فیلم «صدای هند رجب» ساخته کوثر بن هنیه، با روایت دلخراش شهادت یک دختر فلسطینی به دست نیروهای رژیم صهیونیستی، نهتنها نفسها را در سالن جشنواره ونیز به بند آورد، بلکه پس از ۲۳ دقیقه تشویق ایستاده، جایزه شیر نقرهای را نیز کسب کرد؛ صدایی که قرار است تا رسیدن عدالت، خاموش نشود.
این فیلم شنبهشب پس از «پدر مادر خواهر برادر» ساخته کارگردان مستقل آمریکایی جیم جارموش در جایگاه دوم جشنواره قرار گرفت و جایزه بزرگ هیات داوران ونیز را به خود اختصاص داد. این فیلم روایتگر داستان واقعی هند رجب است که سال گذشته هنگامی که با خانوادهاش تلاش میکرد از شهر غزه خارج شود، به دست نیروهای اسرائیلی به شهادت رسید.
کوثر بن هنیه، کارگردان تونسی-فرانسوی، در فیلم یک ساعت و 29 دقیقهای ««صدای هند رجب» داستان واقعی این کودکی فلسطینی را زنده کرده است؛ دختری که اسرائیل او و خانوادهاش را به گلوله بست، اما صدای لرزانش حالا جایزهای جهانی گرفته تا مرزها را بلرزاند و وجدانها را بیدار کند.
«صدای هند رجب» بازسازی تماس تلفنی آخر و پراضطراب یک کودک است؛ داستان رنج هولناک دختر پنجساله فلسطینی که در ژانویه ۲۰۲۴ کنار اجساد عموهایش و چهار پسرعمو و دخترعموی خردسالش در میان لاشههای یک خودرو در شمال غزه گرفتار شده بود. او، بهعنوان تنها بازمانده این حادثه دلخراش که زیر صندلی لاشه خودرو پنهان شد و از آنجا که از حمله اولیه صهیونیستها جان سالم به در برده بود، ساعتها با جمعیت هلالاحمر فلسطین (PRCS) تلفنی تماس میگرفت و از آنها کمک میخواست، اما در نهایت به همراه اعضای خانوادهاش و دو امدادگری که برای نجات او آمده بودند، به شهادت رسید. صدای هند رجب، که بعدها توسط رسانههایی چون واشنگتنپست و اسکاینیوز تأیید شد، حالا به یکی از تکاندهندهترین نمادهای جنگ تبدیل شده است.
از آنجا که فیلمبرداری این اثر در غزه ممکن نبود، بن هنیه، مرکز تماس هلالاحمر را در فیلمش بازسازی کرد و بازیگران فلسطینی را در نقش امدادگران به کار گرفت، در حالی که صدای واقعی هند در محوریت فیلم قرار دارد. بنهانیه با جسارتی تکاندهنده از صدای واقعی و دردناک هند استفاده کرده و در کنار آن، صحنههای ساختگی از مرکز تماس امدادگران را با بازی بازیگران بازسازی کرده است؛ جایی که افراد واقعی توسط بازیگران نقشآفرینی میشوند و در واکنش به صدای واقعی هند، صحبت میکنند، فریاد میزنند و احساساتشان را بروز میدهند. این اثر در ونیز با ۲۳ دقیقه تشویق ایستاده روبهرو شد؛ چیزی در حدود یکچهارم زمان فیلم. آنقدر تحسین شد که خبرنگاران و تماشاگران سالن، اشکریزان از جا برخاستند.
در فیلم، معتز ملیس نقش «عمر»، پاسخگوی مرکز امداد را بازی میکند که با هدست تلفنیاش با خود این کودک فلظینی ارتباط میگیرد. اضطراب عمر چنان شدید است که سرپرستش، رنا (سجا کیلانی)، مجبور میشود او را آرام کند. عمر موقعیت مکانی دختر را در حوالی پمپبنزینی شناسایی میکند که تنها هشت دقیقه با نزدیکترین آمبولانس فاصله دارد. مهدی (عامر هلهل)، هماهنگکننده این امور، به عمر توضیح میدهد نمیتواند بیحساب رانندگان آمبولانس را راهی کند. او باید ابتدا مسیر امن را با همکاری کمیته بینالمللی صلیب سرخ و هماهنگکننده امور دولتی رژیم اسرائیل در وزارت دفاع آن کشور مشخص کند؛ کاری زمانبر اما ضروری. یک حرکت شتابزده میتواند آمبولانس و امدادگران – که خود خانواده و فرزند دارند – را به کام مرگ بکشاند.
