جوکها و لبنیات با هم رابطه عکس دارند. درباره تاریخ انقضا حرف میزنم؛ هرچقدر زمان جلوتر رفت، جوکها تاریخ انقضایشان کوتاه و کوتاهتر شد اما لبنیات تاریخ انقضایشان بیشتر و بیشتر. از این حیث آدمها به جوکها شبیهترند تا ماست و دوغ. حتماً این جوک را که زمانی بامزه بود شنیدهاید؛ «یکی زمین خورد، واسه این که ضایع نشه، تا دم در خونهشون سینهخیز رفت» این جوک زمانی بامزه بود اما حالا دیگر یک جمله خندهدار نیست. در عوض، تغییر ماهیت داده. بدل به یک قاعده شده که خیلیها بر اساس آن زندگی میکنند. همانهایی که بنا بر مصلحت روزگار، خودشان را زدند زمین و سینهخیز تا ونکوور، لندن و لسآنجلس رفتند و هنوز هم برای نشان دادن علائم حیاتی گاهی فرایند سینهخیزشان را تا دورهمیهای بازنشستگان برلین ادامه میدهند. خب مقدمهچینی به نظر کافی است، برویم سر اصل مطلب؛ همه چیز از 23 شهریور 1401 آغاز شد. همین سه سال قبل.
سال 1401 میزان علاقه به انجام کنش سیاسی در بین هنرمندان بالا گرفت. هرکس بنا بر یک منطقی به سمت انجام کنش سیاسی رفت که بنا بر شرایط زمان منطقی هم به نظر میرسید. به ماه نکشید که بسیاری از سلبریتیها با کنار هم گذاشتن اتفاقات رفتن را بر ماندن ترجیح دادند و برای این ترجیح توجیهاتی هم داشتند. گزاره سادهشان این بود که جمهوری اسلامی میرود و در جهان پس از اینها باید بچسبیم به آنها که آینده از آن ما باشد. فرخنژاد، احسان کرمی، اشکان خطیبی، فرزین صابونی و برزو ارجمند آنهایی بودند که کنشگری سیاسیشان را لولآپ کردند و برای ادامه فعالیتهای سیاسیشان رفتن را بر ماندن ترجیح دادند. حالا که از این کنش سیاسی سه سالی گذشته بد نیست، نتیجه این فعالیتها را امروز بررسی کنیم.
کاغذ را برعکس گرفتی آقای فرخنژاد
«وقتی کاغذ مونولوگ را برعکس گرفتی، دیالوگها را بلندتر بخوان که مخاطب کور شود.» این تکجمله شرح است. یک شرح مجمل بر وضعیت این روزهای فرخنژاد. شاید فراموش کرده باشیم اما فرخنژاد روزگاری ستارهای بود برای خودش و پای ثابت گزارشهای مجله فیلم. هر چقدر که از دهه 80 عبور کردیم و فرخنژاد سنش بالاتر رفت، مسیرش تغییر کرد. او که روزگاری با «عروس آتش»، «به رنگ ارغوان» و حتی «استرداد»، مخاطب کف زدنهای اهالی سینما بود، در اواخر دهه 90 مسیر حرکتش رسید به کمدیهای درجهچندم و تکهپرانیهای جنسی. همه منتظر بودند فرخنژاد مسیر حرکتش را احیا کند و به بازی برگردد، اما سقوط فرخنژاد با یک تصمیم تکمیل شد.
هر قدر ماهها بیشتر از شهریور 1401 فاصله گرفتند، فرخنژاد بیشتر از فعالیت حرفهای فاصله گرفت و مجبور شد برای گذران زندگی به منابع مالی پهلویستی متصل شود. البته این تغییر پارادایم نتیجهاش کمکی به فرخنژاد نکرد و در نهایت مجبور شد همان تئاترهایی که روزهای آغاز حضورش در خارج از کشور بازی میکرد را در دورهمیهای سیاسی برلین بازی کند و بشود پای ثابت گفتوگوی اینترنشنال. نتیجه فعالیتهای سهساله فرخنژاد به عنوان کارشناس ثابت اینترنشنال و سلبریتی دورهمیهای طرفداران پهلوی، شد منفوریت 67 درصد فرخنژاد در ایکس، شد بازیگری که وقتی در ایران بود، حضورش در فیلمها عامل اصلی فروش به حساب میآمد.
صدای از موج خارجشده
احسان کرمی وقتی در ایران بود در کمفروغترین روزهایش به عنوان یکی از مجریهای پرمخاطب رادیو شناخته میشد. کسی که در روزهای اوجش اجرای خندانندهشو را بر عهده گرفت. مجری روزهای دورِ رادیو هفت، شهریور 1401 تغییری جدی در مدل کاری خود داد و اول موهایش را همراه با موجهای مجازی از ته تراشید و بعد با پیشنهاد شبکه منوتو مواجه شد. منوتو که منابع مالیاش محدود و سپس قطع شد، کرمی هم به دنبالروی از فرخنژاد کارشناس فرهنگی اینترنشنال شد و البته با گذشت زمان، توانست خودش را به مهمانیهای خاندان پهلوی نزدیک کند.
مراقب باشید خاک صحنه خفهتان نکند!
اشکان خطیبی روزگاری در کلیپهای تبلیغاتی تلویزیون، در جایگاه رزمنده عملیات استشهادی انجام میداد و در مستند دوربرگردون محمد طادی در اوایل دهه نود از معایب ماهواره سخن میگفت. خطیبی در طول مسیر هنریاش از خوانندگی تا بازیگری و اجرا را تجربه کرد و در پایان دهه نود، فعالیت کاریاش رفتهرفته کم شد. خطیبی در اوایل دهه نود موفق عمل میکرد اما به جز داور خندانندهشو و چند تئاتر مطرح دیگر به عنوان یک نام مطرح بر سر زبانها نماند.
دژاووی تعبیر وارونه
فرزین صابونی خیلی دیر به تلویزیونی معرفی شد اما خیلی زود درخشان ظاهر شد. او با بازی در «تعبیر وارونه یک رؤیا» ساخته فریدون جیرانی نقش ماندگاری از یک جوان سادهدل بازی کرد که در دام دسیسههای جاسوسها و موساد میافتد و در نهایت به دست همانها کشته میشود. صابونی در اتفاقات 1401 روی موجی که کرمی، فرخنژاد و دیگران به راه انداختند سوار شد و چند سال اول به عنوان کارشناس اینترنشنال فعالیت کرد اما چون به اندازه فرخنژاد، کرمی و خطیبی شهرت نداشت، از بازی کنار گذاشته شد و حالا هرچندوقتیکبار با رسانههای خارجنشین فعالیت مشترکی میکند تا زندگیاش بگذرد.