فرهیختگان آنلاین: محمدهادی همایون، استاد دانشگاه امام صادق و معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد در نشست انجمن راحل که سه‌شنبه ۲۵ شهریور ۱۴۰۴ در خانه اندیشه‌ورزان تهران برگزار شد، با تشبیه جغرافیای ایران به «شیر خفته»، افغانستان را «حلقه اتصال و دروازه ورود ایران به شرق جهان» توصیف کرد و گفت: «این فرصت، تنها فرصتی برای اتحاد دو کشور نیست. یک دروازه ورود به همه آن چیزی که در شرق ما وجود دارد می‌باشد که متأسفانه ما این دروازه را خودمان با دیوار بتنی سه متری بسته‌ایم.»

این نشست تخصصی با استقبال جمعی از دانشجویان و پژوهشگران ایرانی و افغانستانی روبرو شد. رضا عطایی، دبیر نشست، در آغاز، به ارائه گزارشی کوتاه از اهداف و سابقه نشست‌های وضعیت‌شناسی انجمن راحل پرداخت: «آنچه انجمن راحل را به ادامه این مسیر ترغیب می‌کند، یافتن پاسخ برای این پرسش بنیادین است که پس از چهار دهه میزبانی، چگونه می‌توان از چالش‌های پیش رو به فرصت‌های تمدنی رسید؟». عطایی با اشاره به تفاوت محوری این نشست با جلسات پیشین، افزود: «در این نشست می‌خواهیم از منظر کلان‌نگر تمدنی به این مسئله بنگریم و آینده روابط دو کشور را در پرتو این همزیستی بازتعریف کنیم».

 محمدهادی همایون، استاد دانشگاه امام صادق و معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد، سخنران و مهمان اصلی این نشست، در بخشی از ارائه خود به تبیین نقشه راه تمدنی ایران پرداخت و آن را متشکل از سه بخش کلان فارس، خراسان و عراق عجم دانست. به گفته وی، خراسان تاریخی (که افغانستان امروزی بخش بزرگی از آن است) مأموریت تاریخی «اتصال به شرق» را بر عهده دارد.

او تأکید کردد: «به نظر من اساساً موضوعی به نام مهاجرت منتفی است. مسئله، نزدیک شدن دو ملتی است که دو پاره شده‌اند و دوباره دارند به همدیگر نزدیک می‌شوند و یکی می‌شوند». وی با تشریح تاریخ مشترک دو کشور در بستر تمدن اسلامی، توضیح داد که نگاه حاکمیت‌های مدرن بر اساس «دولت-ملت» باعث ایجاد مفهوم کاذب «بیگانه» شده است.

ایشان با اشاره به شکوفایی تمدنی در گذشته، نتیجه گرفت: «اگر شما این نگاه تمدنی-فرهنگی را داشته باشید، در مسیری که داریم در کنار هم جلو می‌رویم. این همه میراث تمدنی مشترک را باید نادیده بگیریم بعد به هم بیگانه بگوییم؟»

همایون راه برون‌رفت از وضعیت فعلی را در «تکثیر پیوندهای مردمی» دانستند و تأکید کردند: «راه حل، راه حل مردمی است. اینقدر باید این پیوندهای مردمی جدی گرفته شود و تقویت بشود تا دولت‌ها مجبور به تمکین شوند همچون پدیده اربعین». به باور وی، اگر پیوندهای مردمی و فرهنگی تا حدی تقویت شود که به یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر تبدیل گردد، حاکمیت‌ها ناگزیر به تسهیل و پیروی از آن خواهند بود.

بخش اول این نشست را اینجا بخوانید.