرافیتی دهها نفر را زخمی و عده زیادی را وحشتزده کرده است. کارشناسان میگویند این موج خشونت، تلفیقی از یهودستیزی دیرینه و خشم سیاسی نسبت به رژیم اسرائیل پس از جنگ با غزه از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ است که پژواک آن بهوضوح در خیابانهای اروپا، استرالیا و آمریکا شنیده میشود.
آتشی که از نقطهای دور آغاز شد
در دو سال اخیر مکانهای مذهبی و فرهنگی یهودی در نقاط مختلف جهان بارها هدف حملات و خرابکاری قرارگرفتهاند؛ از کنیسهها و یادبودهای تاریخی گرفته تا دفاتر و مراکز اجتماعی. این رخدادها، ترکیبی از تنشهای محلی و تأثیر بحرانهای بینالمللی را نشان میدهند و یادآور میشوند که بحرانها و خشونتها فراتر از مرزها تأثیر خود را میگذارند. این گزارش، با بررسی نمونههای اخیر در استرالیا، اروپا، آمریکا و آسیا، مسیر این موج حوادث و پیامدهای آن را به تصویر میکشد.
استرالیا؛ کنیسههایی در آتش
صبح ششم دسامبر ۲۰۲۴، محله ریپونلیا در ملبورن شاهد صحنهای بود که به سرعت در تیتر خبرگزاریها نشست. افراد نقابدار وارد کنیسه Adass Israel Synagogue شدند، مایع آتشزا را کف زمین ریختند و شعلهها زبانه کشید. حاضران از پشت ساختمان گریختند و یکی از آنان دچار سوختگی شد. نخستوزیر استرالیا این حمله را «عملی از روی نفرت» خواند. این رویداد موجی از واکنشها را برانگیخت. تنها یک ماه بعد، کارگاههای آموزشی علیه یهودستیزی در ملبورن و سیدنی برپا شد و پلیس دهها نفر را در ارتباط با دیگر حملات ضدیهودی بازداشت کرد. تنها چند ماه بعد، در ۴ ژوئیه ۲۰۲۵، آتشسوزی دیگری، کنیسهای تاریخی در شرق ملبورن را هدف قرار داد. مردی ۳۴ ساله به نام آنجلو لوراس متهم شد که درب ورودی کنیسه را به آتش کشیده است. دادگاه او در حال بررسی اتهام «رفتار مخاطرهآمیز» است. در همان ماه، به گزارش گاردین چند مظنون جدید ازجمله یک جوان ۲۱ ساله به اتهام همکاری در سرقت خودرو و کمک به آتشافروزان بازداشت شدند. تحقیقات همچنان ادامه دارد و احتمال دستگیریهای بیشتر مطرح شده است. پیشتر نیز گزارشهایی از آتشزدن خودروها، نقاشی نمادهای نازی روی دیوارها و حتی کشف یک کاروان حامل مواد منفجره در سیدنی منتشر شده بود.
فرانسه؛ از آتشافروزی تا رنگپاشی
فرانسه، میزبان بزرگترین جمعیت یهودیان در اروپای غربی، در دو سال اخیر شاهد سلسله حوادث ضدیهودی بوده است. در اوت ۲۰۲۴، کنیسه Beth Yaacov در منطقه La Grande-Motte آتش گرفت. درهای ورودی و خودروهای پارکشده در محوطه شعلهور شدند و یک افسر پلیس آسیب دید. امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه این حمله را «عملی تروریستی» خواند. کمتر از یک سال بعد، در ۳۱ مه ۲۰۲۵، چندین نهاد یهودی در پاریس با رنگ سبز تخریب شدند؛ ازجمله بنای یادبود هولوکاست (Shoah Memorial)، سه کنیسه و یک رستوران در محله تاریخی لوماره. وزیر کشور فرانسه این اقدام را «نفرتانگیز» توصیف کرد و به گزارش رویترز اسحاق هرتزوگ، رئیسجمهور رژیم اسرائیل نیز از پاریس خواست عاملان را سریعاً بازداشت کند. هنوز مشخص نیست چه کسانی مرتکب این خرابکاری شدهاند یا انگیزه آنها چه بوده است. وزارت کشور فرانسه نیز در پاسخ به درخواست برای اظهار نظر، جزئیاتی ارائه نکرد. این رخدادها در بستری سیاسی اتفاق افتادند که با تنش دیپلماتیک میان فرانسه و اسرائیل همراه بود؛ بهویژه پس از وعده مکرون برای بهرسمیت شناختن کشور فلسطین.