در این اثر از صدای واقعی تماس چندساعته هند با جمعیت هلالاحمر فلسطین استفاده شده است؛ تماسی که در آن امدادگران تلاش میکردند به او دلگرمی بدهند، در حالیکه او در خودرویی در معرض گلولهها گرفتار شده بود؛ ماشینی که اجساد اعضای خانوادهاش هم در آن قرار داشتند.
«صدای هند رجب» شایسته بود که شیر طلایی ونیز را ببرد، اما تنها جایزه بزرگ هیئت داوران (دومین جایزه مهم جشنواره) را دریافت کرد. بسیاری این تصمیم را «فرار از مسئولیت» یا حتی «مماشات با آمریکا» دانستند. با این حال، واقعیت این است که همه تصمیمهای هیئتداوران نوعی مصالحه و بدهبستان است.
کوثر بن هانیه، کارگردان تونسی فیلم «صدای هند رجب»، با جوایز اسکار غریبه نیست و پیش از این چند بار در بخش بهترین مستند نامزد دریافت جایزه شده است. اما جدیدترین اثر او که برد پیت، خواکین فینیکس، رونی مارا، جاناتان گلیزر و آلفونسو کوارون از تهیهکنندگان اجرایی آن هستند ، تأثیر بیشتری نسبت به هر کار دیگری که او قبلاً انجام داده خواهد داشت.
گفتنی است؛ همزمان با آغاز جشنواره ونیز، اعلام شد که برد پیت، فینیکس، مارا، آلفونسو کوارون و جاناتان گلیزر به جمع تهیهکنندگان اجرایی فیلم پیوستهاند. شرکای برد پیت در شرکت «پلن بی»، یعنی دید گاردنر و جرمی کلاینر نیز در این پروژه حضور دارند. حمایت این نامهای بزرگ میتواند به موفقیت جهانی فیلم، بهویژه در آمریکا هم کمک شایانی کند. در جشنواره ونیز فضای همیشگی و پرشور فرش قرمز جای خود را به حالوهوایی سنگین و ثاثیرگذارتری داده بود. بن هنیه کارگردان فیلم، فینیکس، برد پیت و مارا همگی لباس سیاه بر تن داشتند و عکسی قابشده از هند رجب، دختر ۶ ساله و قربانی جنگ در غزه را در دست گرفتند. بحران انسانی غزه بر مراسم اختتامیه جشنواره فیلم ونیز سایه انداخت؛ جایی که برندگان متعددی خواستار پایان حمله نظامی رژیم صهیونیستی به سرزمین فلسطین شدند، جنگی که تاکنون جان بیش از ۶۴ هزار فلسطینی از جمله ۱۸ هزار کودک را گرفته است.
در نشست خبری این فیلم، یکی از بازیگران، سجا کلانی (بازیگر فلسطینی-کانادایی)، بیانیهای از سوی گروه فیلم قرائت کرد: «بس است دیگر؛ کشتار جمعی، گرسنگی، سلب انسانیت، ویرانی و اشغالگری ادامهدار. … صدای هند یکی از میان دهها هزار کودکی است که تنها در دو سال گذشته در غزه کشته شدند.
بن هنیه نیز هنگام دریافت جایزه گفت: «داستان رجب تنها داستان یک دختر خردسال نیست، بلکه به شکلی تراژیک، داستان یک ملت است که در حال تحمل نسلکشی هستند.سینما نه میتواند هند را بازگرداند و نه میتواند جنایتی که علیه او رخ داد را پاک کند. هیچچیز قادر به بازگرداندن آنچه از بین رفت نیست. اما سینما میتواند صدای او را حفظ کند و آن را فراتر از مرزها طنینانداز سازد.صدای او همچنان طنین خواهد داشت تا زمانی که عدالت برقرار گردد.»
