برای اولین بار در تاریخ روابط کره جنوبی و آمریکا، بیش از صد زن کرهای که در دهههای گذشته مجبور به کار جنسی برای سربازان آمریکایی شده بودند، شکایتی علیه ارتش آمریکا ثبت کردهاند. این زنان که در کره جنوبی با عنوان زنان شهرکهای نظامی یا همان Camptown Women شناخته میشوند، میگویند قربانی یک سیستم سازمان یافته و دولتی بودهاند که نه تنها توسط دولت کره جنوبی اداره میشد، بلکه ارتش آمریکا هم در آن نقش مستقیم داشت.
این شکایت که در دادگاه سئول مطرح شده، به طور رسمی دولت کره جنوبی را به عنوان طرف دعوا معرفی میکند. براساس قوانین موجود، قربانیان نمیتوانند مستقیمً از ارتش آمریکا شکایت کنند، اما وکلای زنان تاکید دارند که هدف اصلی این پرونده، اثبات مسئولیت مشترک آمریکا و کره جنوبی در دههها سوء استفاده، بازداشت اجباری و نقض حقوق بشر است.
روایت قربانیان، میهن پرست یا برده جنسی؟
در کنفرانس خبری هفته گذشته در سئول، سکوتی سنگین سالن را فرا گرفته بود؛ سکوتی که تنها با صدای لرزان زنانی شکسته میشد که پس از دههها برای اولین بار داستانهای خود را به زبان میآوردند. یکی از آنها که اکنون ۶۶ سال دارد، گفت: من فقط ۱۶ سال داشتم وقتی به یک دلال فروخته شدم. او ما را به سربازان آمریکایی میفروخت. همه میدانستند که دختران زیر سن قانونی هم در این تجارت هستند، اما ارتش آمریکا هیچ کاری برای متوقف کردن آن نکرد. من کودکی نداشتم. جوانی نداشتم. تنها چیزی که برایم ماند، زخمهای جسمی و روحی است.
دیگری در بیانیهای نوشت: هنوز فراموش نکردهام که چطور توسط سربازان آمریکایی کتک خوردم؛ گاهی به خاطر اینکه موقع ریختن نوشیدنی سرم را پایین انداخته بودم، گاهی به خاطر اینکه لبخند نزده بودم، یا حتی بدون هیچ دلیلی. هر شب ما را به سربازان میدادند و هر هفته مجبور بودیم آزمایش بیماری بدهیم. اگر کوچکترین مشکلی پیدا میکردند، ما را در اتاقهای تاریک زندانی میکردند و با سرنگهای بزرگ پنیسیلین به بدنمان تزریق میکردند. بعضی از دوستانم بعد از آن تزریقها مردند. هیچکس از سربازان اما بازخواست نشد.
این زنان در دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ به میهنپرست شهرت یافته بودند. دولت آنها را تشویق میکرد که با جذب دلارهای آمریکایی به کشور خدمت کنند. مقامهای کرهای بارها گفته بودند: شما خط مقدم جنگ اقتصادی هستید. اما در واقعیت، آنها هیچچیز جز بردههای جنسی در یک سیستم دولتی و نظامی نبودند.
سیستم کنترل شده؛ کارتهای بیماری و زندانهای درمانی
اسناد طبقه بندی نشده کره جنوبی و آمریکا که به دادگاه ارائه شده، نشان میدهد این صنعت با ظرافت و جزئیات بالا مدیریت میشد. زنان موظف بودند کارتهای مخصوصی همراه داشته باشند که تاریخ آخرین آزمایش بیماریهای مقاربتی در آن ثبت شده بود. بدون این کارت، ورود به کلوبها یا کار در بارها غیرقانونی بود. سربازان آمریکایی موظف بودند زنان بدون کارت معتبر را گزارش کنند.