چندی بعد، دفتر شرکت هواپیمایی اسرائیلی العال در مرکز پاریس با گرافیتی ضداسرائیلی تخریب شد. روی دیوار ورودی نوشته بودند: «العال، خط هوایی نسلکشی.» العال این اقدام را شدیداً نگرانکننده توصیف کرد و وزارت خارجه رژیم آن را «یهودستیزانه» خواند. این حوادث، همراه با خرابکاری در یادبودهای یهودی در لیون و دیگر مکانها، نگرانیها از افزایش این موضوع در فرانسه را شدت داده است، بهویژه در بستری که جنگ غزه و رسانههای اجتماعی خشم مردم علیه رژیم اشغالگر را تقویت کردهاند.
اروپا و سایه دوباره کریستالناخت
دیگر شهرهای اروپایی هم شاهد تصاویری بودند که بسیاری آن را با کریستالناخت ۱۹۳۸ مقایسه کردند. اکتبر ۲۰۲۳ در برلین، دو کوکتلمولوتف به سمت مرکز یهودیان پرتاب شد. هرچند خسارت اندک بود، اما آژیر خطر به صدا درآمد. آوریل ۲۰۲۴ در اولدنبرگ آلمان، کنیسهای طعمه آتش شد. پلیس پاداش نقدی برای اطلاعات تعیین کرد. در اتریش (وین)، برای نخستین بار از زمان کریستالناخت تا امروز در نوامبر ۲۰۲۳، بخش یهودی گورستان مرکزی با آتش و نمادهای نازی تخریب شد.
ایالات متحده؛ از کوکتلمولوتف تا تیراندازی
آنسوی اقیانوس اطلس نیز آمریکا در سال ۲۰۲۵ شاهد حملات متعددی بود. در مارس ۲۰۲۵، مرکز یهودی Casa Grande در آریزونا در آتش سوخت. در ۲۱ ماه مه ۲۰۲۵، مقابل موزه یهودی پایتخت در واشنگتندیسی، دو کارمند سفارت رژیم اسرائیل هدف تیراندازی قرار گرفتند و جان باختند. در خبرها آمده مهاجم پس از دستگیری شعار «Free, free Palestine! » سر داده است. در اول ژوئن ۲۰۲۵، در بولدرِ کلرادو مردی با کوکتلمولوتف به تجمعی یهودی حمله کرد. طی این حمله ۱۵ نفر زخمی شدند. در ۱۳آوریل ۲۰۲۵ نیز خانه جاش شاپیرو، فرماندار یهودی پنسیلوانیا هدف کوکتلمولوتف قرار گرفت و در جولای 2025، کنیسه تاریخی Congregation Beth El در نیوجرسی در آتش غرق شد. در این حادثه کسی آسیب ندید اما علت حادثه هنوز روشن نیست.
آسیا و آفریقا؛ حوادثی کمشمار اما معنادار
اگرچه شمار حوادث در شرق و مرکز آسیا کمتر است، اما نشانههایی از نفرت همچنان به چشم میخورد. در نوامبر ۲۰۲۳، کنیسه Mordechai Navi در ایروان به آتش کشیده شد و ویدئوهای آن در شبکههای اجتماعی منتشر شد. در همان سال، یک کارمند سفارت رژیم اسرائیل در پکن با چاقو زخمی شد و فرد مهاجم به سرعت بازداشت شد. در تونس نیز در جریان اعتراضات مرتبط با جنگ رژیم اسرائیل علیه غزه، کنیسهای تاریخی شعلهور شد. بنایی که هرچند دیگر فعال نبود، اما نماد مهمی از میراث یهودی منطقه بود.
اسرائیل؛ حمله از درون
در خود سرزمینهای اشغالی نیز طی پنج سال گذشته ۳۹ پرونده آتشافروزی علیه کنیسهها ثبت شده است. بیش از نیمی از این پروندهها بدون نتیجه بسته شدند. در برخی موارد، انگیزههای ملیگرایانه نیز گزارش شده و سرقت توراتهای مقدس به شکایتهای حقوقی انجامیده است.
جنگ آتش و پیوند با جنگ غزه
بررسی جامع این حوادث جهانی نشان میدهد موج حملات علیه کنیسهها و نهادهای یهودی، محصول واکنشهای سیاسی نسبت به رژیم اسرائیل و جنگ غزه است. از یک سو به نظر میرسد گروههای راست افراطی از فضا بهره میبرند تا یهودستیزی دیرینه را ترویج کنند و از سوی دیگر، برخی جریانهای صهیونیستی تلاش میکنند با برجستهسازی خطر تهدید علیه جوامع یهودی، فشار بر غزه و فلسطینیها را افزایش دهند. رسانههای اجتماعی نیز نقش پررنگی در شعلهور کردن احساسات داشتهاند. تصاویر بمباران غزه در کنار روایتهای سیاسی، خشم بخشی از معترضان را به سوی جوامع یهودی محلی سوق داده است. این چندگانگی باعث میشود خشونت نه فقط در غرب آسیا بلکه در شهرهای بزرگ جهانی مانند پاریس، ملبورن، نیویورک و واشنگتن مشاهده شود.