پس از آنکه شیر طلایی بهترین فیلم جشنواره ونیز امسال به اثر جدید جیم جارموش با عنوان «پدر، مادر، خواهر، برادر» تعلق گرفت، الکساندر پین، رئیس هیات داوران، با پرسشهای متعددی از سوی خبرنگاران درباره این تصمیم مواجه شد چراکه بسیاری انتظار داشتند که فیلم درام «صدای هند رجب» برنده جایزه اول شود، فیلمی که در نهایت جایزه بزرگ هیات داوران را به خود اختصاص داد.
پین در کنفرانس خبری پس از مراسم اختتامیه گفت: «ببینید، اگر یک روز زودتر یا دیرتر رای میدادیم، ممکن بود نتیجه متفاوت شود... همانطور که گفتم، ما هر دو فیلم را بهطور برابر ارج مینهیم. اگر یکی باید جایزهای بالاتر از دیگری میگرفت، دلیلش تنها اجبار در تصمیمگیری است.»
اعضای دیگر هیات داوران امسال شامل فرناندو تورس (بازیگر و نویسنده نامزد اسکار از برزیل، محمد رسولاف کارگردان ایرانی، کریستیان مونجیو کارگردان و تهیهکننده رومانیایی و برنده نخل طلای کن، استِفان بریزه کارگردان فرانسوی، مائورا دلپرو کارگردان ایتالیایی و ژائو تائو بازیگر و تهیهکننده چینی بودند.
وقتی از پین درباره شایعهای در شبکههای اجتماعی مبنی بر اینکه یکی از داوران به دلیل اختلافنظر بر سر جوایز اصلی تهدید به استعفا کرده پرسیدند، او این موضوع را رد کرد و گفت:یکی از داوران تهدید کرد استعفا بدهد؟ ! نه، کسی تهدید به استعفا نکرد. فکر میکنم همه ما میدانیم که نباید همه چیزهایی را که در اینترنت میخوانیم باور کنیم.
جارموش، کارگردان اثر «پدر، مادر، خواهر، برادر» که جایزه ارزشمند شیر طلایی را دریافت کرد، نیز با نصب نشان «کافی است» بر سینه خود در مراسم اهدای جوایز، مخالفتش را با محاصره و بمباران مداوم غزه توسط اسرائیل اعلام کرد.او پیشتر و هنگام رونمایی فیلمش «پدر مادر خواهر برادر»، اذعان کرده بود که نگران است یکی از پخشکنندگان اصلی آثارش از شرکتی پول گرفته باشد که با ارتش اسرائیل ارتباط دارد.
جایزه شیر نقرهای برای «صدای هند رجب» بیش از یک موفقیت هنری است؛ نمادی است از اینکه حتی در دل جشنوارهای پرزرقوبرق، هنوز درد انسانیت شنیده میشود. دختری پنجساله که صدایش خاموش شد، اکنون سفیر حقیقتی است که مرزها را درمینوردد و جهانیان را وادار میکند که به رنج غزه نگاه کنند. گرچه برخی کشورها با حمایت از فیلمهایی چون «صدای هند رجب» در جشنوارههایی مثل ونیز وانمود میکنند دغدغه بحران غزه را دارند، اما همین کشورها در عمل با حمایت سیاسی و اقتصادی از اسرائیل، در تناقضی آشکار ایستادهاند.
چندی پیش برای فاطمه حسونه، عکاس خبری فلسطینی و شخصیت اصلی فیلم «روحت را در دستت بگیر و راه برو» که توسط سپیده فارسی، کارگردان ایرانی ساکن فرانسه ساخته شده نیز اتفاقی دردناک رخ داد. چرا که شخصیت اصلی این فیلم ۱۱۰ دقیق ای تنها یک روز پس از اعلام انتخاب این اثر در جشنواره کن، در حمله هوایی اسرائیل به همراه خانوادهاش در شهر غزه جان به شهادت رسید.
گزارش مرتبط را بخوانید: