اصحاب رسانه و خبرنگاران روز گذشته میهمان معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بودند تا به مناسبت هفته دولت، گزارش عملکرد یک سال فعالیت این وزارتخانه را بشنوند. شاهین آخوندزاده در ابتدای این نشست ضمن تبریک هفته دولت، روز پزشک و روز داروساز گفت: «هدف اصلی آمریکا و رژیم صهیونیستی در جنگ ۱۲ روزه اخیر، حمله به علم و توانمندی علمی ایران بود. در واقع وقتی ما در آیتمهایی که خود را با کشورهای منطقه و دنیا مقایسه میکنیم، چهار سال کشور اول منطقه بودیم؛ اگرچه بعضاً خودزنیهایی در این زمینه میکنیم، اما این رتبه بدون سرمایهگذاری زیاد و با تکیه به نیروی انسانی توانمند به دست آمده بود؛ بنابراین دشمن دنبال هدف قراردادن توانمندیهای ایران است.»
وی در ادامه تصریح کرد: «کدام جنگ را میبینیم که دشمنان به دانشمندان یک دانشگاه حمله کنند؟ در حمله اخیر رژیم صهیونیستی، شش پزشک که دو نفر آنها از دانشگاه علوم پزشکی تهران، یک پزشک از دانشگاه قزوین و سایرین نیز از دانشگاههای علوم پزشکی بودند، به شهادت رسیدند؛ بنابراین هدف اصلی در این جنگ، هدف قراردادن توانمندی علمی ایران بوده است.»
اشپرینگر پس از جنگ تحمیلی شمشیر دودم را از رو بست
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت اظهار کرد: «پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه علیه کشور و با سناریویی که نوشته شده بود، دشمنیهایی برای پیشرفت علمی کشور ایجاد شد. در واقع بخشی از مقالات محققان ایرانی طی این ۴۰ سال به دلیل ثبت در ایران، به دلایل سیاسی و تحریم بدون داوری علمی رد میشوند؛ به طوری که در دورهای رئیسجمهور وقت آمریکا به خزانهداری دستور داده بود به ناشران آمریکایی بگویند مقالهای از ایران، کره شمالی و کوبا چاپ نکنند. همان زمان ما به این موضوع اعتراض کردیم. عملاً ناشران عقبنشینی کردند، اما گاهی سردبیران تحت تأثیر فشارها این مقالات را برمیگردانند.»
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت افزود: «پس از جنگ اخیر، برخی ناشران برای چاپ نکردن مقالات ایرانی شمشیر را از رو بستند؛ به طور مثال، ناشر آمریکایی جان وایلی که قبلاً یک مقاله را با یک راه فرار منتشر میکرد، امروز هم با سختی مقالات را منتشر میکند؛ اما به ناشر بزرگ دیگر (اشپرینگر) که مقاله ارسال میکنیم، میگوید ایران تحریم است و ما آن مقاله را منتشر نمیکنیم. اشپرینگر سومین ناشر بزرگ دنیا است و ما تقریباً ۲۵ تا ۳۰ درصد مجلات علمی این انتشارات را از دست دادهایم.»
آخوندزاده تأکید کرد: «باید تابآوری محققان در این دوره که سختگیری بیشتری برای چاپ مقالات شده است، افزایش یابد. به این منظور در این جنگ ۱۲ روزه اعلام کردیم هرچه گرنت برای محققان تصویب شد، پول آنها را پرداخت کردیم.»
دستورالعمل استفاده از هوش مصنوعی در پژوهش به دانشگاهها ابلاغ میشود
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در پاسخ به «فرهیختگان» درخصوص رویکرد وزارت بهداشت نسبت به استفاده و بهرهبرداری از هوش مصنوعی در تحقیقات پژوهشگران، اساتید و دانشجویان گفت: «هوش مصنوعی هم یک فرصت است و هم میتواند تهدید باشد. تهدیدش در جایی است که میتوان با استفاده از هوش مصنوعی تحقیقات ساختگی ایجاد کرد. این موضوع بهطور مشخص در حال حاضر دغدغه اصلی سردبیران مجلات پزشکی است؛ اینکه مقالهای که به دست آنها میرسد با هوش مصنوعی درست نشده باشد. البته استفاده از هوش مصنوعی در پژوهش چارچوبهای مشخصی دارد؛ بهویژه در مقالات، برای مثال اگر شما مقاله خود را با هوش مصنوعی از نظر زبان انگلیسی ویرایش کرده باشید، این ویرایش انگلیسی که امروزه در دنیا رایج است در انتهای مقاله بهصورت رسمی اعلام (declare) میشود و اقرار میشود که این کار انجام شده است. این امر درست و پذیرفته است؛ اما اگر در زمینههای دیگری مانند تولید شکل یا داده استفاده شود، قابل قبول نیست.»
او در ادامه تصریح کرد: «چهارچوبهای مصوب اخلاقی مجلات علوم پزشکی در سطح بینالمللی وجود دارد که میزان مجاز استفاده از هوش مصنوعی در مقاله را مشخص میکند. با وجود این، بسیاری از سردبیران فریب میخورند. علت این امر آن است که همانطور که در ابتدای ورود کامپیوتر به دنیا، جوانان و نوجوانان درک و تسلط بیشتری داشتند، امروز نیز جوانان نسبت به نسل قدیم که بسیاری از سردبیران در زمره آنها قرار میگیرند آشنایی بیشتری با هوش مصنوعی دارند و همین باعث میشود برخی سردبیران دچار خطا شوند. البته این چهارچوبها همراه با توسعه هوش مصنوعی روزبهروز سختگیرانهتر میشوند. در وزارت بهداشت نیز همان چهارچوبهای بینالمللی استفاده از هوش مصنوعی در آثار نشر وجود دارد و تأکید میشود.»
آخوندزاده درخصوص میزان مجاز بهرهبرداری از هوش مصنوعی در فرایند نگارش و تدوین پایاننامهها اظهار کرد: «در حد ویرایش استفاده از هوش مصنوعی پذیرفته است. در پایاننامهها باید بهصورت رسمی اعلام شود که چه میزان از هوش مصنوعی استفاده شده است. اما نگارش پایاننامه، تولید شکل یا ساخت داده قابل قبول نیست. این موضوع را به صورت دستورالعمل ابلاغ میکنیم.»
استادان علوم پزشکی در پژوهش بهینهتر از وزارت علوم عمل میکنند
او درخصوص فعالیت اساتید دانشگاههای علوم پزشکی در حوزه فناوری به «فرهیختگان» پاسخ داد: «ما در وزارت بهداشت حدود ۲۳ هزار و در وزارت علوم حدود ۴۰ هزار عضو هیئت علمی داریم. برخلاف وزارت علوم، همکاران بالینی ما وظیفه اصلیشان ارائه خدمات درمانی است. بهعنوان نمونه، یک جراح ممکن است ۸۰ درصد وقت خود را صرف حضور در اتاق عمل، درمانگاه و پیگیری وضعیت بیماران کند. در کنار این، آموزش، تحقیقات و فناوری هم وجود دارد؛ اما در وزارت علوم محور آموزش، تحقیقات و فناوری است و از این بابت تفاوت زیادی وجود دارد.»
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در ادامه گفت: «با همه این اوصاف، اگر میانگین خروجی پژوهشی اعضای هیئت علمی وزارت بهداشت را با وزارت علوم مقایسه کنیم، خروجی ما بیشتر است. یعنی علیرغم اینکه تسک اصلی ما ارائه خدمات درمانی است، در حوزه پژوهش بهینهتر عمل میکنیم.»
گفتگو کامل را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.