ارتش آمریکا برگههای داغ (Hot Sheets) تهیه کرده بود؛ پروندههایی شامل عکس و شماره هر زن. اگر سربازی به بیماری مقاربتی مبتلا میشد، میتوانست به کلینیک مراجعه کرده و با دیدن عکسها زن مورد نظر را شناسایی کند. سپس آن زن بازداشت و بدون محاکمه یا اختیار شخصی، به مراکز درمانی منتقل میشد.
این مراکز در واقع زندانهایی بودند. پنجرههای میلهای، درهای قفلشده، نگهبانان مسلح. زنان روزها و هفتهها در آنجا میماندند، در حالی که به بدنشان دوزهای سنگین پنیسیلین تزریق میشد. برخی بر اثر شوک دارویی جان خود را از دست دادند. نکته دردناک این بود که تنها زنان مجازات میشدند؛ سربازان آمریکایی که ناقل بیماری بودند، هیچگاه مجازات یا حتی بازخواست نمیشدند.
دادگاه و تاریخچه حقوقی
این اولین تلاش نیست. در سال ۲۰۱۴، گروهی از این زنان نخستین شکایت جمعی را علیه دولت کره جنوبی مطرح کردند. پس از سالها کشمکش، در سال ۲۰۲۲ دیوان عالی کره جنوبی دولت را محکوم کرد که با مدیریت شهرکهای نظامی و تشویق روسپیگری، حقوق این زنان را نقض کرده است. دادگاه حکم داد دولت باید به حدود ۱۲۰ نفر غرامت بپردازد.
اکنون اما، شکایت جدید پا را فراتر گذاشته و به طور مستقیم نقش ارتش آمریکا را نشانه گرفته است. وکیل ها جو-هی میگوید: این شکایت برای پول نیست؛ ما میخواهیم حقیقت ثبت شود. ارتش آمریکا شریک جرم بوده و باید مسئولیتش را بپذیرد.
اقتصاد شهرکها؛ از شکوفایی تا سقوط
شهرکهای نظامی یا همان گِیجیچون (Gijichon) تنها محل تن فروشی نبودند؛ آنها به مراکز اقتصادی بزرگی تبدیل شده بودند. رستورانها، خیاطیها، فروشگاههای سوغاتی و حتی مدارس زبان انگلیسی همگی بر محور حضور سربازان آمریکایی شکل گرفته بودند. تخمین زده میشود در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ حدود یک چهارم اقتصاد کره جنوبی به طور مستقیم یا غیرمستقیم وابسته به حضور نظامی آمریکا بوده باشد.
اما این رونق اقتصادی، بهایی سنگین داشت. هزاران زن در فقر و خشونت گرفتار شدند. بیشترشان توسط دلالها با وعده شغل یا ازدواج فریب خورده بودند. برخی دیگر در کودکی ربوده و فروخته شدند. آنان به بدهی هایی سنگین وابسته میشدند و هرگز امکان رهایی نداشتند.
با کاهش تدریجی حضور نظامی آمریکا از دهه ۱۹۹۰، این اقتصاد به سرعت فروپاشید. بارها و کلوبها تعطیل شدند، چراغهای نئون خاموش شد و زنانی که عمرشان را در این صنعت گذرانده بودند، بدون هیچ پشتوانهای رها شدند. بسیاری از آنها اکنون در خانههای کوچک و محلههای فقیرنشین، در پیری و بیماری زندگی میکنند.
خانه میمون، زندانهایی برای زنان، به بهانه درمان
یکی از نمادهای این سیستم سرکوبگر، مراکزی بود که زنان به آنها خانه میمون یا Monkey House میگفتند. این مراکز رسما بازداشتگاه درمان بیماریهای مقاربتی نام داشت، اما در واقع بیشتر شبیه زندان بودند.
زنان توضیح دادهاند که هر هفته آزمایش اجباری میدادند. اگر کوچکترین نشانهای از بیماری پیدا میشد، بدون هیچگونه رسیدگی قضایی یا رضایت شخصی، به این مراکز منتقل میشدند. ساختمانها با پنجرههای میلهای و درهای قفل شده ساخته شده بود. زنان هیچ ارتباطی با دنیای بیرون نداشتند و گاه هفتهها یا ماهها در آنجا میماندند.
یکی از بازماندگان روایت کرده: وقتی وارد خانه میمون شدم، هیچکس به من نگفت چه مدت باید بمانم. فقط میگفتند باید درمان شوی. هر روز با سرنگهای بزرگ به ما پنیسیلین تزریق میکردند. بعضی زنها بعد از تزریق غش میکردند، بعضی دیگر هرگز از آن اتاق بیرون نیامدند. برای سربازان هیچ محدودیتی نبود، اما ما مثل زندانیان با ما رفتار میشد.
گزارشها نشان میدهد که این مراکز تا سال ۲۰۰۴ هم فعال بودند؛ یعنی دههها پس از آنکه کره جنوبی به کشوری صنعتی و دموکراتیک تبدیل شد. این حقیقت، نشان دهنده ریشهدار بودن سیستم و همکاری عمیق میان دولت کره و ارتش آمریکا در مدیریت بدن و زندگی این زنان است.
مقایسه با زنان آسایشگاه ژاپنی
جامعه کره جنوبی سالها روایت زنان آسایشگاه را به عنوان نماد ظلم ژاپن در جنگ جهانی دوم زنده نگه داشته است. این زنان به نماد ملی مقاومت و رنج بدل شدند و سالهاست که هر چهارشنبه در مقابل سفارت ژاپن در سئول تجمع اعتراضی برگزار میشود.
اما در مقابل، زنان شهرکهای آمریکایی هرگز چنین جایگاهی نیافتند. برای بسیاری از کرهایها، یادآوری این زنان به معنای یادآوری روابط نابرابر و وابستگی تحقیرآمیز به آمریکا بود. به همین دلیل، آها دههها در سکوت و انزوا زندگی کردند. خانوادهها طردشان کردند و جامعه به آنها با نگاه آلوده نگریست.
یکی از قربانیان گفته: وقتی مردم درباره زنان آسایشگاه ژاپنی حرف میزنند، همه همدردی میکنند. اما وقتی ما حرف میزنیم، مردم سرشان را برمیگردانند. انگار ما شرم کشور بودیم.
قتل یون گوم-ای، جرقه بیداری
در سال ۱۹۹۲، قتل وحشیانه زنی به نام یون گوم-ای به دست یک سرباز آمریکایی پرده از واقعیتی تلخ برداشت. این حادثه جامعه کره را شوکه کرد. رسانهها برای اولین بار به شکل گسترده درباره شرایط زنان شهرکها نوشتند. فعالان حقوق زنان به میدان آمدند و گروههای مدنی شروع به جمع آوری شهادتها و اسناد کردند.
گزارشها نشان میدهد بین سالهای ۱۹۶۰ تا ۲۰۰۴، دستکم یازده زن در این شهرکها به دست سربازان آمریکایی کشته شدند. بسیاری دیگر هم مورد ضربوشتم و تجاوز قرار گرفتند، اما پروندههایشان یا مختومه شد یا هرگز پیگیری نشد.
واکنش آمریکا و موضع رسمی
نیروهای ایالات متحده در کره (USFK) در واکنش به پرونده اخیر اعلام کردند که از جریان شکایت آگاهند، اما به دلیل ادامه روند قضایی اظهارنظر نمیکنند. در بیانیه رسمی آمده: ما هیچگونه رفتاری که ناقض قوانین جمهوری کره باشد را تایید نمیکنیم و همچنان متعهد به حفظ بالاترین استانداردهای انضباط هستیم.
این پاسخ محتاطانه در حالی داده شد که مدارک و شهادتهای متعددی نقش مستقیم ارتش آمریکا را نشان میدهد. فعالان میگویند: انکار این نقش، پاک کردن تاریخ است. آمریکا باید بپذیرد که شریک این جنایتها بوده است.
موضع آمریکا، چندین پرسش اساسی را برانگیخته: چرا آمریکا با وجود انبوه اسناد تاریخی، نقش خود را نادیده میگیرد؟ آیا این سکوت، بخشی از استراتژی دیپلماتیک برای پرهیز از تنش با یکی از مهمترین متحدانش در شرق آسیاست؟ یا تلاشی برای جلوگیری از ایجاد سابقه حقوقی است که بعدها قربانیان دیگر در کشورهای مختلف بتوانند علیه آمریکا اقامه دعوی کنند؟
کارشناسان روابط بین الملل میگویند که اعتراف رسمی آمریکا میتواند زنجیرهای از دعاوی مشابه را در کشورهایی چون فیلیپین، ویتنام و تایلند به راه بیندازد؛ کشورهایی که در دوران جنگ سرد هم میزبان پایگاههای آمریکایی و شهرکهای مشابه بودهاند.
از نگاه فعالان حقوق بشر، موضع آمریکا چیزی جز انکار نیست. آنها تاکید دارند که ارتش آمریکا نه تنها از وجود این سیستم خبر داشت، بلکه در طراحی و مدیریت آن مشارکت فعال داشت: از برگزاری کلاسهای آداب معاشرت برای زنان، تا تهیه پروندههای عکسدار و صدور دستور بازداشت زنان مشکوک.
یکی از وکلای قربانیان میگوید: سکوت آمریکا، ادامه همان خشونتی است که این زنان سالها تحمل کردند. آها را وادار به سکوت کردند، و امروز هم با انکار و بیتوجهی همان زخمها را تازه میکنند.
فراتر از غرامت، مطالبه حقیقت
هریک از شاکیان ۱۰ میلیون وون (۷۲۰۰ دلار) غرامت درخواست کردهاند. اما همه تاکید میکنند که این شکایت درباره پول نیست. یکی از زنان گفت: ما میخواهیم دنیا بداند چه بر سر ما آمد. میخواهیم ارتش آمریکا مسئولیتش را بپذیرد و از ما عذرخواهی کند.
برای این زنان، عدالت دیرهنگام شاید نتواند زندگی ازدست رفتهشان را بازگرداند، اما میتواند حقیقت را ثبت کند و نسلهای آینده را آگاه سازد.
پرونده زنان شهرکهای نظامی نه تنها یک دعوای حقوقی، بلکه آزمونی تاریخی و اخلاقی برای کره جنوبی و ایالات متحده است. آیا این دو کشور، که امروز متحدان استراتژیک محسوب میشوند، حاضر خواهند شد گذشتهای تاریک را بپذیرند؟ یا بار دیگر سکوت و سیاست، صدای قربانیان را خاموش خواهد کرد؟
شکایت تاریخی زنان کرهای، تنها دعوایی برای غرامت نیست؛ بلکه باز کردن پروندهای است که دههها در سکوت دفن شده بود. پذیرش مسئولیت تاریخی آمریکا میتواند نه تنها به بازماندگان احترام بگذارد، بلکه فرصتی برای شفاف سازی رابطه تاریخی دو کشور و گفتگوی صادقانه درباره حقوق بشر فراهم کند.
بازماندگان و وکلا امیدوارند که با پروندههای حقوقی، تاریخ فراموششده زنان کمپی به رسمیت شناخته شود و جامعه کرهای بتواند گذشته تاریک خود را با حقیقت مواجه کند.
وکلای پرونده میگویند: در نهایت، ارتش آمریکا و دولت کره، به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، از فعالیتهای جنسی سازماندهی شده در شهرکها حمایت کردند. ما میخواهیم راهی برای حل باقی مانده این مسائل پیدا کنیم و از این طریق، مسئولیت تاریخی آمریکا برای بازداشتهای اجباری زنان را آشکار کنیم.
و آنچه مسلم است، این شکایت نخستین گام در مسیر دشوار عدالت است. عدالتی که شاید دیر برسد، اما میتواند سکوتی چند دههای را بشکند و صدای زنانی را به گوش جهان برساند که سالها در حاشیه تاریخ فراموش شدند.