زایندهرود که یکی از شاخصترین نمادهای تاریخی و طبیعی اصفهان است، سالهاست با مشکل کمآبی و خشکسالی دستوپنجه نرم میکند. در روزهای اخیر اما تصاویر نصب داربستهای فلزی، صندلیها و سازههای موقت در بستر خشک رودخانه منتشر شده که نشان میدهد برنامهای برای برگزاری کنسرت در این محل در دست اجراست.
قرار است جشنی از پانزدهم تا هجدهم شهریور ساعت ۲۰ در حوالی پل خواجو با حضور خوانندگان و هنرمندان برجسته کشوری برگزار شود. علی قاسمزاده، شهردار اصفهان با بیان اینکه از ابتدا هدف از برگزاری کنسرت در محدوده زاینده رود، مطالبه احیای آن بوده است، در این باره گفت: «ابراز نگرانی دوستداران محیط زیست مبنی بر اینکه اجرای جشن در بستر رودخانه، خشکی زایندهرود را عادی سازی میکند قابلدرک است. اما به عقیده برخی از فعالان زیست محیطی با اجرای این جشن در بستر رودخانه ما پذیرفتهایم که زایندهرود خشک است و آن را به محل اجرای برنامه تبدیل کردهایم.»
وی در ادامه افزود: «این در حالی است که از ابتدا هدف از تدارک این شادمانه و برگزاری آن در حوالی رودخانه انعکاس صدای زایندهرود بود. به احترام دغدغهمندان اصفهان و زایندهرود بهویژه کنشگران حوزه محیط زیست، محل اجرای برنامه از بستر زایندهرود به سنگفرشهای مجاور و کنارههای پل منتقل شده است.»
در فراخوان این جشن ابتدا بستر خشک زاینده رود به عنوان مکان برگزاری در نظر گرفته شده بود که نه تنها واکنش فعالان زیست محیطی را به دنبال داشت بلکه بازتاب گستردهای در میان شهروندان اصفهانی داشته و واکنشهای مختلفی را در فضای عمومی و رسانهای برانگیخته است. در این بین گروهی آن را فرصتی برای ایجاد نشاط اجتماعی و استفاده متفاوت از فضای شهری میدانند و برخی دیگر نسبت به انتخاب مکان برگزاری و همزمانی آن با شرایط کنونی رودخانه دیدگاههای متفاوتی مطرح کردهاند.
در ایران، برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری در مکانهای تاریخی سابقهای طولانی دارد؛ از کنسرتهای موسیقی در مجموعه تختجمشید گرفته تا اجراهای مختلف در کاخ نیاوران و مجموعه سعدآباد. انتخاب این مکانها معمولا با هدف بهرهگیری از ظرفیتهای تاریخی و گردشگری برای معرفی فرهنگ و هنر انجام میشود. با این حال، برگزاری کنسرت در بستر زایندهرود یک تفاوتی اساسی دارد. زایندهرود نهتنها یک بنای تاریخی، بلکه رودخانهای است که سالها جریان دائمی آب آن بخشی از هویت شهری اصفهان را شکل میداد و اکنون خشکی آن به مسئلهای اجتماعی و زیستمحیطی تبدیل شده است؛ به همین دلیل، انتخاب این محل برای اجرای برنامه فرهنگی، از سوی بخشی از افکار عمومی با حساسیت و واکنش بیشتری دنبال میشود.
شورای هماهنگی تشکلهای مردمنهاد منابع طبیعی و محیط زیست استان اصفهان نیز در بیانیهای نسبت به برنامهریزی برای برگزاری برنامههای تفریحی در بستر خشک رودخانه زایندهرود واکنش نشان داد. این شورا ضمن ابراز نگرانی عمیق، این اقدام را به معنای عادیسازی وضعیت بحرانی خشکی زایندهرود دانست که میتواند افکار عمومی را از پیگیری احیای این شریان حیاتی منحرف کند.
در این بیانیه آمده است: «هرگونه دخل و تصرف در بستر زایندهرود تحت هر عنوان، غیرمنطقی و غیرقابل قبول بوده و پیامدهای زیستمحیطی و اجتماعی جبرانناپذیری به دنبال خواهد داشت.» این تشکلها تأکید کردند که چنین اقداماتی نهتنها به عادیانگاری خشکی رودخانه منجر میشود بلکه اعتراض حامیان محیط زیست و دوستداران شهر اصفهان را برمیانگیزد.
بههرحال با نزدیکتر شدن زمان اجرا، انتظار میرود ابعاد بیشتری از این تصمیم، از جمله اهداف برگزارکنندگان و واکنشهای مردمی نیز روشن شود.